Jakie praktyki rynkowe na gruncie prawa antymonopolowego są zakazane

W związku z rosnącą liczbą czynności kontrolnych dokonywanych przez inspektorów Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta warto wiedzieć, jakie praktyki rynkowe na gruncie prawa antymonopolowego są zakazane, a także znać procedury kontroli i przeszukań przeprowadzanych w firmach.

Publikacja: 06.07.2018 06:50

Jakie praktyki rynkowe na gruncie prawa antymonopolowego są zakazane

Foto: 123RF

Przeszukania w siedzibach firm, weryfikacja dokumentów oraz danych z komputerów i telefonów, jak również przesłuchania menedżerów to ostatnio coraz częstsze działania podejmowane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu wykrycia antykonkurencyjnych praktyk.

Czytaj także: Prawo antymonopolowe - czy nowe przepisy wyeliminują nieuczciwe praktyki rynkowe

Za co przedsiębiorcom grozi kara finansowa

Na gruncie przepisów ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: ustawa) zakazane jest stosowanie przez przedsiębiorców praktyk ograniczających konkurencję, przez które należy rozumieć:

- porozumienia ograniczające konkurencję – tzw. praktyki dwustronne lub wielostronne, tj. zawierane pomiędzy co najmniej dwoma niezależnymi przedsiębiorcami oraz

- nadużywanie pozycji dominującej – praktyki jednostronne, tj. podejmowane przez jednego przedsiębiorcę posiadającego pozycję dominującą na rynku właściwym, przy czym za przedsiębiorcę dominującego ustawa uznaje podmiot posiadający co najmniej 40 proc. udziału w rynku właściwym.

Jeśli chodzi o porozumienia ograniczające konkurencję pojęcie to obejmuje wszelkiego rodzaju niedozwolone relacje między przedsiębiorcami, będące wyrazem wspólnych zamierzeń co do podejmowanych zachowań rynkowych. Najpoważniejsze naruszenia to:

- porozumienia kartelowe dotyczące ustalania cen

- zmowy przetargowe

- podziały rynku

- kolektywne bojkoty

Warto pamiętać, że – zmowa cenowa to nie tylko pisemna umowa!

Przykładowe formy zawarcia porozumienia to:

- pisemna umowa,

- uzgodnienia korespondencyjne,

- uzgodnienia telefoniczne,

- wymiana niejawnych informacji dotyczących klientów, kosztów produkcji, obrotów, sprzedaży, mocy produkcyjnych, jakości, planów marketingowych, zagrożeń, inwestycji, technologii,

- przesyłanie danych o planowanych warunkach ofert,

- uzgodnienia na targach, spotkaniach branżowych, w ramach stowarzyszeń, zrzeszeń,

- milcząca / dorozumiana koordynacja zachowań przedsiębiorców.

Należy przy tym wyjaśnić, iż antykonkurencyjnym porozumieniem nie jest tzw. naśladownictwo, czyli jednostronne dostosowywanie się przez przedsiębiorcę do warunków rynkowych. Nie jest porozumieniem, np. obserwowanie cen konkurentów i dostosowywanie do nich swojej oferty. Co więcej, uzgodnienia dokonane między przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy kapitałowej co do zasady nie stanowią porozumienia ograniczającego konkurencję.

W tym roku, UOKiK zdążył już dokonać przeszukań w kilkunastu lokalizacjach. Urząd sprawdził m.in. dystrybutorów sprzętu fotograficznego, dystrybutorów sprzętu i odzieży sportowej, dystrybutorów kompresorów, pojazdów ciężarowych i części zamiennych do tych pojazdów, jak również dystrybutorów instrumentów muzycznych oraz agencje brandingowe i marketingowe.

Wszystkie zgromadzone podczas kontroli lub przeszukania materiały służą jako dowody w sprawie dotyczącej naruszenia przepisów ustawy. Jednym z istotniejszych zagrożeń dla przedsiębiorcy jest oprócz kary finansowej, nadszarpnięta reputacja firmy, co wiąże się z publikacją decyzji na stronie internetowej urzędu oraz podaniem komunikatu do mediów i prasy. Jest to obowiązek urzędu wynikający z treści art. 31 pkt 15 ustawy.

Czym się różni kontrola od przeszukania

Kontrola i przeszukanie to dwie odrębne instytucje, jakie może zastosować UOKiK.

