Pojawia się coraz więcej pytań i sporów związanych z konsekwencjami prawnymi niewywiązywania się z zobowiązań umownych, w sytuacji gdy zawarte umowy podlegają prawu Hongkongu lub Singapuru.
W odróżnieniu od prawa chińskiego opartego na systemie prawa cywilnego (stanowionego), prawo Hongkongu oraz Singapuru wywodzi się z tradycji krajów anglosaskich i oparte jest na systemie prawa precedensowego (ang. common law) przewidującego inne rozwiązania prawne.
Siła wyższa a lokalne prawo
Przedsiębiorcy szukający rozwiązania obecnych problemów w pierwszej kolejności powinni dokonać analizy zawartej umowy w szczególności w kontekście postanowień regulujących kwestie siły wyższej oraz prawa, pod które podlega dana umowa. W prawie chińskim siła wyższa jest dobrze znanym mechanizmem prawnym. Idąc ścieżką interpretacji przyjętą przez Sąd Najwyższy Chińskiej Republiki Ludowej odnośnie do koronawirusa SARS oraz, jaką zajmuje obecnie rząd Chiński, zachorowania z powodu koronawirusa COVID-19 lub wprowadzone w jego wyniku środki bezpieczeństwa i ograniczenia podróży (łącznie lub indywidualnie) wypełniają przesłanki obiektywnego, nieuniknionego zdarzenia, które jest niemożliwe do przewidzenia i przezwyciężenia. Tym samym na gruncie prawa chińskiego będą one uznawane za zdarzenia siły wyższej, o ile strony nie uregulowały tego zagadnienia odmiennie w treści umowy. W sytuacji, gdy umowa podlega prawu Hong Kongu lub Singapuru przedsiębiorcy mogą być zaskoczeni tym, że lokalne prawo (oparte na anglosaskim systemie prawnym) nie przewiduje instytucji siły wyższej. Oznacza to, że o ile strony nie wprowadziły klauzul umownych regulujących tę materię, wówczas żadna ze stron nie może powoływać się na okoliczności siły wyższej. Jednakże w porządku prawnym Hongkongu i Singapuru znana jest doktryna frustration (ang. frustration of contract). Zatem umowy zawarte pod ich prawem odwołują się często do tej doktryny w celu uregulowania mechanizmu pozwalającego stronom w wyjątkowych przypadkach na zwolnienie się z obowiązku dalszego świadczenia.
Czytaj także: Koronawirus jako siła wyższa? Czy ma wpływ na transakcje handlowe?
Definicja frustration
Niektóre elementy doktryny frustration wykazują podobieństwa do niemożliwości świadczenia lub klauzuli rebus sic stantibus w prawie polskim. Obowiązująca w anglosaskim systemie prawnym, w tym uznawana w prawie Hongkongu i Singapuru, doktryna frustration zezwala bowiem stronom na zwolnienie się z wszelkich dalszych zobowiązań. Stanowi to wyjątek od zasady absolutnego charakteru zobowiązania umownego, zgodnie z którym niemożność spełniania świadczenie powoduje powstanie obowiązku odszkodowawczego w miejsce uzgodnionego wcześniej świadczenia. Tym samym na gruncie anglosaskiego systemu prawnego strony udzielają sobie de facto swoistych gwarancji wykonania zobowiązań umownych bez względu na zmieniające się okoliczności zewnętrzne. Opis i skutki nadzwyczajnych zdarzeń przedsiębiorcy powinni jednak uregulować każdorazowo w samej umowie. Bez odpowiednich klauzul umownych jedynie w wyjątkowych i bardzo ograniczonych przypadkach strony będą mogły skutecznie dochodzić frustration na podstawie lokalnego prawa.
