Od decyzji ZUS wydanej w indywidualnej sprawie pracodawcy przysługuje jako płatnikowi prawo złożenia odwołania do właściwego sądu, czyli sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, w terminie miesiąca od otrzymania decyzji przez płatnika. Możliwe jest również wniesienie odwołania bezpośrednio do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę ZUS, jednak w praktyce jest to rzadkie. Jeśli ZUS uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję. Ma na to maksymalnie 30 dni od jego otrzymania. W takim wypadku nie nadaje odwołaniu dalszego biegu. Gdy w tym terminie ZUS nie uwzględni odwołania – w całości lub w części, przekazuje sprawę do sądu wraz ze stosownym uzasadnieniem.
Inny tryb zaskarżenia decyzji ZUS wydanej w sprawie indywidualnej obowiązuje tylko w sprawach wymienionych w art. 83 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa o sus). Chodzi o decyzję ZUS przyznającą określone świadczenie w drodze wyjątku lub odmawiającą przyznania takiego świadczenia. Przepis ten, jako stanowiący lex specialis, należy jednak interpretować w sposób wąski, co potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z 18 stycznia 2010 r., II UK 168/09). Tym samym zasadą jest możliwość złożenia odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (rejonowego lub okręgowego, w zależności od przedmiotu zaskarżonej decyzji, zgodnie z art. 4778 kodeksu postępowania cywilnego).
Okres zawieszenia
W trakcie trwającego postępowania odwoławczego decyzja ZUS nie podlega wykonaniu, co wynika z art. 130 kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ten przewiduje, iż z chwilą wniesienia odwołania w ustawowym terminie wykonanie decyzji organu administracji zostaje automatycznie wstrzymane. Przepisy k.p.a. mają natomiast zastosowanie do postępowania prowadzonego przez ZUS w zakresie nieuregulowanym w ustawie o sus, a tak jest w przypadku instytucji wykonalności nieostatecznej decyzji organu rentowego.
Zgodnie z k.p.a. bezwzględna reguła wstrzymania wykonania decyzji z chwilą wniesienia odwołania nie dotyczy tylko sytuacji, gdy zostanie jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności lub gdy podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy. W tym ostatnim przypadku konkretny przepis ustawowy musiałby stwierdzać, że wniesienie odwołania od decyzji nie wstrzymuje jej wykonania. W przypadku indywidualnych decyzji wydawanych przez ZUS na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy o sus takiego przepisu nie ma.
Decyzje organu rentowego nie są również obwarowywane rygorem natychmiastowej wykonalności. Jest on bowiem nadawany, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego, dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W przypadku decyzji ZUS takie przesłanki nie są spełnione.