Po pierwsze, kontrola UOKiK dopuszczalna jest w toku każdego postępowania przed prezesem urzędu. Pierwszym elementem rozpoczynającym wszczęcie kontroli jest okazanie bądź doręczenie upoważnienia kontrolujących do przeprowadzenia zaplanowanych czynności. Co istotne, przedsiębiorca w czasie kontroli ma prawo do sprawdzenia dokumentów tożsamości kontrolujących. Kontrolę, podobnie jak przeszukanie prowadzi zespół pracowników UOKiK w asyście policjantów oraz specjalistów do spraw IT. Wszystkie czynności wykonywane podczas kontroli przeprowadzane są przy współdziałaniu kontrolowanego i za jego zgodą. W przeciwieństwie do przeszukania, kontrolujący nie może samodzielnie, bez zgody kontrolowanego, sporządzić kopii czy wydruków ze stosownych nośników informacji. Różnica polega również na tym, że upoważnienie do kontroli nie upoważnia do przeszukania siedziby przedsiębiorcy.

Do przeprowadzenia przeszukania, które z zasady jest znacznie bardziej inwazyjne dla przedsiębiorcy, potrzebna jest stosowna zgoda Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wydana w formie postanowienia.

Przeszukanie stosowane może być jedynie w przypadku przewidywania najpoważniejszych przypadków naruszeń ystawy. Podczas przeszukania przedsiębiorca ma obowiązek wpuścić kontrolujących do budynków, a nawet pojazdów i lokali prywatnych, a także udostępnić dokumenty oraz nośniki danych.

Rozmiar wymierzanych sankcji przez UOKiK

- Kara nakładana na spółkę

Sankcją za stwierdzenie przez urząd praktyki ograniczającej konkurencję jest kara finansowa wynosząca do 10 proc. rocznego obrotu firmy, z roku poprzedzającego wydanie decyzji przez UOKiK.

- Kara nakładana na osoby zarządzające przedsiębiorstwem

Za naruszenie zakazu konkurencji prezes UOKiK może również nałożyć karę pieniężną do 2 milionów zł na osoby fizyczne, które kierowały przedsiębiorstwem w czasie trwania naruszenia. Co ważne, osoby zarządzające podlegają odpowiedzialności, nawet jeśli przestają być związane z przedsiębiorcą.

- Kary za utrudnianie czynności kontrolnych UOKiK

Konsekwencją braku współdziałania z urzędem w trakcie czynności kontrolnych może być sankcja finansowa do 50 milionów euro. Należy przy tym wskazać, iż nie ma ona związku z wysokością osiąganych przychodów. Za utrudnianie może zostać ukarana także osoba pełniąca funkcję kierowniczą, wchodząca w skład zarządu lub osoba upoważniona przez przedsiębiorcę. W takim wypadku prezes UOKiK ma prawo nałożyć karę w wysokości aż do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.

- Kara w wysokości blisko 1 milion zł dla spółek informatycznych za zmowę przetargową

Prezes UOKiK poinformował 15 czerwca 2018 roku, że wydana została przez UOKiK decyzja nakładająca karę finansową na spółki informatyczne za zawarcie zmowy przetargowej w sprawie postępowań o zamówienia publiczne na hosting i kolokację serwerów. Przedsiębiorcy wspólnie usiłowali wpłynąć na wynik aż trzech przetargów. Zmowę zawarły spółki: Infomex, Nabino i ncNETcom. Z ustaleń urzędu wynika, iż praktyka miała charakter ciągły i trwała w latach 2012-2015. Dowody na zawarcie zmowy urząd zdobył właśnie podczas niezapowiedzianego przeszukania w siedzibach firm. ?

Aleksandra Berger prawnik Kancelaria Prawna Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy

Podsumowując, należy wskazać, iż UOKiK ma prawo przeprowadzić niezapowiedzianą wizytę w każdym przedsiębiorstwie, aby zbadać podejrzenie prowadzenia działań niezgodnych z ustawą. Prawo takie wynika z art. 105a ustawy. Zebranie dowodów w sprawie antymonopolowej to zwykle pierwszy etap w prowadzonych postępowaniach urzędu. Nie zawsze on musi oznaczać kary finansowe dla przedsiębiorcy dopuszczającego się antykonkurencyjnej praktyki. Należy jednak mieć na uwadze potencjalne ryzyka związane z naruszeniem przepisów ustawy, a co za tym idzie nie narażać swojej firmy na obniżenie reputacji i sankcje finansowe. ?

Przeszukania w siedzibach firm, weryfikacja dokumentów oraz danych z komputerów i telefonów, jak również przesłuchania menedżerów to ostatnio coraz częstsze działania podejmowane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu wykrycia antykonkurencyjnych praktyk.

Czytaj także: Prawo antymonopolowe - czy nowe przepisy wyeliminują nieuczciwe praktyki rynkowe

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów