Ważne!
Szczególne schorzenia mogą wynikać np. z symbolu przyczyny niepełnosprawności zawartego w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności wydanego przez powiatowy lub wojewódzki zespół (np. 02-P) oraz ze wskazań zawartych w uzasadnieniu orzeczenia (np. w orzeczeniu o całkowitej niezdolności do pracy wydanego przez ZUS).
Przykład
Pracodawca wystawia ulgi we wpłatach na PFRON. Zatrudnia 63 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, w tym 30 osób to niepełnosprawni z umiarkowanym stopniem. Wszyscy legitymują się zaświadczeniami lekarzy specjalistów potwierdzających poszczególne schorzenia: upośledzenie umysłowe, epilepsję, choroby psychiczne. Jedynie choroby narządu wzroku wynikają z orzeczenia.
Może się więc okazać, że po weryfikacji liczby osób mających zaświadczenia ten pracodawca od 1 lipca br. nie będzie uprawniony do udzielania ulg, gdyż nie osiągnie wymaganego 30-proc. wskaźnika osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem – schorzenia szczególne.
Ze zmienionym wzorem
Kwota ulgi we wpłacie na PFRON jest iloczynem trzech czynników: przychodu, wynagrodzeń i zatrudnienia w przedsiębiorstwie.
Od 1 lipca 2016 r. zmienia się wzór do obliczenia kwoty ulgi. Zamiast kwoty wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników będzie uwzględniał stałą kwotę najniższego wynagrodzenia na tych pracowników z grudnia poprzedniego roku >patrz ramka ze stanowiskiem BON 9 maja 2016 r.
Przykład
We wrześniu 2016 r. pracodawca udziela ulg we wpłatach na PFRON z tytułu sprzedaży własnych usług. Przeciętnie miesięcznie sprzedający zatrudnia ogółem 25 pracowników w przeliczeniu na etaty, w tym 14 niepełnosprawnych, a z tego trzech ze stopniem znacznym, dziewięciu ze stopniem umiarkowanym (w tym czterech z upośledzeniem umysłowym i jednego z chorobą psychiczną) oraz dwóch ze stopniem lekkim. W tym przykładzie wskaźnik udziału przychodów wynosi 0,38.
0,38 x (1510,10 x 12)/14 x (14 – 0,06 x 25) = 6 148,26 zł.
Nowy limit
Bardzo istotna zmiana od 1 lipca 2016 r. dotyczy także wysokości wykorzystania ulgi na PFRON przez nabywcę do maksymalnie 50 proc. wysokości wpłaty, do której jest on obowiązany w miesiącu.
Do 30 czerwca pracodawca obniży wpłatę na PFRON do wysokości 80 proc. Ustawodawca postanowił także skrócić okres tzw. przedawnienia prawa do ulgi, czyli wykorzystania jej przez wpłacającego na PFRON z 12 do sześciu miesięcy.
Przykład
Wpłata na PFRON wynosi w miesiącu 4000 zł, a uzyskana ulga 3000 zł. Od 1 lipca 2016 r. pracodawca wykorzysta w miesiącu z ulgi tylko 2000 zł, gdyż kwota ta stanowi 50 proc. wpłaty na Fundusz. 1000 zł przechodzi na kolejny miesiąc.
Przykład
Jeżeli miesięczna wpłata pracodawcy na PFRON wynosi 2000 zł, a uzyskana ulga 1500 zł, to od 1 lipca 2016 r. może on wykorzystać w miesiącu z ulgi tylko 1000 zł. Oznacza to, że pozostałą kwotę ulgi (500 zł) pracodawca wykorzysta w ciągu sześciu kolejnych miesięcy od dnia uzyskania informacji o kwocie ulgi.
Bez zmian pozostanie natomiast limit wysokości udzielenia ulgi w stosunku do kwoty na fakturze za produkcję lub usługę. Gdy kwota obniżenia przewyższa wartość zakupionej produkcji lub usługi, obniżenie wpłaty przysługuje tylko do wysokości kwoty określonej na fakturze, pomniejszonej o kwotę podatku od towarów i usług, w stosunku do której, zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.), podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego lub zwrotu różnicy podatku.
