1)
z zastosowaniem art. 119a § 1 lub 7 o.p. (ogólna klauzula unikania opodatkowania),
2)
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści,
3)
na podstawie tzw. małych klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania, przewidzianych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych,
4)
na podstawie przepisów o cenach transferowych (PIT i CIT),
– organ podatkowy będzie mógł ustalić w tejże decyzji dodatkowe zobowiązanie podatkowe.
Co do zasady, dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosiłoby 10 proc. bądź 40 proc. kwoty korzyści podatkowej. W pewnych szczególnych przypadkach stawka ulegałaby podwojeniu bądź nawet potrojeniu. Przy czym dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie dotyczyłoby jednak np. VAT, gdyż instytucja ta została uregulowana odrębnie.
Brak limitu 100 tys. zł korzyści
Od tego roku klauzula przeciw unikaniu opodatkowania będzie mogła być stosowana w każdej sprawie. W art. 119b § 1 o.p. uchylono bowiem pkt 1, w wyniku czego przypadki osiągnięcia korzyści poniżej 100 tys. zł również zostaną objęte działaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.
Klauzula będzie mogła znaleźć zastosowanie do rozliczeń zarówno osób fizycznych, osób prawnych, jak również jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (np. spółek osobowych). Nie będzie miała zastosowania jedynie do podmiotu, który uzyskał opinię zabezpieczającą (w zakresie objętym opinią, do dnia doręczenia uchylenia lub zmiany opinii zabezpieczającej), a także do podatku od towarów i usług oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych.
Ustawodawca, uzasadniając wprowadzoną zmianę, powołał się na uwagę, podniesioną przez ministra spraw zagranicznych, że jest to konieczne w celu prawidłowej implementacji dyrektywy ATAD. Dyrektywa ATAD nie wskazuje jednak dokładnie, jak powinny wyglądać krajowe przepisy dotyczące klauzuli, dlatego argumentacja ta wydaje się co najmniej zastanawiająca.
Zniesienie limitu korzyści to nie jedyne ułatwienie dla fiskusa. Nowe przepisy poszerzają zakres działania klauzuli tak, aby obejmowała większą liczbę operacji gospodarczych. Do jej zastosowania wystarczy, że korzyści podatkowe będą jednym z głównych celów danej transakcji (dotychczas musiały być głównym). Jeśli Szef KAS (który w tym przypadku będzie organem pierwszej instancji) stwierdzi, że podatnik unika opodatkowania, będzie mógł wydać decyzję określającą dodatkowe zobowiązanie podatkowe.
Ograniczone możliwości wydawania interpretacji
Nowe przepisy wprowadziły nie tylko obowiązki, ale również ograniczyły lub de facto pozbawiły podatników ich dotychczasowych praw. Przykładem na to jest chociażby zmiana, w wyniku której podatnikom coraz trudniej będzie uzyskać interpretację indywidualną. Do ordynacji podatkowej wprowadzono bowiem przepisy wyłączające, które ograniczają możliwości otrzymania interpretacji indywidualnych w związku z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, jak również tzw. małych klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania, które wprowadzono do poszczególnych ustaw podatkowych.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 14b § 2a o.p., przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną nie mogą być przepisy prawa podatkowego:
1) regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych;
2) mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego (...).
Szef Krajowej Administracji Skarbowej od 1 stycznia 2019 r. uprawniony jest także do uchylenia z urzędu wydanej interpretacji indywidualnej w przypadku, gdy spełnione są wymienione przesłanki odmowy wydania interpretacji i odmowy w drodze postanowienia wydania interpretacji indywidualnej.
Nowe regulacje wprost wyłączą więc możliwość składania przez podatników wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych, również tych, związanych z przeciwdziałaniem unikaniu opodatkowania, jeżeli interpretacja zmierzałaby do oceny uzasadnienia ekonomicznego danej czynności. W takim wypadku podatnik będzie mógł ewentualnie wystąpić o wydanie opinii zabezpieczającej. Jednak w przeciwieństwie do interpretacji podatkowych, proces uzyskania opinii zabezpieczającej jest bardziej złożony i długotrwały. Również opłata za wydanie opinii jest znacząco wyższa. ?
Agata Kowalik radca prawny, doradca podatkowy w DORADCA Sp. z o. o. w Lublinie, członek i wykładowca Stowarzyszenia Księgowych w Polsce
W bieżącym roku, niestety, weszło w życie wiele przepisów niekorzystnych dla podatników, które mogą dodatkowo utrudnić prowadzenie przez nich działalności gospodarczej.
Zmiany wprowadzone do ordynacji podatkowej powodują, że przedsiębiorcy będą musieli poważnie się zastanowić, czy przypadkiem dokonywane przez nich operacje gospodarcze nie spełniają definicji schematu podatkowego.
Istnieje również niebezpieczeństwo, że organy podatkowe uznają działania podatnika za zmierzające do unikania opodatkowania. A to już prosta droga do zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania. Po zmianach klauzula może bowiem dotyczyć nawet drobnych korzyści (za przysłowiową „złotówkę"), które fiskus uzna za sztuczne i sprzeczne z przepisami. A jeżeli już fiskus zastosuje klauzulę o unikaniu opodatkowania, będzie mógł również wydać decyzję określającą dodatkowe zobowiązanie podatkowe.
Wprowadzone do ordynacji podatkowej zmiany układają się w spójną całość, mającą na celu zniechęcenie podatników do stosowania agresywnych optymalizacji podatkowych. Niestety, poniekąd słuszna idea, przyświecająca ustawodawcy, nie znalazła do końca odzwierciedlenia w znowelizowanych przepisach. Ich często niejasne brzmienie powoduje bowiem, że wydawałoby się „zwyczajne" operacje gospodarcze, jak np. zawarcie umowy leasingu czy skorzystanie z ulg i preferencji podatkowych, może okazać się dla podatnika ryzykowne. Przedstawione w artykule tematy stanowią jedynie zasygnalizowanie problemów, które zapewne będą się systematycznie pojawiały w miarę stosowania nowych przepisów.
