Po co komu honorowy obywatel gminy

Jednym z fundamentalnych problemów polskiego samorządu terytorialnego jest niejasne określenie statusu członków wspólnot samorządowych. Formalnie gminy, powiaty i województwa są wspólnotami mieszkańców. Taki stan prawny wynika wprost z art. 16 ust. 1 konstytucji i pierwszych przepisów ustrojowych ustaw samorządowych.

Problem w tym, że status mieszkańca gminy jest w istocie rzeczy statusem pół formalnym. O ile samo pojęcie „mieszkańca” jest terminem języka prawnego, to nie posiada ono legalnej definicji. Definicja ta została wypracowana przez sądy administracyjne jeszcze w latach 90. i ugruntowała się w praktyce. Przyjmuje się, że o tym, kto jest mieszkańcem jednostki samorządu terytorialnego decyduje stałe miejsce zamieszkania osoby fizycznej, które oceniane jest według przepisów Kodeksu cywilnego. Podkreśla się przy tym, że organy samorządu terytorialnego w prawie miejscowym nie mogą wprowadzać formalnoprawnych kryteriów warunkujących to, czy mieszkaniec może korzystać z praw wynikających z tego statusu. Nie można traktować jako mieszkańca tylko np. osób zameldowanych na pobyt stały w danej gminie.