Inne wymogi przy ulgach
Nowelizacja precyzuje też nowe obowiązki dla pracodawców, którzy udzielają ulgi. Przede wszystkim sprzedający powinien:
- wystawiać informację o kwocie obniżenia niezwłocznie po terminowym uregulowaniu należności, ale nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup,
- prowadzić ewidencję wystawionych informacji o kwocie obniżenia (według zasad określonych w odrębnym rozporządzeniu wykonawczym),
- przekazywać zarządowi PFRON informację miesięczną o kwocie obniżenia do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystawił informację.
Przykład
Za usługę wykonaną przez podmiot udzielający ulgi pracodawca zapłacił w terminie określonym na fakturze, czyli 16 sierpnia 2016 r. Pracodawca nie będzie mógł jednak skorzystać z ulgi, jeżeli przedsiębiorca udzielający ulgi nieterminowo wystawi informację o jej wysokości. Stanie się tak, jeśli nie wystawi jej do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup, czyli do końca września 2016 r.
Przykład
Jeżeli pracodawca uprawniony do udzielania ulg we wpłatach na PFRON wystawi informację o kwocie udzielonej ulgi dla dokonującego wpłaty 21 lipca 2016 r., do 20 sierpnia 2016 r. będzie musiał przesłać PFRON informację miesięczną dotyczącą danych o kwocie obniżenia na określonym druku.
Tylko z umową o pracę
Na podstawie art. 2 kodeksu pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Na mocy zmienionego art. 22 ust. 9 ustawy o rehabilitacji w brzmieniu od 1 lipca br. przy obliczaniu kwoty obniżenia bierze się pod uwagę wyłącznie zatrudnienie i wynagrodzenia osób zaangażowanych na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę za miesiąc, do którego zaliczono przychody. Oznacza to, że przy obliczaniu kwoty ulgi pracodawca nie będzie mógł uwzględnić pracujących na podstawie powołania, mianowania i wyboru.
W tej materii ustawodawca ustanowił jednak okres przejściowy. Artykuł 2 ust. 4 nowelizacji określa, że w okresie sześciu miesięcy od wejścia w życie art. 22 ust. 9 ustawy o rehabilitacji w nowym brzmieniu przy obliczaniu kwoty obniżenia uwzględnia się także zatrudnionych na innych podstawach niż umowa o pracę lub spółdzielcza umowa o pracę zawartych przed wejściem w życie nowelizacji.
Oznacza to, że zatrudniając po 1 lipca 2016 r. np. pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności na podstawie powołania, pracodawca będzie mógł go uwzględnić przy obliczaniu kwoty ulgi we wpłacie na PFRON. Jednak od 1 stycznia 2017 r. ten sam pracodawca nie będzie już mógł brać pod uwagę zatrudnionego przez powołanie do obliczenia kwoty obniżenia. W tym zakresie będzie działać wyłącznie art. 22 ust. 9 ustawy o rehabilitacji.
Kary finansowe dla wystawcy
Nowością w ustawie o rehabilitacji jest wprowadzenie kar finansowych w przypadkach, w których doszłoby do nieprawidłowości przy udzielaniu ulg przez uprawnionych pracodawców. Może się tak zdarzyć np. wskutek opóźnień w wystawianiu informacji o wysokości ulg oraz podania w informacji danych niezgodnych ze stanem faktycznym, a także w razie niewywiązania się z nowych obowiązków (brak ewidencji informacji o wysokości obniżenia wpłat). Reguluje to nowy art. 22b ustawy o rehabilitacji.
Uprawniony do udzielania ulgi, tzw. sprzedający, będzie musiał dokonać wpłat na PFRON w wysokości:
- 5 proc. sumy kwot obniżenia wykazanych w informacjach o kwocie ulgi wysyłanych do nabywcy, które nie zostały ujęte w ewidencji wystawionych informacji o kwocie ulgi lub w informacjach miesięcznych o kwocie ulgi,
- 10 proc. kwoty obniżenia wykazanej w informacji o kwocie ulgi wysyłanej do nabywcy w razie naruszenia terminu wystawienia tej informacji (niezwłocznie po terminowym uregulowaniu należności, ale nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup),
- 30 proc. kwoty obniżenia wykazanej w informacji o kwocie ulgi wysyłanej nabywcy w przypadku niespełnienia warunków uprawniających do wystawienia ulgi, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji (legitymowanie się stanem zatrudnienia co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na etaty + wskaźnik zatrudnienia osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem ze schorzeniami szczególnymi w wysokości 30 proc.),
- trzykrotności kwoty stanowiącej różnicę między prawidłowo obliczoną a zawyżoną kwotą obniżenia, ale nie wyższej niż 30 proc. kwoty obniżenia wykazanej w informacji o kwocie ulgi wysyłanej do nabywcy w razie podania niezgodnych ze stanem faktycznym danych skutkujących zawyżeniem kwoty obniżenia w tej informacji.
Te kary pracodawca musi zapłacić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym okoliczności skutkujące ich zapłatą zostały ujawnione w wyniku kontroli, o której mowa w art. 22a ustawy o rehabilitacji, lub czynności sprawdzającej, o której mowa w art. 272 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2015 r. poz. 613 ze zm.).
Przykład
Jeśli pracodawca udzielający ulgi naruszył termin wystawienia informacji o kwocie ulgi (niezwłocznie, nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup), będzie musiał wpłacić na PFRON 10 proc. kwoty ulgi wykazanej w informacji nieterminowo wysłanej do nabywcy.
Przykład
Jeżeli podczas kontroli PFRON lub postępowania sprawdzającego u pracodawcy udzielającego ulg okaże się, że ten, kto jej udzielał, nie zatrudniał 25 pracowników w przeliczeniu na etaty lub nie legitymował się 30-proc. wskaźnikiem zatrudnienia niepełnosprawnych ze znacznym lub umiarkowanym stopniem (tylko ze schorzeniami wskazanymi w orzeczeniu), będzie musiał dokonać wpłaty na PFRON w wysokości 30 proc. kwoty obniżenia wykazanej w każdej informacji sprawozdawczej, do której wystawienia nie był uprawniony.
Przykład
Jeżeli pomyłka co do zawyżenia ulgi wynosiła 50 gr, pracodawca nie będzie musiał zapłacić kary, mimo brzmienia art. 22b ust. 1 pkt 4 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie bowiem z art. 22b ust. 2 ustawy o rehabilitacji nie trzeba płacić kary, jeżeli wysokość wpłaty nie przekracza pięciokrotności kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.
Modyfikacje w refundacjach
PFRON refunduje:
1) osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota określona w art. 18 ust. 8 oraz w art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r. , poz. 121 ze zm.), z zastrzeżeniem ust. 1a,
2) niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika, składki na ubezpieczenia społeczne rolników – wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe.
Refundacja przysługuje w wysokości:
- 100 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – u osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
- 60 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – u zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
- 30 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – u zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Od 1 lipca 2016 r. refundacja przysługuje, jeśli składki zostaną opłacone w całości, ale przed dniem złożenia wniosku do PFRON. W poprzednim stanie prawnym warunkiem uzyskania refundacji było opłacanie składek w całości za dany okres, bez względu na termin złożenia wniosku. Tak jak poprzednio refundacja nie przysługuje, jeżeli składki opłacono z uchybieniem terminów określonych w art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (np. do 10. dnia następnego miesiąca) przekraczającym 14 dni.
