Rozliczenie zarobków emeryta w kilku wariantach

- Z końcem stycznia 2018 r. nabyłam prawo do emerytury z Karty Nauczyciela. Następnie od 5 lutego do 22 czerwca 2018 r. byłam ponownie zatrudniona w szkole na umowę o pracę. Otrzymałam od pracodawcy następujące zaświadczenie o wynagrodzeniu:

– luty 2018 r.: 11 474,55 zł (pensja 5419,96 zł, za urlop za styczeń 2018 r. – 689,22 zł, 13-stka 5365,37 zł),

– marzec 2018 r.: 5458,12 zł,

– kwiecień 2018 r.: 6450,18 zł,

– maj 2018 r.: 5742,50 zł,

– czerwiec 2018 r.: 10 058,55 zł.

Łącznie było to 39 183,90 zł. 3 kwietnia 2018 r. osiągnęłam wiek 60 lat. Czy to może być przeszkodą w rozliczeniu dochodów w systemie rocznym? – pyta czytelniczka.

W myśl art. 103 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1383 ze zm.; dalej ustawa emerytalna) prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te są zmniejszane na zasadach określonych w art. 103a – 106. Przepisu tego nie stosuje się do emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny (60 lat – kobieta, 65 lat – mężczyzna), z zastrzeżeniem art. 103a. Tak więc ZUS nie zawiesza ani nie zmniejsza świadczenia emerytalno-rentowego – niezależnie od wysokości osiąganego przychodu – po tym, jak osoba zainteresowana uzyska prawo do emerytury i ukończy powszechny wiek emerytalny.

Czytaj też: Zaświadczenie o zarobkach: ZUS Rp-7 pracodawcy wystawiają bez opłat

Osoby pobierające wcześniejszą emeryturę mają natomiast obowiązek niezwłocznie zawiadomić ZUS o podjęciu dodatkowej pracy zarobkowej i o wysokości osiąganego przychodu. Mogą to zrobić za pomocą oświadczenia EROP, dostępnego na stronie ZUS.

Jeżeli z zawiadomienia o wysokości przychodu, jaki osoba zainteresowana zamierza osiągnąć, wynika że:

- nie przekroczy on 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – ZUS wypłaca świadczenie w pełnej wysokości,

- będzie przekraczał 70 proc. przeciętnej miesięcznej płacy, ale wyniesie nie więcej niż 130 proc. tej kwoty – ZUS zmniejsza świadczenie o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia (od 1 marca 2018 r. dla emerytury wynosi ona 582,38 zł),

- będzie on wyższy niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – ZUS zawiesza wypłatę świadczenia.

Coroczny obowiązek

Emeryt ma obowiązek zawiadomić ZUS o łącznej kwocie dochodu osiągniętego w ubiegłym roku kalendarzowym – w terminie do końca lutego każdego roku. Na prawo do świadczenia nie wpływają jednak przychody, jakie uzyskał on za pracę wykonywaną przed uzyskaniem prawa do tego świadczenia. W przypadku czytelniczki oznacza to, że należy pominąć zarówno pensję za urlop przypadający w styczniu 2018 r., jak i trzynastkę wypłaconą za 2017 r.

Granice zarobków

Limity, w jakich mogą dorabiać emeryci / renciści, są ustalane na podstawie wysokości przeciętnego wynagrodzenia, które ustala prezes GUS. Zmniejszenie emerytury lub renty następuje po przekroczeniu 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a zawieszenie – po przekroczeniu 130 proc.

Zgodnie z komunikatem Prezesa ZUS z 19 listopada 2018 r. kwoty graniczne przychodu dla 2018 r. wynosiły >patrz tabela.

Graniczne kwoty przychodu dla 2018 r. wynosiły odpowiednio:

- 37 851,70 zł – co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70 proc. przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w 2018 r.,

- 70 295,30 zł – to suma kwot przychodu odpowiadających 130 proc. przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w 2018 r.

Końcowe ustalenia

Przychody, jakie osiągnął pracujący emeryt czy rencista, ZUS rozlicza po zakończeniu roku kalendarzowego. Rozliczeniu podlega świadczenie za cały rok lub za okres krótszy, jeżeli prawo do emerytury / renty powstało lub ustało w trakcie roku.

Zainteresowany ma przy tym dwie możliwości. Może wnosić albo o rozliczenie miesięczne, albo roczne. Jeżeli jednak z nadesłanej dokumentacji wynika możliwość zastosowania obu sposobów (zaświadczenie zawiera informację o wypłaconych kwotach za poszczególne miesiące), ZUS ma obowiązek rozliczyć świadczenie według wariantu korzystniejszego dla zainteresowanego.

Zarobki sprzed ukończenia wieku emerytalnego

Rozliczenie miesięczne polega na porównaniu kwot przychodu osiągniętego w poszczególnych miesiącach danego roku z dopuszczalnymi kwotami przychodu w każdym z tych miesięcy. Bilans kwot za poszczególne miesiące pozwala ocenić, czy takie rozliczenie jest korzystne.

Rozliczenie roczne polega z kolei na porównaniu zarobków, jakie emeryt (rencista) uzyskał w całym poprzednim roku, z ustalonymi dla tego roku limitami. Jeżeli osiągnięty w ciągu całego poprzedniego roku przychód nie przekroczył niższej kwoty granicznej, oznacza to, że świadczenie przysługiwało w całym roku w pełnej wysokości. Gdy zaś przychód przekroczył niższą kwotę graniczną (w 2018 r. – 37 851,70 zł), ale nie przekroczył wyższej kwoty granicznej (w 2018 r. – 70 295,30 zł), ZUS uzna, że świadczenie powinno być wypłacane w zmniejszonej wysokości za cały rok. Jeśli świadczenie było zawieszone, ZUS wypłaci zainteresowanemu stosowne wyrównanie.

Z uwagi na to, że czytelniczka 3 kwietnia 2018 r. osiągnęła powszechny wiek emerytalny, poczynając od świadczenia należnego za ten miesiąc ZUS go nie zawiesi ani nie zmniejszy, niezależnie od wysokości osiąganego przychodu.

Konieczne jest natomiast rozliczenie wynagrodzenia czytelniczki osiągniętego przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego. Za luty 2018 r. było to 5419,96 zł, a za marzec 2018 r. – 5458,12 zł. Gdyby ten przychód ZUS rozliczył w wariancie miesięcznym, w obu wskazanych miesiącach czytelniczka nie przekroczyłaby wyższego limitu (luty – 5532,30 zł, marzec: 5871,70 zł), ale przekroczyłaby niższy limit:

- w lutym o 2440,96 zł (5419,96 zł – 2979 zł).