Upadłość dla konsumenta
Oddłużenie w upadłości ze swej natury przysługuje wyłącznie osobom fizycznym. Aby mogło do niego dojść, najpierw musi zostać ogłoszona upadłość. O tę niekiedy było jednak trudno. Sądy stosowały bowiem odmienną wykładnię podstaw oddalenia wniosków upadłościowych, czego źródłem było powstanie zjawiska określanego mianem „turystyki upadłościowej".
W tym zakresie, w tzw. upadłości konsumenckiej, zachodzi zasadnicza zmiana. Nowelizacja przepisów uchyla w całości treść art. 4944 ustawy, którego dotychczasowe brzmienie określało przesłanki obligatoryjnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
Usunięcie podstaw oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez taką osobę będzie w praktyce oznaczać, że sąd ogłosi upadłość każdego z takich dłużników. Rezygnacja z konieczności badania przez sąd na etapie ogłaszania upadłości zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności nie oznacza, że postępowanie wobec takiej osoby zostanie zawsze przeprowadzone. Ustawodawca pozostawił bowiem treść art. 49110, regulującą przesłanki umorzenia prowadzonego już postępowania, którą uzupełnił o dodatkową podstawę. Po nowelizacji, sąd będzie musiał umorzyć postępowanie także wtedy, gdy zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne. Do umorzenia postępowania jednak nie dojdzie, jeżeli niezgodność lub niezupełność nie będą istotne lub przeprowadzenie postępowania będzie uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Sąd nie umorzy postępowania także wtedy, gdyby umorzenie mogło skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli.
Zasady ogłaszania upadłości (i oddalania wniosków upadłościowych) osób fizycznych będących przedsiębiorcami lub wspólnikami spółek osobowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem pozostają bez zmian.
Oddłużenie na nowych zasadach
Zgodnie z ustawą, osoby fizyczne, wobec których zostanie przeprowadzone postępowanie upadłościowe według przepisów ogólnych, w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego będą mogły złożyć dwa rodzaje wniosków. Pierwszy to wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym (tak było również dotychczas). Drugi wniosek to wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Upadły będzie mógł złożyć wniosek o tej treści, jeśli jego osobista sytuacja w oczywisty sposób będzie wskazywać, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli (co z kolei będzie stanowić novum w ustawie w stosunku do osób fizycznych niebędących konsumentami).
Co do drugiego z tych wniosków należy uczynić jednak dodatkowe zastrzeżenie. Mianowicie, jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat nie będzie miała charakteru trwałego, to sąd umorzy zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli. Sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i jednocześnie ustali taki plan spłaty, jeżeli uzna, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat.