Procedura zwolnień grupowych także przy wypowiedzeniach zmieniających

Jeżeli dokonanie wypowiedzeń zmieniających warunki pracy i płacy większej grupie pracowników może się wiązać z ustaniem stosunków pracy w liczbie przekraczającej progi określone dla zwolnień grupowych, pracodawca ma obowiązek uprzednio przeprowadzić procedurę zwolnień grupowych.

Publikacja: 12.12.2017 04:40

Procedura zwolnień grupowych także przy wypowiedzeniach zmieniających

Foto: 123RF

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii europejskiej w wyrokach z 21 września 2017 r. (C-149/16) oraz z 21 września 2017 r. (C-429/16).

Stan faktyczny

Obydwa wyroki zostały wydane w polskich sprawach. Sprawa C-149/16 dotyczyła wypowiedzeń zmieniających, których celem była niekorzystna dla pracowników modyfikacja zasad naliczania okresów zatrudnienia uprawniających do nabycia nagrody jubileuszowej. Zmiana była spowodowana koniecznością ograniczania rosnących kosztów wynagrodzeń. Pracodawca nie przeprowadził procedury zwolnień grupowych, choć liczba dokonanych wypowiedzeń zmieniających mogła doprowadzić do rozwiązania umów o pracę z liczną grupą pracowników.

Z kolei w stanie faktycznym drugiej sprawy (C-429/16) pracownicy otrzymali wypowiedzenia warunków pracy i płacy, które uzasadniono koniecznością przeprowadzenia restrukturyzacji kosztów osobowych, podyktowaną trudną sytuacją finansową pracodawcy. W wypowiedzeniach zmieniających zaproponowano pracownikom obniżenie wynagrodzenia, które miało obowiązywać tymczasowo (przez okres wskazany w wypowiedzeniach). Przed dokonaniem wypowiedzeń zmieniających pracodawca dokonał indywidualnych konsultacji w trybie art. 38 k.p., natomiast nie przeprowadził procedury zwolnień grupowych.

Rozstrzygnięcia sądów

Sąd krajowy powziął wątpliwości co do konieczności prowadzenia procedury zwolnień grupowych. Wystąpił do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie powstałego zagadnienia prawnego. SN odmówił podjęcia uchwały, wskazując na konieczność dokonania wykładni prawa europejskiego. W konsekwencji w obu sprawach zostało skierowane pytanie prejudycjalne do TSUE.

Wątpliwości polskich sądów sprowadzały się do tego, czy przepisy prawa unijnego należy interpretować w ten sposób, że pracodawca dokonujący wypowiedzeń zmieniających z przyczyn niedotyczących pracowników, ma obowiązek stosowania procedury zwolnień grupowych, mimo że prawo krajowe nie zawiera regulacji w tym zakresie.

TSUE stwierdził, że jeśli dokonanie pracownikom wypowiedzeń zmieniających może wiązać się z ustaniem stosunków pracy w liczbie przekraczającej progi określone dla zwolnień grupowych, to pracodawca ma obowiązek uprzedniego przeprowadzenia procedury przewidzianej w art. 2 dyrektywy (i odpowiednio w art. 2-4 ustawy o zwolnieniach grupowych). W ocenie Trybunału, obowiązek wszczęcia procedury i przeprowadzenia konsultacji powstaje już z chwilą powzięcia przez pracodawcę zamiaru zmiany warunków pracy lub płacy.

Zdaniem eksperta

Robert Stępień, radca prawny, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski Paruch

Wykładnia przepisów dokonana przez Trybunał budzi wątpliwości. Celem wypowiedzenia zmieniającego jest zmiana warunków pracy lub płacy i utrzymanie stosunku pracy na nowych warunkach, a rozwiązanie stosunku pracy jest tylko potencjalnym, ubocznym skutkiem nieprzyjęcia przez pracownika proponowanych warunków. Tymczasem jedną z podstawowych przesłanek zwolnień grupowych jest wystąpienie po stronie pracodawcy konieczności rozwiązania stosunków pracy, a przynajmniej zamiaru ich rozwiązania po stronie pracodawcy. Trudno przyjąć, że rozwiązanie stosunku pracy na skutek odmowy przyjęcia przez pracownika nowych warunków jest objęte bezpośrednim zamiarem pracodawcy, a tym bardziej, że jest podyktowane koniecznością zakończenia stosunku pracy.

Trybunał stwierdził, że podstawą do przeprowadzenia procedury jest w tym przypadku samo rozważanie zwolnień grupowych, które nastąpią, jeśli pracodawca nie zdecyduje się na zmianę warunków pracy i płacy. To jednak zakłada obowiązek przeprowadzenia procedury zwolnień grupowych przez pracodawcę, który podejmuje starania zmierzające do wyeliminowania zagrożenia zwolnień (decydując się na zmianę warunków zatrudnienia pracowników). Widać tutaj wewnętrzną sprzeczność. Pomimo tych zastrzeżeń, na dzień dzisiejszy należy przyjąć, że pracodawca, który dokonuje wypowiedzeń zmieniających z przyczyn niedotyczących pracowników w liczbie przekraczającej progi określone ustawą o zwolnieniach grupowych, powinien z ostrożności przeprowadzić procedurę zwolnień grupowych.

Grzegorz Larek, prawnik w kancelarii Raczkowski Paruch

Pierwotnie Sąd Najwyższy wyrażał pogląd, że obowiązek stosowania procedury zwolnień grupowych powstaje w każdym przypadku dokonywania wypowiedzeń zmieniających (por. wyrok z 17 maja 2007 r., III BP 5/07). Następnie złagodził swoje stanowisko. Stwierdził, że ustawa o zwolnieniach grupowych nie ma, co do zasady, zastosowania do wypowiedzeń zmieniających. Znajdzie jednak zastosowanie w tych przypadkach, w których rzeczywistym celem pracodawcy jest zwolnienie pracowników, a nie kontynuowanie stosunków pracy (por. wyrok z 30 września 2011 r., III PK 14/11). Sprawa po raz kolejny trafiła do SN w 2015 r. Postanowieniem z 11 lutego 2015 r. (I PZP 7/14) sąd ten zdecydował o przekazaniu przedstawionego mu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi SN. Postanowieniem z 14 października 2015 r., SN w składzie siedmiu sędziów odmówił podjęcia uchwały, wskazując na potrzebę zwrócenia się przez sąd orzekający w sprawie o wykładnię przepisów do TSUE. Efektem są komentowane wyroki Trybunału. Spór w orzecznictwie SN pokazuje jednak, że sprawa nie jest oczywista, a stosowanie procedury zwolnień grupowych do wypowiedzeń zmieniających budzi istotne wątpliwości.

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii europejskiej w wyrokach z 21 września 2017 r. (C-149/16) oraz z 21 września 2017 r. (C-429/16).

Stan faktyczny

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe