Użytkowanie wieczyste wygasa po upływie czasu, na jaki zostało ustanowione. Art. 240 kodeksu cywilnego umożliwia jednak wcześniejsze – przedterminowe – rozwiązanie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. Możliwość taka pojawia się, gdy użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie. Przepis ten reguluje przymusowe rozwiązanie użytkowania wieczystego.
Przykład
Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste przewidywała, że użytkownik wieczysty w terminie roku od podpisania umowy wzniesie budynek wielorodzinny. Umowa podpisana została 1 stycznia 2014 r. Użytkownik do 1 stycznia 2015 r. nie rozpoczął nawet prac budowlanych. Możliwe jest więc przedterminowe rozwiązanie użytkowania wieczystego.
Przykład
Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste zawarta została 1 stycznia 2001 r., jednak użytkownik wieczysty od roku 2003 przestał z niego korzystać. Wobec tego możliwe będzie przedterminowe rozwiązanie ww. umowy (m.in. wyrok SN z 6 czerwca 2011 r., III CSK 281/10).
Możliwość rozwiązania stosunku użytkowania wieczystego w trybie art. 240 k.c. ma zastosowanie bez względu na sposób powstania użytkowania wieczystego, a zatem nie ogranicza się do umowy oddającej grunt w użytkowanie wieczyste.
Jeśli dojdzie do wystąpienia przesłanek z art. 240 k.c., organ może żądać przedterminowego rozwiązania umowy przez sąd. Właściwy do wystąpienia z tym żądaniem w stosunku do nieruchomości Skarbu Państwa jest starosta, wobec zaś nieruchomości samorządowych – wójt gminy oraz zarządy jednostek samorządowych.