Ustanowienie odznaki honorowej przez gminę - wymogi

Wzory wszystkich symboli stanowionych przez samorządy wymagają zaopiniowania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Po uzyskaniu pozytywnej opinii ministra, w odniesieniu do odznaki honorowej, potrzebna jest jeszcze zgoda Prezydenta RP.

Publikacja: 28.11.2017 01:00

Ustanowienie odznaki honorowej przez gminę - wymogi

Foto: Fotorzepa, Robert Gardziński

- Rada gminy chce ustanowić tytuł oraz honorową odznakę lub nieprzeznaczony do noszenia medal: zasłużony dla gminy. Czy wprowadzenie takiego tytułu, odznaki i medalu wymaga spełnienia tych samych warunków?

Nie. Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. nadawanie honorowego obywatelstwa gminy. W orzecznictwie przyjmuje się szerokie rozumienie terminu: honorowe obywatelstwo – tak, aby możliwe było wyróżnienie w tej formie nie tylko osób nie będących mieszkańcami gminy, ale także członków tej wspólnoty. Wobec mieszkańców gminy dopuszcza się więc możliwość nadania tytułu: zasłużony dla gminy. Art. 18 ust. 2 pkt 14 u.s.g. nie może jednak stanowić podstawy prawnej do ustanowienia honorowej odznaki lub medalu: zasłużony dla gminy (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 czerwca 2017 r., sygn. II OSK 1862/16, LEX nr 2343292).

Ustanowienie takiej odznaki lub medalu wymaga spełnienia warunków określonych w ustawie o odznakach i mundurach (dalej u.o.m.). W myśl art. 3 ust. 1 u.o.m. jednostki samorządu terytorialnego (w tym gminy) mogą ustanawiać, w drodze uchwały organu stanowiącego danej jednostki (w przypadku gminy – rady gminy), własne symbole, do których należą m.in. honorowe odznaki i medale. Wzory tych symboli muszą być ustanawiane w zgodzie z zasadami heraldyki, weksylologii (dyscypliny zajmującej się chorągwiami) i miejscową tradycją historyczną. Wymagają one zaopiniowania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej (Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji). Taka opinia jest formułowana przez ministra na podstawie uchwały Komisji Heraldycznej, będącej jego organem opiniodawczo-doradczym. Minister wydaje opinię w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku o jej wydanie. W wyroku NSA z 25 maja 2006 r. (sygn. I OSK 462/06, LEX nr 236551) stwierdzono, że tylko pozytywna opinia ministra, wydana na podstawie stanowiska Komisji Heraldycznej i stwierdzająca, że wzór przedstawionego do zaopiniowania symbolu jest zgodny z zasadami heraldyki, weksylologii i miejscową tradycją historyczną daje podstawę do podjęcia uchwały o ustanowieniu tego symbolu. W art. 6 u.o.m. przewidziano dodatkowo, że organy ustanawiające odznakę (w przypadku gminnej odznaki – rada gminy) ustalają nie tylko jej wzór oraz zasady i tryb jej nadawania, ale także noszenia (odznaka – w przeciwieństwie do medalu – musi być przewidziana do noszenia), przy czym ustalenie wzoru odznaki honorowej i sposobu jej noszenia wymaga zgody Prezydenta RP. Odznaki muszą kształtem i wymiarami wyraźnie odróżniać się od orderów, odznaczeń i medali ustanawianych na podstawie odrębnych przepisów (por. np. ustawa z 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach, t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 475 ze zm.).

Z regulacji tych wynika zatem, że tylko ustanowienie przez radę gminy tytułu: zasłużony dla gminy nie wymaga spełnienia dodatkowych wymagań. W razie zamiaru ustanowienia medalu honorowego, wzór takiego medalu musi zostać zaopiniowany (na podstawie projektu uchwały rady gminy) przez ministra, który kieruje taki wniosek do Komisji Heraldycznej. Najwięcej formalności wymaga ustanowienie odznaki honorowej. Wzór takiej odznaki trzeba najpierw przedstawić do zaopiniowania ministrowi, a po uzyskaniu jego pozytywnej opinii uzyskać zgodę Prezydenta RP na ustalenie wzoru tej odznaki i sposobu jej noszenia.

W wyjaśnieniach Komisji Heraldycznej dot. stanowienia wyróżnień przez samorządy (https://mswia.gov.pl) podkreślono, że odznaka honorowa, która nie uzyskała zgody Prezydenta RP, wyrażonej po uprzednim zaopiniowaniu przez ministra na podstawie uchwały Komisji Heraldycznej, jest nielegalna. W rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Lubelskiego z 24 maja 2016 r. (znak PN-II.4131.207.2016, Dz.Urz. woj. lubel. z 2016 r. poz. 2099) zwrócono uwagę, że w przepisach u.o.m. nie ma upoważnienia dla organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego do rozstrzygania o pozbawieniu odznaki. Uchwały w sprawie odznaki honorowej zawierają jednak niekiedy takie regulacje (np. w uchwale nr XX/415/16 Rady Miejskiej Wrocławia z 21 stycznia 2016 r. w sprawie ustanowienia Odznaki Honorowej Wrocławia, ustalenia jej wzoru oraz zasad i trybu nadawania i noszenia, Dz.Urz. woj. dolno. z 2016 r. poz. 464, dopuszczono pozbawienie odznaki w razie stwierdzenia, że odznaka została nadana w wyniku wprowadzenia w błąd albo gdy wyróżniony dopuścił się czynu, na skutek którego stał się niegodny odznaki – por. art. 36 ustawy o orderach i odznaczeniach).

—Anna Puszkarska, radca prawny

podstawa prawna: art. 18 ust. 2 pkt 14 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1875)

podstawa prawna: art. 2-3, art. 4 ust. 3, art. 6 ustawy z 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 38)

- Rada gminy chce ustanowić tytuł oraz honorową odznakę lub nieprzeznaczony do noszenia medal: zasłużony dla gminy. Czy wprowadzenie takiego tytułu, odznaki i medalu wymaga spełnienia tych samych warunków?

Nie. Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. nadawanie honorowego obywatelstwa gminy. W orzecznictwie przyjmuje się szerokie rozumienie terminu: honorowe obywatelstwo – tak, aby możliwe było wyróżnienie w tej formie nie tylko osób nie będących mieszkańcami gminy, ale także członków tej wspólnoty. Wobec mieszkańców gminy dopuszcza się więc możliwość nadania tytułu: zasłużony dla gminy. Art. 18 ust. 2 pkt 14 u.s.g. nie może jednak stanowić podstawy prawnej do ustanowienia honorowej odznaki lub medalu: zasłużony dla gminy (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 czerwca 2017 r., sygn. II OSK 1862/16, LEX nr 2343292).

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami