Obowiązujące od 1 stycznia 2016 roku nowe Prawo restrukturyzacyjne, wprowadziło do systemu prawnego nowe rozwiązania, które zastąpiły dotychczasowe przepisy zawarte w ustawie z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, odnoszące się do postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu oraz postępowania naprawczego. Na gruncie nowych przepisów postępowanie restrukturyzacyjne wobec emitentów obligacji jest jednym z dwóch (obok postępowania wobec deweloperów) odrębnych postępowań restrukturyzacyjnych, uregulowanym w art. 401 i następnych ustawy.
W przypadku emitenta obligacji nie jest dopuszczalne zasadniczo prowadzenie najszybszego i najbardziej odformalizowanego postępowania restrukturyzacyjnego, tj. postępowania o zatwierdzenie układu, z wyjątkiem układu częściowego, jeżeli układem częściowym nie będą objęte wierzytelności z tytułu emisji obligacji. Wobec emitenta obligacji może być natomiast wszczęte postępowanie sanacyjne, układowe i układowe przyspieszone. Niezależnie od rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego, jego najistotniejszą odrębnością jest sposób reprezentacji obligatariuszy.
Zgodnie z nowymi przepisami podmiotem reprezentującym obligatariuszy w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest ustanowiony przez sąd kurator lub też, jeżeli dla zabezpieczenia praw z obligacji ustanowiono hipotekę na majątku emitenta, wyznaczony przez emitenta administrator hipoteki. Jest to istotna modyfikacja dotychczasowych zasad, gdyż przepisy Prawa upadłościowego i naprawczego w brzmieniu sprzed nowelizacji, nie określały roli, jaką administrator hipoteki miałby pełnić w postępowaniu upadłościowym. Powołanie kuratora było obligatoryjne, niezależnie od tego, czy był ustanowiony w ramach danej emisji administrator hipoteki. W praktyce zatem, w postępowaniu upadłościowym toczącym się zarówno w wersji likwidacyjnej, jak i układowej, rola administratora hipoteki była marginalna, a zasadnicze obowiązki w tym zakresie spoczywały na kuratorze. Kurator sam również podejmował decyzję co do tego, czy wierzytelności zabezpieczone hipoteką mają być objęte układem, a stanowisko administratora hipoteki w tym zakresie było prawnie nieistotne.
Sprawa wynagrodzenia
Rezygnacja ustawodawcy z powoływania kuratora w przypadku, gdy jest już ustanowiony administrator hipoteki, może oznaczać dla administratorów hipotek dodatkowe obowiązki, których nie brali oni pod uwagę, zawierając umowy o administrowanie hipoteką w poprzednim stanie prawnym. Kuratorowi wynagrodzenie i zwrot wydatków określa sąd, wynagrodzenie administratora wynika natomiast wyłącznie z umowy zawartej z emitentem. Administratorzy hipoteki powinni, zatem pamiętać o uregulowaniu w umowie zasad rozliczeń związanych z dodatkowymi obowiązkami administratora w postępowaniu restrukturyzacyjnym, podobnie zresztą jak w przypadku postępowania upadłościowego. Zwłaszcza, że administrator hipoteki może mieć problem, aby skutecznie zrezygnować z pełnionej funkcji. Zgodnie bowiem z ustawą z 15 stycznia 2015 roku o obligacjach, nawet w przypadku wygaśnięcia umowy administrator hipoteki ma obowiązek wykonywać prawa i obowiązki wierzyciela hipotecznego do czasu zawarcia przez emitenta umowy z nowym administratorem.
Osobiście lub przez pełnomocnika
Kolejną nowością jest jednoznaczne wprowadzenie regulacji, pozwalających obligatariuszom na działanie w postępowaniu restrukturyzacyjnym osobiście lub przez pełnomocnika, ale tylko w tych przypadkach, gdy nie działa za nich administrator hipoteki. Kurator reprezentował będzie tylko tych obligatariuszy, którzy sami do postępowania się nie zgłoszą lub nie zostaną dopuszczeni do udziału w postępowaniu przez sędziego-komisarza. Jednak w przypadku, gdy dla danej emisji ustanowiony został administrator hipoteki, tylko on reprezentował będzie interesy obligatariuszy. Możliwość bowiem osobistego działania obligatariuszy odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy w ich imieniu działać ma ustanowiony przez sąd kurator.
