Sprawozdanie finansowe – sankcje za niedopełnienie obowiązków

Przepisy ustawy o rachunkowości wskazują zdarzenia dotyczące sprawozdania finansowego wywołujące sankcje za ich niedopełnienie w postaci kary grzywny lub ograniczenia wolności. Odrębnym aktem, z którego wynikają sankcje związane ze sprawozdaniem finansowym jest Kodeks spółek handlowych. Z kolei zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlega ten, kto nie przekazuje w terminie właściwemu organowi podatkowemu sprawozdania finansowego lub sprawozdania z badania.

Złożenie podpisu

Podpisy składane przez wskazane osoby pod sprawozdaniem finansowym poświadczają rzetelność i zgodność danych w nim zaprezentowanych z prowadzonymi księgami rachunkowymi oraz zasadami (polityką) rachunkowości przyjętymi przez jednostkę.

Czytaj więcej

Rachunkowość

Wynik finansowy roku poprzedniego w księgach rachunkowych

Jednym z podstawowych procesów księgowych związanych z zakończeniem starego i rozpoczęciem nowego roku obrotowego jest rozliczenie wyniku finansowego jednostki za rok ubiegły.

Kierownik jednostki, a także członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały wymagania przewidziane w ustawie. Za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie ww. obowiązku odpowiadają oni solidarnie wobec spółki (por. art. 4a ustawy o rachunkowości; dalej: uor).

Kierownik jednostki, jak i osoba, której powierzono odpowiedzialność za obowiązki dotyczące rachunkowości, muszą pamiętać o odpowiedzialności karnej, o której mowa w art. 77 uor – grzywna lub kara pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. Na kierowniku jednostki ciąży również kara określona w art. 79 uor.

Kary z ustawy o rachunkowości ...

Przepisy w art. 79 uor wskazują zdarzenia dotyczące sprawozdania finansowego wywołujące sankcje za ich niedopełnienie w postaci kary grzywny lub ograniczenia wolności. Należy wymienić tu:

1) niepoddanie sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta,

2) nieudzielenie lub udzielenie niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, oświadczeń biegłemu rewidentowi albo niedopuszczenie go do pełnienia obowiązków,

3) nieskładanie sprawozdania finansowego do ogłoszenia,

4) nieskładanie sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej we właściwym rejestrze sądowym.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 6 listopada 2014 r. (IV KK 200/14) na sankcję za nieskładanie sprawozdań finansowych we właściwym rejestrze sądowym wpływa ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu, a także czasookres ich niewypełniania.

Brak zatwierdzenia sprawozdania finansowego uniemożliwia dokonanie podziału zysku lub pokrycia straty (vide: art. 53 ust. 3–4 uor), podział zysku/podział straty możliwy jest po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, poprzedzony wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. W jednostkach, które nie są zobowiązane do badania rocznego sprawozdania finansowego, podział zysku lub pokrycie straty jest możliwy po zatwierdzeniu sprawozdania przez organ zatwierdzający. Reasumując: brak zatwierdzenia sprawozdania finansowego uniemożliwia m.in. wypłatę dywidend.

Równocześnie grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie podlega nieprowadzenie ksiąg rachunkowych, prowadzenie ich wbrew przepisom ustawy lub podawanie w tych księgach nierzetelnych danych, a także niesporządzenie sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, sporządzenia ich niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tych sprawozdaniach nierzetelnych danych (por. art. 77 uor).

... i Kodeksu spółek handlowych

Odrębnym aktem z którego wynikają sankcje związane ze sprawozdaniem finansowym jest Kodeks spółek handlowych (dalej: ksh). Zgodnie z art. 594 § 1 pkt 3 ksh niezwołanie zgromadzenia wspólników wbrew obowiązkom wynikającym z Kodeksu i umowy spółki stanowi podstawę do nałożenia przez sąd rejestrowy na członków zarządu grzywny w kwocie do 20 000 zł. Jeżeli w przypadku niezwołania zgromadzenia wspólników spółka poniesie szkodę, to odpowiedzialni za to członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 293 ksh.

Zgodnie z przepisami ustawy o krajowym rejestrze sądowym, w przypadku stwierdzenia, że wniosek o wpis do rejestru lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia – wyznaczając dodatkowy siedmiodniowy termin. Wezwanie to jest dokonywane pod rygorem zastosowania grzywny. Grzywna nakłada przez sąd rejestrowy może być ponawiania. W jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 15 000 zł, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych. W praktyce gospodarczej jednorazowa grzywna wynosi 5000 zł. Jeżeli czynności złożenia dokumentów zostaną dopełnione brak jest obowiązku zapłaty grzywny.

Nie złożenie sprawozdań finansowych za 2 lata obrotowe powoduje wszczęcie przez sąd rejestrowy o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.

Grzywny z kks

Zgodnie z art. 80b KKS, karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlega ten, kto nie przekazuje w terminie właściwemu organowi podatkowemu sprawozdania finansowego lub sprawozdania z badania.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 września 2020 r. w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r., minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi w 2021 r. 2800 zł. W związku z tym, w 2021 r, za nieterminowe przekazanie sprawozdania finansowego szefowi KAS może zostać nałożona kara w wysokości od 280 zł do 56 000 zł. Kary te w 2022 r. będą wyższe w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia.

Niezatwierdzenie sprawozdania

Jeżeli sprawozdanie finansowe nie zostało zatwierdzone w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego, to należy je złożyć w rejestrze sądowym w ciągu 15 dni po tym terminie, a także 15 dni po jego zatwierdzeniu wraz z dokumentami: rocznym sprawozdaniem finansowym, sprawozdaniem z badania, jeżeli podlegało ono badaniu, odpisem uchwały bądź postanowieniem organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a także sprawozdanie z działalności w przypadku następujących jednostek: spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, towarzystw reasekuracji wzajemnej, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, a także tych spółek jawnych i komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, oraz w przypadku specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz alternatywnych spółek inwestycyjnych.

Na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy o CIT, podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych obowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego, z wyłączeniem podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS, przekazują, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, Szefowi KAS sprawozdanie wraz ze sprawozdaniem z badania, w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, a spółki – także odpis uchwały zgromadzenia zatwierdzającej sprawozdanie finansowe. Jeżeli sprawozdanie nie zostało zatwierdzone nie podlega złożeniu do szefa KAS.

W następnym artykule z cyklu, który będzie opublikowany 15 listopada w dodatku „Podatki i księgowość", zostanie omówione rozliczenie wyników inwentaryzacji.

Patrycja Mikuła, doradca podatkowy