Praktyka przedsiębiorców w zakresie wykonywania obowiązku złożenia sprawozdania finansowego za pierwszy rok prowadzonej działalności do rejestru przedsiębiorców wciąż jest niejednolita. Wynika to głównie z braku jednoznacznej regulacji prawnej. Zgodnie bowiem z literalnym brzmieniem art. 40 pkt 2 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2013 r,. poz. 1203 ze zm., dalej: k.r.s.u.) w związku z art. 69 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm. – dalej: u.o.r.) roczne sprawozdanie finansowe, o złożeniu którego czyniona jest wzmianka w rejestrze, obejmuje rok obrotowy, którym jest okres roku kalendarzowego albo inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych. Jedynie w wypadkach wyjątkowych, przewidzianych w art. 3 ust. 1 pkt 9 u.o.r., możliwe jest skrócenie lub wydłużenie tego okresu. Rok obrotowy nie może być skracany ani wydłużany mocą woli stron, w sposób odmienny niż w ustawie.
Co na to sąd
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2014 r., III CZP 15/14, która powinna kształtować praktykę przedsiębiorców rozpoczynających działalność, w zakresie sprawozdawczości finansowej, jeżeli w umowie spółki postanowiono, że rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, a spółka rozpoczęła działalność w pierwszej połowie roku, jej pierwszym rocznym sprawozdaniem finansowym podlegającym wpisowi do rejestru na podstawie art. 40 pkt 2 k.r.s.u. jest sprawozdanie obejmujące okres od dnia rozpoczęcia przez nią działalności do końca roku kalendarzowego.
Rozwianie wątpliwości
Wątpliwości interpretacyjne przekładające się na praktykę przedsiębiorców wyjaśnił Sąd Najwyższy w powołanej wyżej uchwale, wskazując, że wykładnia art. 40 pkt 2 k.r.s.u., stanowiącego, że w dziale 3 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się wzmiankę o złożeniu między innymi rocznego sprawozdania finansowego, nie może pomijać, iż przepis ten pozostaje w ścisłym związku z art. 69 ust. 1 u.o.r., przewidującym obowiązek złożenia przez kierownika jednostki we właściwym rejestrze sądowym między innymi rocznego sprawozdania finansowego, oraz z pozostałymi przepisami tej ustawy dotyczącymi sprawozdawczości finansowej. Sprawozdanie finansowe jest pojęciem ogólnym odnoszącym się do opisu działalności finansowej jednostki w określonym czasie sprawozdawczym, natomiast roczne sprawozdanie finansowe jest dokumentem księgowym obejmującym wskazane w ustawie dane o działalności finansowej przedsiębiorcy, sporządzonym w związku z zamknięciem ksiąg rachunkowych z powodu zakończenia roku obrotowego.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 9 u.o.r. rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych (również do celów podatkowych). Rok obrotowy i jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono przedsiębiorcę. Jeżeli przedsiębiorca rozpoczął działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, może połączyć księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny, zaś w przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy. Z regulacji tej wynika, że rok obrotowy powinien pokrywać się z rokiem podatkowym oraz że zasadą jest 12-miesięczny rok obrotowy, przy czym przedsiębiorca może w statucie lub umowie przyjąć jako rok obrotowy rok kalendarzowy albo inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy.
Wydłużenie lub skrócenie
Art. 9 ust. 1 pkt 9 u.o.r. wprowadza wyjątki od zasady pełnego roku obrotowego, tj. trwającego 12 następujących po sobie miesięcy: