Okres zasiłkowy - jak ustalić okres pobierania świadczeń z tytułu niezdolności do pracy

W razie wątpliwości dotyczących okresu zasiłkowego, pracodawca powinien wystąpić do ZUS. Jeśli nie wypłaci należnego świadczenia, spowoduje to roszczenia pracownicze. Gdy zaś je nadpłaci, ZUS zwróci się o zwrot środków.

Publikacja: 22.08.2017 05:30

Okres zasiłkowy - jak ustalić okres pobierania świadczeń z tytułu niezdolności do pracy

Foto: Fotolia

Okres zasiłkowy to ograniczony liczbą dni okres pobierania świadczeń z tytułu niezdolności do wykonywania pracy. Świadczenia pieniężne otrzymywane w trakcie okresu zasiłkowego stanowią rekompensatę utraconych należności z tytułu wykonywania pracy ze względu na chorobę. Świadczeniem jest zarówno wynagrodzenie chorobowe wypłacane przez pracodawcę osobom zatrudnionym na umowę o pracę, jak i zasiłek chorobowy – w przypadku pozostałych uprawnionych.

Okres niezdolności do pracy oraz niemożności jej wykonywania z przyczyn wymienionych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, za który przysługuje świadczenie chorobowe (wynagrodzenie chorobowe i/lub zasiłek chorobowy) nazywany jest zwyczajowo okresem zasiłkowym.

Czas wyczekiwania

Zgodnie z art. 4 ustawy zasiłkowej, uprawnienia do płatnej absencji chorobowej nabywają osoby spełniające kryteria:

1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli ubezpieczenie to jest obowiązkowe; do tego okresu wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego,

2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – w przypadku osób, które przystąpiły do niego dobrowolnie.

Ustawodawca przewidział wyjątki od tej zasady, wskazując krąg osób nabywających prawo do płatnej nieobecności bezpośrednio od pierwszego dnia jej powstania. Należą do niego:

1) absolwenci szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

2) jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

3) ubezpieczeni obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,

4) posłowie i senatorowie, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

182 lub 270 dni

Ustawa zasiłkowa wymienia dwa okresy, które w zależności od przyczyny niezdolności do pracy wskazują różne limity czasowe, za jakie przysługuje świadczenie. Obejmują one:

- 182 dni – w razie niezdolności do pracy spowodowanej „zwykłą" chorobą,

- 270 dni – jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą (kod "D") lub występuje w trakcie ciąży (kod "B").

Aby właściwie monitorować uprawnienia związane z należnościami z tytułu niezdolności do pracy oraz ich limitem, należy przede wszystkim ustalić:

- czy osoba podlegająca ubezpieczeniu posiada uprawnienia do świadczenia,

- od którego momentu,

- kiedy okres zasiłkowy rozpoczyna bieg.

Wymienione aspekty pozwalają na właściwe ustalenie przysługujących należności z tytułu niezdolności do pracy.

Nie tylko choroba

Co do zasady prawo do zasiłku przysługuje z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą i potwierdzoną dokumentem ZLA. Jednak ustawodawca przewidział także okoliczności uprawniające do otrzymywania zasiłku w innych, szczególnych przypadkach.

W przepisach ustawy zasiłkowej na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy, która nastąpiła:

1) w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,

2) z powodu przebywania w:

a) stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,

b) stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,

3) wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Okoliczności te nie tylko dają pełne prawo do świadczenia, ale dopuszczają możliwość wypłaty na podstawie innych dokumentów niż wystawiony przez lekarza ZLA.

Ciągłość ZLA lub ta sama choroba

Ustawa zasiłkowa łączy ciągłość okresu zasiłkowego nie tylko z nieprzerwaną niezdolnością do pracy, ale również z trwaniem absencji z powodu tej samej choroby. Ustalając okres zasiłkowy, pracodawca powinien się opierać na podstawowych zasadach jego liczenia:

1. w razie następujących po sobie bezpośrednio okresów niezdolności do pracy z powodu różnych chorób wlicza wszystkie te okresy niezdolności do okresu zasiłkowego; jeśli jedną z tych chorób jest gruźlica, okres zasiłkowy wynosi 270 dni,

2. gdy między okresami niezdolności do pracy z powodu tej samej choroby występuje przerwa, ale jest ona krótsza niż 61 dni – okresy obu niezdolności się sumuje (w takiej sytuacji lekarz wpisuje w zaświadczeniu kod „A"); jeśli przerwa jest dłuższa – następna niezdolność do pracy rozpoczyna bieg nowego okresu zasiłkowego,

3. bieg okresu zasiłkowego liczy się od początku, gdy nowa niezdolność do pracy została spowodowana inną przyczyną niż poprzednia i wystąpiła po co najmniej jednodniowej przerwie.

