Jak umotywować wniosek do ZUS o zgodę na opóźnienie składki chorobowej

Przedsiębiorca, który obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Opłacanie składki na to ubezpieczenie umożliwi mu skorzystanie ze świadczeń w razie choroby lub macierzyństwa. Konieczna jest jednak terminowość wpłat we właściwej wysokości.

W myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje bowiem od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 23 kwietnia 2013 r. (III AUa 1067/12) wyjaśnił, że przez sformułowanie „nieopłacenie w terminie składki należnej" należy rozumieć trzy sytuacje:

- ?nieopłacenie w ogóle w terminie składki za dany miesiąc,

- ?opłacenie składki w niepełnej wysokości oraz

- ?opłacenie składki z przekroczeniem terminu.

Określenie „składka należna" nie jest przypadkowe. Przymiotnik ten oznacza, że chodzi o składkę pełną. Jeżeli składka jest mniejsza niż należna, to dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy ustawy. Tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 18 kwietnia 2012 r. (II UK 188/11).

Z orzecznictwa sądów wynika, że opłacanie składek obciąża wyłącznie ubezpieczonego przedsiębiorcę, który nie może się powoływać na błąd w działaniu swojego biura rachunkowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 23 kwietnia 2013 r., III AUa 1067/12). Nawet zlecenie osobie trzeciej zapłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie usprawiedliwia spowodowanego przez tę osobę opóźnienia (wyrok Sądu Apelacyjnego ?w Katowicach z 7 lipca 2004 r., ?III AUa 547/03).

Nawet jednodniowa zwłoka

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie określa, jakie opóźnienie w opłacaniu składki chorobowej skutkuje ustaniem ubezpieczenia. Tym samym każda zwłoka, nawet jednodniowa, powoduje, że ubezpieczenie to ustaje z mocy ustawy. Ustawodawca uznał bowiem, że osoba, która oczekuje od organu rentowego świadczeń, zobowiązana jest opłacić składkę w ustawowym terminie i prawidłowej wysokości (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 14 lutego 2013 r., III AUa 1132/12).

Tylko uzasadnione przypadki

Przepisy wspomnianej ustawy przewidują, że ZUS może na wniosek ubezpieczonego wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie. Jest to jednak możliwe tylko w uzasadnionych przypadkach. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku ?z 28 czerwca 2013 r. (III AUa 1537/12) wyjaśnił, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wymaga, by był to przypadek, który obiektywnie usprawiedliwia i tłumaczy, dlaczego składka nie została zapłacona w terminie.

W celu wyrażenia przez ZUS zgody na opłacenie składki po terminie należy wystąpić do oddziału ZUS właściwego dla płatnika. We wniosku poza danymi identyfikacyjnymi należy dokładnie uzasadnić powód opóźnienia w dokonaniu wpłaty lub też powód niedopłaty. Warto udokumentować okoliczność, która była powodem opóźnienia, np. zaświadczeniem lekarskim o pobycie przedsiębiorcy w szpitalu.

Uwzględniane okoliczności

Pozytywne albo negatywne rozpatrzenie wniosku poprzedza zawsze wnikliwa analiza przez ZUS okoliczności konkretnej sprawy, w tym uzasadnienia wniosku przekazanego przez ubezpieczonego. Z odpowiedzi resortu pracy na interpelację poselską (nr 4973) wynika, że przy rozpatrywaniu wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składki po obowiązującym terminie na korzyść ubezpieczonych brane są pod uwagę takie okoliczności jak:

- ?wystąpienie zdarzenia losowego uniemożliwiającego albo powodującego uzasadnione trudności w dokonaniu wpłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie w terminie,

- ?dokonanie wpłaty składki po terminie lub w zaniżonej wysokości z winy instytucji finansowej przekazującej składki do ZUS (np. poczta, banki),

- ?nieznaczne, występujące incydentalnie przekroczenie terminu opłacania składki,

- ?wysokość kwoty niedopłaty.

Stanowisko ZUS

Gdy ZUS pozytywnie rozpatrzy wniosek przedsiębiorcy o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie, będzie on miał ciągłość w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu. Będzie mu zatem przysługiwał zasiłek chorobowy bez konieczności upływu ponownie 90 dni ubezpieczenia. Jeśli natomiast ZUS negatywnie odniesie się do wniosku, musi pisemnie uzasadnić swoje stanowisko, które może być poddane kontroli sądu (wyrok SN z 8 listopada 2012 r., ?II UK 90/12, OSNP 2013/19-20/233).

Nie wystarczy zatem wskazanie przez ZUS, że nie wyrażono zgody na opłacenie składki po terminie, bo nie było ku temu podstaw. Taka argumentacja, jak stwierdził  Sąd Apelacyjny w Krakowie ?w wyroku z 22 stycznia 2013 r. ?(III AUa 1024/12), jest równoznaczna z jej brakiem. Mamy wówczas do czynienia z działaniem ZUS o cechach całkowitej dowolności, podczas gdy powinno być w tym zakresie rzeczowo i logicznie uzasadnione, z odniesieniem się do konkretnych okoliczności sprawy.