ZUS może obciążyć hipoteką mieszkanie dłużnika

Dla zabezpieczenia należności z tytułu składek ZUS-owi przysługuje hipoteka przymusowa na nieruchomościach dłużnika. Podstawą jej ustanowienia jest doręczona decyzja określająca wysokość długu.

Publikacja: 11.05.2023 02:00

ZUS może obciążyć hipoteką mieszkanie dłużnika

Foto: Adobe Stock

- ZUS skierował wniosek do sądu rejonowego o wpis hipoteki na nieruchomości spółki. Podstawą wpisu ma być decyzja, od której nie składałem odwołania. Czy informację z sądu o wpisie hipoteki mogę podważyć np. pod kątem wysokości składek bądź długości okresu zadłużeniowego? – pyta czytelnik.

Wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości (z wniosku ZUS) nie można podważać przesłankami merytorycznymi w postępowaniu przed sądem rejonowym (wydziałem ksiąg wieczystych), który dokonuje tego wpisu. Zasadność wpisu hipoteki może być przedmiotem odrębnego postępowania, wytoczonego z inicjatywy właściciela nieruchomości, gdy np. podważa wysokość hipoteki w kontekście wysokości długu bądź w ogóle zasadność istnienia długu wobec ZUS.

Czytaj więcej

ZUS wpisze hipotekę na nieruchomości członka zarządu

Podstawą decyzja

Jak wynika z art. 83 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1009 ze zm.) ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, ustalania płatnika składek, przebiegu ubezpieczeń, ustalania wymiaru składek i ich poboru czy umarzania należności z tytułu składek.

Przepisy ściśle związane z ustanawianiem obciążenia hipotecznego zawiera art. 26 tej ustawy. Stanowi on, że podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego są wystawione przez ZUS dokumenty stwierdzające istnienie należności z tytułu składek oraz jej wysokość. Jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, zabezpieczenia dokonuje się przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów. ZUS ma jednak prawo występować z wnioskiem o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości dłużnika zalegającego z opłatą należności z tytułu składek.

Dla zabezpieczenia należności z tytułu składek ZUS-owi przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika (z uwzględnieniem ust. 3a i 3b tego przepisu).

Podstawą ustanowienia hipoteki przymusowej jest doręczona decyzja o określeniu wysokości należności z tytułu składek, o odpowiedzialności osoby trzeciej lub o odpowiedzialności następcy prawnego.

Zatem podstawą wpisu hipoteki przymusowej jest niewątpliwie decyzja określająca wysokość należności z tytułu składek.

Zakres badania sądu

Do zrealizowania tego przepisu ZUS musi złożyć specjalny wniosek do sądu rejonowego wydziału ksiąg wieczystych w przedmiocie wpisu hipoteki przymusowej. Wówczas stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Z jego art. 6268 wynika, że wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie treść i formę wniosku dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Ponadto rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej sąd z urzędu bada zgodność danych wskazanych we wniosku z danymi wynikającymi z systemów prowadzących ewidencje powszechnych numerów identyfikacyjnych, chyba że istnieją przeszkody faktyczne uniemożliwiające dokonanie takiego sprawdzenia. W postępowaniu wieczysto-księgowym wpis w księdze wieczystej jest orzeczeniem. Uzasadnienia wpisu nie sporządza się.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z 22 września 2020 r. (I CSK 660/18) wskazano m.in.: Zawarte w art. 6268 § 2 k.p.c. sformułowanie „bada jedynie” jest podkreśleniem ograniczonego charakteru kognicji sądu w tym postępowaniu, w którym sąd nie ma uprawnień ani możliwości prowadzenia postępowania dowodowego wykraczającego poza badanie dokumentów, nie może więc weryfikować danych podawanych przez strony. Ma jednak obowiązek badać czynność materialną stanowiącą podstawę wpisu nie tylko pod względem formalnym, ale również pod względem jej skuteczności materialnej, w tym w szczególności ważność tej czynności.

Z powyższego należy więc wnioskować, że w toku ww. postępowania sąd nie sprawdza kwestii związanych z merytoryczną zasadnością zadłużenia stwierdzoną decyzją ZUS.

Obrona w procesie

Jednocześnie w orzecznictwie sądowym wskazuje się, że jedynym sposobem kwestionowania zasadności wpisu hipoteki przymusowej jest specjalny proces cywilny o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Zgodnie z art. 10 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. DzU z 2023 r., poz. 146) w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Roszczenie o usunięcie niezgodności może być ujawnione przez ostrzeżenie. Podstawą wpisu ostrzeżenia jest nieprawomocne orzeczenie sądu lub postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia.

— Autor jest radcą prawnym

- ZUS skierował wniosek do sądu rejonowego o wpis hipoteki na nieruchomości spółki. Podstawą wpisu ma być decyzja, od której nie składałem odwołania. Czy informację z sądu o wpisie hipoteki mogę podważyć np. pod kątem wysokości składek bądź długości okresu zadłużeniowego? – pyta czytelnik.

Wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości (z wniosku ZUS) nie można podważać przesłankami merytorycznymi w postępowaniu przed sądem rejonowym (wydziałem ksiąg wieczystych), który dokonuje tego wpisu. Zasadność wpisu hipoteki może być przedmiotem odrębnego postępowania, wytoczonego z inicjatywy właściciela nieruchomości, gdy np. podważa wysokość hipoteki w kontekście wysokości długu bądź w ogóle zasadność istnienia długu wobec ZUS.

Pozostało 84% artykułu
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe