Spółka A ujawni jedynie zobowiązanie warunkowe, ponieważ zgodnie z prawem wekslowym awalista (poręczyciel wekslowy) odpowiada za zobowiązania wynikające z weksla tak samo jak jego wystawca w razie niewywiązania się z zobowiązań.
Ewidencja księgowa – pozabilansowa w spółce A:
Ma „Zobowiązania warunkowe" 400 000
WARIANT 2
W spółce B nie wystąpią trudności z regulowaniem zobowiązań, których zabezpieczeniem jest wystawiony weksel, przy czym prawdopodobieństwo możliwego powstania obowiązku jest znikome.
W związku ze znikomym prawdopodobieństwem możliwości powstania obowiązku wykupu weksla spółka A nie musi ujawniać zobowiązania warunkowego w informacji dodatkowej.
WARIANT 3
Wystąpią przesłanki, że spółka B może mieć problem z uregulowaniem swoich zobowiązań.
W przypadku gdy wystąpi znaczne prawdopodobieństwo, że spółka B będzie miała trudności z regulowaniem swoich zobowiązań zabezpieczonych wekslem, spółka A, pomimo niewystąpienia wierzyciela o realizację uprawnień wynikających z weksla, będzie zobowiązana do zawiązania rezerwy. Jej wysokość będzie wynikać z wiarygodnego szacunku. W tym przypadku będzie to kwota nieuregulowanych zobowiązań spółki B względem spółki C. Załóżmy, że ich wysokość wynosi 210 000 zł.
Spółka wyksięguje zobowiązanie warunkowe z ewidencji pozabilansowej oraz utworzy rezerwę w ciężar kosztów finansowych.
Ewidencja księgowa:
1. Utworzenie rezerwy
Wn „Koszty finansowe" 210 000
Ma „Rezerwy" 210 000
Zapisy na koncie pozabilansowym:
2. Wyksięgowanie zobowiązania warunkowego
Wn „Zobowiązania warunkowe" 400 000
WARIANT 4
Spółka B nie ureguluje w ogóle swoich zobowiązań wobec spółki C.
W zaistniałej sytuacji remitent (wierzyciel wekslowy) występuje z żądaniem zapłaty wierzytelności od spółki B bezpośrednio do spółki A. Zakładając, że na moment wystąpienia z żądaniem zapłaty spółka A posiadała z tytułu weksla zobowiązanie warunkowe (nie zawiązała rezerwy), ewidencja księgowa będzie wyglądała następująco:
Ewidencja księgowa
1. Powstanie zobowiązania na skutek żądania zapłaty przez wierzyciela wekslowego
Wn „Koszty finansowe" 210 000
Ma „Pozostałe rozrachunki" 210 000
Zapisy na koncie pozabilansowym
2. Wyksięgowanie zobowiązania warunkowego
Wn „Zobowiązania warunkowe" 400 000
Przykład
Spółka jest stroną w sprawie dotyczącej opóźnień w robotach budowlanych polegających na wykonaniu dachu na budynku centrum handlowego. Wartość kary umownej, o którą pozwano spółkę, wynosi 1 mln zł. Dotychczasowy przebieg sprawy wskazywał, że ze znaczącym prawdopodobieństwem spór zakończy się na korzyść spółki. Spółka była bowiem w stanie wykazać, że opóźnienie w budowie dachu wynikało z nieterminowego oddania poprzednich etapów prac prowadzonych przez inne firmy budowlane. W związku z tym zarząd zdecydował o ujawnieniu w sprawozdaniu jedynie zobowiązania warunkowego.
W toku sprawy ujawnione zostały nowe fakty w postaci informacji wskazujących na okoliczności, iż część przyczyn leży po stronie spółki. W świetle nowych informacji istnieje większe prawdopodobieństwo, że sprawa zostanie przegrana. Jednostka powinna zatem zmienić kwalifikację z zobowiązania warunkowego na rezerwę i ująć ją w bilansie.
Przykład
Jednostka zaprezentowała na dzień bilansowy zabezpieczenia akcyzowe i akcyzę od wyrobów i towarów znajdujących się w procedurze zawieszonego poboru jako zobowiązania warunkowe w kwocie 3 mln zł. W następnym roku obrotowym w ocenie spółki prezentacja powyższych wartości jako zobowiązań warunkowych nie jest uzasadniona. Wynika to z faktu bieżącego wywiązywania się z płatności podatku akcyzowego oraz znikomego prawdopodobieństwa wykorzystania zabezpieczeń przez organy celne. W związku z tym jednostka może zaprzestać prezentacji powyższych zabezpieczeń jako zobowiązań warunkowych.
Przykład
Spółka przekazała zamawiającemu wykonane roboty budowlane w postaci farmy wiatrowej z miesięcznym opóźnieniem. W związku z zapisami w umowie zarząd spodziewa się obciążenia karą umowną przez zamawiającego. Wysokość kary zależy jednak od wielu czynników i spółka nie jest w stanie samodzielnie oszacować wysokości kary. Kwota uzależniona jest m.in. od utraconego zysku i dodatkowych kosztów ponoszonych przez zamawiającego, które spółce nie są znane na moment sporządzania sprawozdania. Zatem pomimo znaczącej pewności co do konieczności zapłaty kary jednostka nie utworzyła rezerwy, ale jedynie ujawniła zobowiązanie warunkowe w formie opisowej. W wyniku otrzymania w kolejnym roku informacji na temat wysokości kary spółka zmieniła kwalifikację zobowiązania warunkowego w formie opisowej na rezerwę ujętą w bilansie.
Agnieszka Regulska jest biegłym rewidentem, Associate Partnerem i kierownikiem działu audytu w Rödl & Partner w Warszawie Michał Barański jest aplikantem na biegłego rewidenta i konsultantem w dziale audytu w Rödl & Partner w Warszawie
