Nagrania z miejsca pracy nie zawsze mogą być dowodem przed sądem pracy

Spory pracodawcy z pracownikiem czasem znajdują finał w sądzie. Każda ze stron stara się wtedy przedłożyć konkretne dowody na potwierdzenie swoich racji. Sytuacja się komplikuje, gdy jest to nagranie rozmowy. W zależności od konkretnej sytuacji mogą się pojawiać wątpliwości i rozbieżne opinie w zakresie legalności nagrywania, a co za tym idzie – dopuszczalności takiego dowodu przed sądem pracy.

Otwarty katalog to za mało

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przepisów, które zakazywałyby korzystania z nagrania rozmowy zdobytego w miejscu pracy w sposób sprzeczny z prawem. Nie oznacza to jednak, że sąd dopuści je do oceny. Z art. 227 k.p.c. wynika, że przedmiotem dowodu mogą być wszelkie fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Dopuszczenie przed sądem dowodu z nagrań dźwiękowych przewiduje również art. 308 k.p.c. Natomiast treść art. 309 k.p.c. potwierdza istnienie otwartego katalogu środków dowodowych w procesie cywilnym. Zasadniczo nie ma więc przeszkód do przeprowadzenia przed sądem pracy jakiegokolwiek dowodu – również zdobytego nielegalnie, jeśli umożliwi on wyjaśnienie istotnych dla sprawy okoliczności.

Z nielegalnie uzyskanym nagraniem mamy do czynienia, gdy pozyskano je nie tylko w sprzeczności z prawem, ale też wbrew zasadom współżycia społecznego. Większych rozważań nie wymaga kwestia dopuszczalności dowodu z nagrania uzyskanego za zgodą i wiedzą uczestnika. Inaczej, gdy dzieje się to bez zgody i wiedzy jednej ze stron rozmowy albo gdy o dopuszczenie dowodu z nagrania stara się osoba, która nie uczestniczyła w rozmowie.

Z dyktafonem?na dywanik

Nagrywanie rozmowy z pracodawcą lub innym pracownikiem bez jego zgody czy wiedzy budzi duże kontrowersje. Na tę czynność należy z pewnością spojrzeć w szczególności przez pryzmat przepisów takich jak art. 49 Konstytucji RP oraz art. 23 kodeksu cywilnego. Potajemne rejestrowanie rozmowy, w której się uczestniczy, może bowiem zostać uznane za ingerencję w dobra osobiste nagrywanych osób, choćby takie jak prawo do prywatności. Z kolei art. 49 konstytucji ma na celu ochronę wolności i tajemnicy komunikowania.

Z jednej strony nagranie takie nie powinno być uznane za naruszające dobra osobiste osoby nagrywanej. Jest bowiem ono bez znaczenia z punktu widzenia swobody wypowiedzi. Rejestrowana rozmowa przez uczestnika, do którego jest kierowana wypowiedź, nie narusza również prawa wyboru rozmówcy. Wykorzystanie takiego nagrania jako dowodu w postępowaniu sądowym nie narusza także tajemnicy rozmowy. Nie różni się ono w tym kontekście od zeznań świadków. W praktyce orzeczniczej może to jednak wyglądać różnie.

Niejednolite orzecznictwo

Każda taka sytuacja powinna być rozstrzygana indywidualnie. Z tego powodu istnieje niejednolite, dotyczące różnych sytuacji orzecznictwo.

Bardzo rygorystyczną linię ?w zakresie dopuszczalności powoływania w sądzie potajemnie wykonanych nagrań wyraził m.in. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w orzeczeniu z 10 stycznia 2008 r. (I ACa 1057/2007). Uznał, że godzi to ?w konstytucyjną zasadę swobody i ochrony komunikowania. A taki dowód, jako uzyskany wbrew prawu, nie powinien być w sądzie przedstawiony.

Za niedopuszczalnością dowodu z ukrytego nagrania opowiedział się także SA w Warszawie ?w wyroku z 18 marca 2010 r. (ACa 10/2010). Sąd może dopuścić takie dowody wyjątkowo, jeśli uzyskujący je działał w obronie swojego usprawiedliwionego interesu prywatnego, a interes ten przedstawia wartość znacznie wyższą niż ochrona prywatności i tajemnicy komunikowania się osoby, której dobra zostały naruszone.

Liberalna linia orzecznicza opowiada się za możliwością posługiwania się dowodem z nagrania rozmów stron, wykonanych bez zgody jednej z nich. Przykładem może być orzeczenie SA ?w Białymstoku z 31 grudnia 2012 r. (I ACa 504/11).

Zasadność takiego stanowiska sądu została potwierdzona ?w orzeczeniu Sądu Najwyższego ?z 30 stycznia 2014 r. (IV CSK 257/13). Wskazano w nim, że za nielegalne nie można uznać dowodów w postaci nagrań dokonanych przez osoby występujące w charakterze stron, ponieważ będąc uczestnikami procesu, nie naruszają przepisów chroniących swobodę komunikowania, a brak bezprawności naruszenia innych dóbr osobistych wynika z realizacji prawa do sądu.

Swobodna ocena

Tak czy inaczej w postępowaniu cywilnym sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (zgodnie z art. 233 ?§ 1 k.p.c.). I nie da się jednoznacznie stwierdzić, czy w razie powołania dowodu z nagrania z ukrycia sąd go dopuści i na jego podstawie dokona ustaleń faktycznych.