Rzeczpospolita Prawo

Co sędziowie myślą o najnowszych zmianach w kpc?

Opinia SSP „Iustitia” o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks Postępowania Cywilnego (druk nr 929).

Publikacja: 12.04.2023 11:09

Co sędziowie myślą o najnowszych zmianach w kpc?

Foto: Fotorzepa, Adam Jagielak Ada Adam Jagielak

Agata Łukaszewicz

I. Uwagi ogólne

W uzasadnieniu projektu podkreśla się ochronny charakter projektowanych regulacji. Nakierowany jest on jednak jednostronnie na dodanie określonych uprawnień osobom trzecim, którym służą prawa związane z nieruchomością będącą przedmiotem egzekucji.

Zachodzi obawa, że nadmiernie rozbudowane nowe uprawnienia będą mogły posłużyć tymże osobom trzecim czy też dłużnikom do stosowania obstrukcji w toku egzekucji z nieruchomości. Należy zatem wyważyć, czy projektowany zakres uprawnień jest niezbędny dla zapewnienia obrony praw tych osób trzecich, przy uwzględnieniu także usprawiedliwionych interesów wierzycieli.

Czytaj więcej

Postępowanie zabezpieczające. Od czerwca ważne zmiany w kpc
Biznes
Postępowanie zabezpieczające. Od czerwca ważne zmiany w kpc

Wydaje się, że wprowadzenie możliwości inicjowania przez wierzycieli postępowania o podział majątku wspólnego w miejsce egzekucji z udziału w nieruchomości może spowodować dla obojga byłych małżonków wiele komplikacji, w tym związanych z obligiem objęcia tymże podziałem wszystkich składników majątku wspólnego.

II. Uwagi szczegółowe

1) Art. 1 ust. 1 projektu – zmiany w art. 922 kpc

Aktualnie zgodnie z art. 1005 kpc istnieje obowiązek zawiadomienia o zajęciu udziału w nieruchomości także pozostałych jej współwłaścicieli wpisanych do księgi wieczystej. Nie stają się oni jednak uczestnikami postępowania w rozumieniu obowiązującego art. 922 kpc. Obowiązek zawiadamiania o zajęciu nieruchomości współwłaścicieli jest uzasadniony tym, że współwłaściciele mają prawo przejęcia nieruchomości na własność.

W razie skorzystania z tego uprawnienia stają się oni uczestnikami postępowania. Przyznanie wszystkim współwłaścicielom statusu uczestników postępowania spowoduje możliwość zaskarżania przez każdego z nich wszystkich czynności egzekucyjnych, mając na uwadze prawo do wnoszenia skarg na czynności komornika w związku z każdą, dowolną czynnością organu egzekucyjnego.

Może to doprowadzić do nieuzasadnionej przewlekłości postępowania, zwłaszcza w przypadku współwłasności osób spokrewnionych czy powiązanych z dłużnikiem. Nie wydaje się to niezbędne dla zapewnienia obrony praw współwłaścicieli, sprowadzających się do możności złożenia wniosku o przejęcie nieruchomości.

W tym kontekście osoby te mogą mieć interes prawny w wyniku czynności opisu i oszacowania co do prawidłowego oznaczenia i wyceny nieruchomości. Należy postulować wprowadzenie dla współwłaścicieli uprawnienia do wniesienia skargi na opis i oszacowanie oraz zażalenia na postanowienie sądu rozstrzygające tę skargę.

Uprawnienie to byłoby analogiczne jak w art. 770 § 4 kpc w przypadku komornika mogącego złożyć zażalenie na postanowienie rozstrzygające skargę na postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego. Przyjmuje się, że to uprawnienie nie czyni z komornika strony postępowania.

2) Art. 1 pkt 2 i 3 projektu – wprowadzenie art. 9581 kpc oraz § 4 w art. 982 kpc

Proponowany kierunek zmian należy ocenić pozytywnie.

W obecnym stanie prawnym współwłaściciel ma prawo przejęcia nieruchomości na własność – dotyczy to nieruchomości rolnej na etapie po obwieszczeniu o licytacji (art. 958 kpc) oraz bezskutecznej I licytacji (art. 982 kpc), a w przypadku innych nieruchomości prawo to służy współwłaścicielowi każdego rodzaju nieruchomości w razie bezskutecznej II licytacji (art. 984 kpc).

Wydaje się, że ograniczenie możliwości przejęcia nieruchomości na etapach wcześniejszych niż II licytacja tylko do nieruchomości rolnych nie odpowiada dzisiejszym stosunkom społeczno-gospodarczym. Rozszerzenie tych możliwości na współwłaścicieli nieruchomości służących zaspokojeniu ich potrzeb mieszkaniowych pozwoli na ochronę ich usprawiedliwionych interesów, związanych z ochroną rodziny w kontekście zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych obywateli.

3) Projektowane zmiany – wprowadzenie art. 10041 kpc

Nie zasługuje na aprobatę stanowisko wyrażone w uzasadnieniu projektu, bowiem w pełni aktualność zachowuje uchwała SN z 17 kwietnia 2015 r., III CZP 9/15. Przepisy o wspólności ustawowej małżeńskiej określają status tej masy majątkowej i jej składników zarówno w okresie jej trwania, jak i w związku z jej ustaniem.

