Nierychliwe sądy i wciąż niedostateczne wsparcie państwa
Ludzie pokrzywdzeni w aferze GetBack złożyli pierwsze powództwa do sądów na koniec 2018 r. Początek procesów był zachęcający. Decyzja prezesa UOKiK wskazywała jednoznacznie na winę banku w oferowaniu toksycznych opcji a raport NIK mechanizm doprowadzenia do ruiny tysiące osób. Telewizje transmitowały zatrzymania prezesów, a lektura decyzji NR RBG-1/2020 Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odsłaniała po kolei praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Tylko, że decyzja nadal nie jest prawomocna i nie może stać się prejudykatem, który pozwalałby sądowi pominąć postępowanie dowodowe. Sprawy tkwią wciąż w pierwszej instancji i pewnie długo jeszcze tam będą zalegać, ponieważ przymusowa restrukturyzacja i przejęcie Idea Banku wydłuży ten proces jeszcze bardziej. Chociażby z powodu wygaśnięcia pełnomocnictw procesowych banku.
Spodziewana restrukturyzacja i przejęcie banku
Scenariusza przymusowej restrukturyzacji spodziewali się wszyscy. Banki przyjęły ją z ulgą, komentując, że Idea Bank od lat nie spełniał wymogów kapitałowych i nie było widać czynników wskazujących na możliwą poprawę sytuacji. Decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przyjęto w środowisku bankowym z ulgą jako pozytywną, zmniejszającą niepewność w branży. Do przejęcia majątku Idea Banku zgłosił się jedynie państwowy Pekao. Bank nie przejmie między innymi roszczeń związanych z dystrybucją obligacji GetBack.Za to odpowiadać ma Idea Bank w restrukturyzacji.
Kto za to zapłaci?
Kosztami przymusowej restrukturyzacji zostają w pierwszej kolejności obciążeni akcjonariusze zagrożonego podmiotu. Także w przypadku wierzycieli-posiadaczy obligacji zakupionych w banku zostają oni częściowo lub całkowicie ,,wywłaszczeni'' z posiadanych aktów. Takie narzędzia daje Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu art. 110 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Dla osób, które wytoczyły powództwa przeciwko bankowi w zakresie wprowadzenia w błąd i dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej w postaci misselingu, oznacza to, że szansa na egzekucję zasądzonych przez sąd kwot drastycznie maleje. Wynika to z faktu, że jednym z celów procesu resolution jest ochrona finansów publicznych i wierzycieli (deponentów). Osoby, które zakupiły obligacje GetBack w banku, były zabezpieczone głównie na majątku emitenta obligacji, a nie banku jako pośrednika oferującego obligacje. Po akcjonariuszach straty ponoszą wierzyciele instytucji objętej resolution zgodnie z kolejnością zaspokajania roszczeń. Dalej wierzyciele należący do tej samej kategorii zaspokajania roszczeń (zgodnie z hierarchią przyjętą w prawie upadłościowym) powinni być traktowani w ten sam sposób (zasada pari passu). Stosowanie analogii przepisów postępowania upadłościowego doprowadzi najprawdopodobniej do uzyskania statusu wierzyciela czwartej kategorii co do kolejności zaspokojenia się, a to jednoznacznie utrudni bądź uniemożliwi zaspokojenie się wierzyciela co do całości roszczeń zasądzonych przez sąd. W wielu postępowaniach sądowych, może do tego dojść dopiero za parę lat.
Postępowanie administracyjne z nutą perwersji
Pan Leszek Czarnecki oświadczył, że złożył odwołanie od decyzji BFG do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Na skutek skargi, sąd administracyjny może jedynie stwierdzić wydanie decyzji z naruszeniem prawa. Sąd nie może uchylić tej decyzji ani stwierdzić jej nieważności. Konsekwentnie, wobec wykluczenia uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji Funduszu, art. 105 ust. 3 Ustawy o Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (t. j. Dz.U. z 2020 r. poz. 842) stanowi również, że uwzględnienie skargi nie wpływa na ważność czynności prawnych dokonanych na jej podstawie i nie stanowi przeszkody do podejmowania dalszych działań przez Fundusz w przypadku, gdy wstrzymanie tych działań stwarzałoby zagrożenie dla wartości przedsiębiorstwa podmiotu, ciągłości wykonywania zobowiązań, których ochrona jest celem postępowania przymusowej restrukturyzacji, stabilności finansowej lub nabytych w dobrej wierze praw osób trzecich, w szczególności osób, które nabyły prawa majątkowe lub przejęły zobowiązania w wyniku decyzji Funduszu o zastosowaniu instrumentów przymusowej restrukturyzacji. Tyle ustawa mówi o możliwościach sądu. Odpowiedzialność odszkodowawcza za wydanie przez Fundusz decyzji z naruszeniem prawa jest ograniczona do wysokości poniesionej straty. Odszkodowanie ogranicza się do świadczenia pieniężnego. Część osób poszkodowanych zapowiada przyłączenie się do skargi. Będą więc popierać w tym postępowaniu bank, który na skutek swoich działań doprowadził ich do utraty oszczędności. Tutaj warto wspomnieć, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a także inne osoby. W przypadku prawomocnego orzeczenia, iż decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa, możliwe będzie dochodzenie roszczeń odszkodowawczych.
Czytaj także: GetBack – bankowy Matrix