podstawa prawna: ustawa z 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2015 r., poz. 1886)
podstawa prawna: ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)
Stanowisko BON z 9 maja 2016 r. (BON-I.52315.26.2016.LK)
Wzory do wyliczenia ulgi we wpłacie na PFRON obowiązujące do 30 czerwca 2016 r. oraz od 1 lipca 2016 r. na podstawie stanowiska Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z 9 maja 2016 r. (BON-I.52315.26.2016.LK)
W świetle art. 22 ust. 3-6 i 8 pkt 2 ustawy o rehabilitacji kwotę ulgi do 30 czerwca 2016 r. oblicza się według poniższego wzoru:
Pk/Po x Wzu/ZON x (ZON – 0,06 x ZOG) ? Pz
Natomiast stosownie do art. 22 ust. 5-8 i 11 ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2016 r. kwotę ulgi oblicza się według poniższego wzoru:
Pk/Po x (Nw x ZONzu)/ZON x (ZON – 0,06 x ZOG) ? Pzn
Symbole użyte w tych wzorach oznaczają:
Pk – przychód ze sprzedaży własnych usług, z wyłączeniem handlu, lub produkcji sprzedającego, zrealizowanych w danym miesiącu na rzecz pracodawcy zobowiązanego do wpłat,
Po – przychód ogółem ze sprzedaży własnych usług, z wyłączeniem handlu, lub produkcji sprzedającego, zrealizowanych w danym miesiącu,
Wzu – kwota wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych uprawnionego sprzedającego zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności pomniejszonych o należne od nich składki na ubezpieczenia społeczne,
Nw – najniższe wynagrodzenie, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o rehabilitacji, pomniejszone o należne od nich składki na ubezpieczenia społeczne,
ZOG – stan zatrudnienia ogółem pracowników uprawnionego sprzedającego (stan przeciętny miesięczny w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
ZON – stan zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników uprawnionego sprzedającego (stan przeciętny miesięczny w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
ZONzu – stan zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników uprawnionego sprzedającego, zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (stan przeciętny miesięczny w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
Pz – kwota brutto uiszczona za przedmiot zakupu,
Pzn – kwota netto uiszczona za przedmiot zakupu.
Pozostałe nowości
Inne modyfikacje w ustawie o rehabilitacji dotyczą:
- zwolnienia z wpłat na PFRON zakładów opiekuńczo-leczniczych,
- niepodlegania egzekucji sądowej ani administracyjnej środków zakładowego funduszu aktywności (ZFA),
- zmian dla beneficjentów zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) – dniem uzyskania środków na ZFRON pochodzących z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych jest dzień wypłaty wynagrodzenia.
Nowelizacja wprowadziła także definicję całkowitej nieściągalności zgodną z Ordynacją podatkowej, a więc odpowiadającą standardom systemu prawa podatkowego.
Zdaniem autora
Mateusz Brząkowski, radca prawny
Wchodzące w życie 1 lipca 2016 r. nowości w ustawie o rehabilitacji stanowią swoistą rewolucję w udzielaniu ulg we wpłatach na PFRON. Mimo minimalnej modyfikacji zasad wyliczania kwoty ulgi, w praktyce istotnie zmienia się jej wysokość. Ustawa nakłada na sprzedającego wiele dodatkowych obowiązków. Dotyczą one sprawozdawczości i ewidencji poszczególnych ulg. Każdy błąd może skutkować karą finansową. Jest to tym bardziej dolegliwe, że od wielu lat przepisy o ulgach sprawiają liczne problemy interpretacyjne. Niestety, nadal ta nowelizacja ich nie rozwiązała.
Poza tym ustawa wprowadzająca nowe przepisy ma w założeniu uszczelniać system udzielania ulg we wpłatach do PFRON, także w zakresie finansów Funduszu. Dopiero jednak przy ich stosowaniu okaże się, jak pracodawcy poradzą sobie np. z nowymi zasadami ewidencji kwot udzielonych ulg.
Przy dofinansowaniach do wynagrodzeń zmiana polegająca na rezygnacji z ustalania efektu zachęty na tzw. starych pracowników ma bardzo ograniczony charakter, biorąc pod uwagę brzmienie przepisu oraz wytyczne BON, które zawężają jego stosowanie.
