Badanie wspólne nie jest podwójnym badaniem wykonywanym oddzielnie przez każdą firmę audytorską, lecz badaniem wykonywanym wspólnie przez różne firmy audytorskie w celu wydania wspólnej opinii z badania. Podkreślmy od razu, że jedna firma audytorska nie jest podwykonawcą drugiej firmy. Obie firmy wspólnie przeprowadzają badanie i ponoszą wspólną odpowiedzialność za wydaną opinię z badania.
Mniejsze i większe firmy mogą współpracować
Doświadczenie pokazuje, że wprowadzenie badania wspólnego wpływa na dekoncentrację rynku audytu. Mechanizm ten pozwala na współpracę mniejszych i większych firm audytorskich i wspólne zdobywanie doświadczenia, co sprzyja wzrostowi rynku. Warunkiem takiego wzrostu są wyrównane proporcje wynagrodzenia otrzymywanego przez każdą z firm audytorskich. W praktyce obie firmy, dzieląc się solidarną odpowiedzialnością, muszą mieć zagwarantowany zbliżony udział w całości prac audytorskich. Najlepiej, by podział wynosił 50 – 50 proc., ale dopuszczalny jako bezpieczny jest podział w proporcjach 40-60 proc.
Solidarna odpowiedzialność
Odpowiedzialność za badanie spoczywa solidarnie na obu firmach badających. Solidarna odpowiedzialność dotyczy zarówno kwestii dyscyplinarnych, cywilnych, jak i karnych. Z tego też powodu wkład każdej z firm badających powinien być porównywalny. Każda firma audytorska uczestnicząca w badaniu wspólnym przeprowadza analizę otoczenia jednostki oraz ryzyka badania, zapoznaje się ze środowiskiem i działalnością badanej firmy lub grupy kapitałowej. Analizy są omawiane w celu określenia wspólnego podejścia do badania oraz ustalenia prac do wykonania, które następnie dzielone są pomiędzy firmy. Podział odbywa się najczęściej na podstawie obszarów, jednostek zależnych, jak również specjalizacji danej firmy audytorskiej. Podział powinien być zrównoważony na bazie ilościowej, jak też jakościowej. Jest to szczególnie istotne, gdyż w przeciwnym przypadku mechanizm badania wspólnego nie zadziała. Miało to miejsce np. w Danii, gdzie proporcje wynosiły 90 – 10 proc. Badanie wspólne daje badanym jednostkom możliwość skorzystania z wiedzy technicznej i eksperckiej więcej niż jednej firmy audytorskiej, a co za tym idzie - zwiększa bazę wiedzy technicznej poprzez propagowanie działań ukierunkowanych na bardziej zróżnicowany rynek audytu.
Razem uzgadniają opinię
Po wykonaniu przydzielonych jej prac każda z firm audytorskich dokonuje przeglądu prac drugiej firmy audytorskiej. Warte podkreślenia jest, że obydwie firmy audytorskie wspólnie określają obszary ryzyka oraz muszą prowadzić konstruktywny dialog w celu dojścia do porozumienia, jeśli chodzi o prace do wykonania, wnioski z tych prac oraz wspólnie uzgodnioną opinię z badania.
Szczególnie ważna jest wspólna komunikacja obydwu firm z zarządem i innymi organami, komitetem audytu i radą nadzorczą. Wymaga ona ścisłej współpracy pomiędzy firmami badającymi, gdyż przedstawiają one klientowi wspólnie wypracowane stanowisko dotyczące szczególnie skomplikowanych transakcji, obszarów badania, kontroli wewnętrznej, sprawozdań finansowych. Firmy audytorskie wspólnie przygotowują również opinię z badania oraz wszelkie inne dokumenty, takie jak na przykład list do zarządu lub raport dla komitetu audytu.