Nieuzasadnione jest zawarte w uzasadnieniu projektu twierdzenie, że nie można oznaczyć wysokości udziałów każdego z małżonków po ustaniu wspólności. W art. 43 § 1 k.r.o. ustawodawca stanowczo określił wysokość udziału każdego z małżonków w majątku wspólnym, dającego się oznaczyć już z chwilą ustania wspólności i odnoszącego się do każdego przedmiotu wchodzącego w skład tej masy majątkowej.

Odmienne określenie ich wysokości konstytutywnym orzeczeniem sądu zależy od tego, czy uprawniony małżonek wystąpi z żądaniem przewidzianym w art. 43 § 2 k.r.o.; zgłoszenie tego żądania nie jest ani obowiązkowe, ani obwarowane żadnym terminem. Na koncepcji, że ustanie wspólności małżeńskiej prowadzi do zmiany sytuacji prawnej przedmiotów objętych bezudziałową wspólnością majątkową, w wyniku której stają się one współwłasnością małżonków w częściach ułamkowych, opiera się niekwestionowany pogląd, że prawomocny wyrok orzekający rozwód może być podstawą wpisu w księdze wieczystej współwłasności w częściach ułamkowych na rzecz byłych małżonków.

Skutek w postaci ustalenia, że udziały małżonków nie są równe, wymaga konstytutywnego orzeczenia sądu, a do chwili jego uprawomocnienia się należy przyjmować, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, o czym wyraźnie stanowi art. 43 § 1 k.r.o.

Przepis ten, w odróżnieniu od art. 197 k.c., przy określaniu wielkości udziałów nie odwołuje się do pojęcia domniemania, lecz kategorycznie stwierdza, jak kształtują się w tym zakresie z mocy samego prawa stosunki pomiędzy małżonkami.

Stanowi on wystarczającą podstawę prawną do wiążącego określenia wielkości udziału małżonka w przedmiocie należącym do majątku wspólnego w prowadzonym przeciwko temu małżonkowi postępowaniu egzekucyjnym. Skoro ustawodawca nie nałożył na małżonków obowiązku przeprowadzenia podziału majątku objętego wspólnością ustawową i nie wyznaczył terminu, w którym powinni dochodzić roszczeń rozstrzyganych w postępowaniu podziałowym, to nie można opisywać statusu poszczególnych składników majątku wspólnego jedynie tymczasowo.

4) Art. 2 – przepisy przejściowe

W art. 2 ust. 1 oparty na zasadzie działania ustawy nowej do spraw egzekucyjnych będących w toku, przy wyraźnym uregulowaniu w art. 2 ust. 2, że czynności dotychczas dokonane pozostają w mocy, nie budzi większych zastrzeżeń.

Jednakże przepis art. 2 ust. 3 nie określa wprost skutku złożenia sprzeciwu przez małżonka (byłego małżonka) i nie pozwala go wyinterpretować. Należałoby raczej wprost wskazać, że w razie sprzeciwu dotychczas podjęte czynności egzekucyjne podlegają uchyleniu, a organ egzekucyjny umarza egzekucję z ułamkowej części nieruchomości.

Należy postulować zatem usunięcie projektowanego przepisu art. 10041 kpc, a ewentualnie ograniczenie jego hipotezy do tych nieruchomości, z których były małżonek niebędący dłużnikiem osobistym korzysta dla zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.

© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita

Sędziowie Prawo Cywilne Postępowanie Cywilne Zawody Prawnicy

I. Uwagi ogólne

W uzasadnieniu projektu podkreśla się ochronny charakter projektowanych regulacji. Nakierowany jest on jednak jednostronnie na dodanie określonych uprawnień osobom trzecim, którym służą prawa związane z nieruchomością będącą przedmiotem egzekucji.

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Dobra wiadomość dla frankowiczów z Getin Banku. Jest wyrok sądu
Konsumenci
Dobra wiadomość dla frankowiczów z Getin Banku. Jest wyrok sądu
Zrównoważony transport miejski w Polsce Wschodniej: program Fundusze Europejskie
Materiał Promocyjny
Zrównoważony transport miejski w Polsce Wschodniej: program Fundusze Europejskie
Mariusz Ciarka
Prawo drogowe
Mariusz Ciarka: Kasowanie punktów karnych równe dla wszystkich
Zakaz dla Deloitte. Polski rynek audytu w rękach sądu administracyjnego
ABC Firmy
Zakaz dla Deloitte. Polski rynek audytu w rękach sądu administracyjnego
Wingsuiting to sport ekstremalny, w którym skok wykonuje się w specjalnym kombinezonie umożliwiający
Prawo karne
Ruszył proces ws. śmierci francuskiego skoczka, któremu samolot uciął głowę
Politechnika Śląska uruchamia sieć kampusową 5G
Materiał Promocyjny
Politechnika Śląska uruchamia sieć kampusową 5G
Ogłoszono listę 10 najbogatszych emerytów w Polsce
Praca, Emerytury i renty
Ogłoszono listę 10 najbogatszych emerytów w Polsce
Wybory 2023: głosowanie za granicą. Formalności i ważne terminy
Prawo dla Ciebie
Wybory 2023: głosowanie za granicą. Formalności i ważne terminy
e-Wydanie