Przykład

Pracownica od dwóch miesięcy przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu złamania ręki. Obecnie przedłożyła zwolnienie lekarskie z kodem B, wskazujące na to, że jest w ciąży. Ciągłość zwolnień będzie zaliczana do jednego okresu zasiłkowego, ponieważ między nimi nie wystąpiła przerwa. Różnica jest jednak taka, że okres zasiłkowy w tym przypadku ulegnie przedłużeniu do 270 dni.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, lekarz wystawiający zwolnienie lekarskie stanowiące potwierdzenie kontynuacji nieobecności z powodu tej samej choroby, zobowiązany jest opisać je symbolem „A". Zdarzają się jednak sytuacje, gdy mimo kontynuacji leczenia, zwolnienie nie zawiera takiej informacji. Często wynika to z faktu wydania zwolnienia przez innego lekarza, w innej placówce leczniczej lub po prostu z przeoczenia.

W takim przypadku pracodawcy trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy kolejno pojawiające się zwolnienia lekarskie są potwierdzeniem niezdolności do pracy spowodowanej tym samym schorzeniem, czy też wynikają z leczenia różnych dolegliwości. Mając na względzie konieczność monitorowania liczby dni, za które przysługuje zasiłek, w przypadku jakichkolwiek wątpliwości, pracodawca powinien wystąpić do właściwej jednostki ZUS w celu ustalenia ciągłości okresu zasiłkowego.

Pomijane okresy

Właściwe monitorowanie liczby dni wypłaty za okres choroby i uniknięcie sytuacji nadpłaty lub niedopłaty zasiłku (albo świadczenia rehabilitacyjnego) wymaga również ustalenia, jakie okresy wchodzą, a jakie nie wchodzą do okresu zasiłkowego. Otóż nie wlicza się do niego okresu niezdolności do pracy przypadającego w czasie:

- wyczekiwania, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej, tj. w trakcie 30 lub 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego,

- urlopu bezpłatnego,

- urlopu wychowawczego,

- tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

W okresie zasiłkowym uwzględnia się natomiast dni, za które nie zostało wypłacone świadczenie, gdy są to okresy:

1. niezdolności do pracy, za które ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagrodzeniu zachowuje prawo do wynagrodzenia, w tym również wynagrodzenia chorobowego,

2. niezdolności do pracy, za które prawo do świadczeń nie przysługuje lub prawo do zasiłku utracono z powodu:

- odsunięcia od pracy z uwagi na podejrzenie o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, jeżeli pracownik nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom,

- powstania niezdolności w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia albo nadużycia alkoholu,

- wykonywania w okresie orzeczonej niezdolności pracy zarobkowej lub wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem,

- sfałszowania zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA.

3. niezdolności do pracy, za który przysługiwało prawo do wynagrodzenia gwarancyjnego; okresy prawa do wynagrodzenia gwarancyjnego wlicza się do okresu zasiłkowego na zasadach ogólnych – oznacza to, że 36. dzień niezdolności do pracy w toku może być zarówno pierwszym, jak i kolejnym dniem okresu zasiłkowego,

4. jeżeli w całym okresie niezdolności do pracy przysługuje wyłącznie wynagrodzenie gwarancyjne (nauczyciele akademiccy, sędziowie czy prokuratorzy); okres prawa do tego wynagrodzenia liczy się według zasad liczenia okresu zasiłkowego.

Joanna Głowacka, starszy specjalista ds. kadr i płac w Dziale Usług Księgowych BDO

Gdy zabraknie czasu na odzyskanie zdrowia

W przypadku przedłużającej się choroby pracownika, która przekracza przedziały czasowe okresu zasiłkowego, może on wystąpić do ZUS w celu starania się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.

Aby stanąć przed komisją ZUS i ubiegać się o przedłużenie możliwości płatnej choroby, trzeba jednak przedłożyć następujące dokumenty:

- oświadczenie dla celów świadczenia rehabilitacyjnego na druku ZUS Np-7,

- zaświadczenie o stanie zdrowia wypełnione przez lekarza leczącego na druku OL-9 (dawniej N-9),

- wywiad zawodowy z miejsca pracy na druku ZUS N-10 (dokumentu tego się nie wymaga, jeżeli wniosek składa ubezpieczony będący osobą prowadzącą pozarolniczą działalność),

- zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3 w przypadku pracownika, ZUS Z-3b – w przypadku ubezpieczonych wykonujących pozarolniczą działalność, ubezpieczonych współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz duchownych albo ZUS Z-3a – w przypadku innych ubezpieczonych.

Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane na podstawie decyzji ZUS. Zakład wydaje ją na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika, jeśli w określonym czasie pracownik rokuje powrót do zdrowia. Na przewidywany okres rekonwalescencji otrzymuje on decyzję o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego.

Okres zasiłkowy to ograniczony liczbą dni okres pobierania świadczeń z tytułu niezdolności do wykonywania pracy. Świadczenia pieniężne otrzymywane w trakcie okresu zasiłkowego stanowią rekompensatę utraconych należności z tytułu wykonywania pracy ze względu na chorobę. Świadczeniem jest zarówno wynagrodzenie chorobowe wypłacane przez pracodawcę osobom zatrudnionym na umowę o pracę, jak i zasiłek chorobowy – w przypadku pozostałych uprawnionych.

Okres niezdolności do pracy oraz niemożności jej wykonywania z przyczyn wymienionych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, za który przysługuje świadczenie chorobowe (wynagrodzenie chorobowe i/lub zasiłek chorobowy) nazywany jest zwyczajowo okresem zasiłkowym.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe