Pracodawca może się wycofać z zakazu konkurencji

Prawidłowo skonstruowana umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy pozwoli pracodawcy na skuteczne uwolnienie się od jej postanowień bez zgody byłego pracownika.

Aktualizacja: 28.10.2021 11:56 Publikacja: 27.10.2021 14:01

Pracodawca może się wycofać z zakazu konkurencji

Foto: AdobeStock

Zgodnie z art. 1012 § 1 kodeksu pracy, pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, mogą postanowić, że po ustaniu stosunku pracy pracownik nie będzie:

- prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani

- świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie, na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną.

Taka umowa ma charakter odpłatny – z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia pracownikowi należy się odszkodowanie w wysokości nie niższej niż 25 proc. wynagrodzenia, które otrzymał przed ustaniem stosunku pracy, przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Czytaj więcej

2 mln zł kary dla menedżera za antykonkurencyjne porozumienia

Niepotrzebny glejt

Niekiedy już po zawarciu umowy o zakazie konkurencji obejmującej okres po ustaniu stosunku pracy okazuje się, że ten zakaz nie jest dla pracodawcy biznesowo uzasadniony. Dzieje się tak, gdy podjęcie przez pracownika działalności konkurencyjnej nie stanowi już  dla pracodawcy ryzyka, albo gdy odszkodowanie, które trzeba będzie wypłacać pracownikowi za przestrzeganie zakazu, jest niewspółmiernie wysokie do ewentualnych skutków prowadzenia przez niego działalności konkurencyjnej.

Prawidłowo skonstruowana umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinna pozwolić pracodawcy na skuteczne wycofanie się z tego zakazu.

Za zgodą stron

Do ustania zakazu konkurencji obowiązującego po zakończeniu stosunku pracy może dojść w drodze rozwiązania umowy o zakazie konkurencji. Rozwiązanie umowy jest w istocie zawarciem umowy rozwiązującej, a zatem wymaga zgodnych oświadczeń woli (porozumienia) pracodawcy i pracownika.

Skoro rozwiązanie umowy wymaga zgody stron, jest ono możliwe w każdym przypadku, a  sama umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie musi takiej możliwości przewidywać.

Odstąpienie i wypowiedzenie

Dopuszczalność zapewnienia pracodawcy możliwości uwolnienia się z obowiązku zapłaty odszkodowania za zakaz konkurencji z równoczesnym zwolnieniem pracownika z tego zakazu w drodze jednostronnej czynności prawnej, budziła przez wiele lat liczne wątpliwości. Obecnie orzecznictwo wprost wskazuje na możliwość zastrzeżenia w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy prawa odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia.

od samego początku...

Odstąpienie od umowy powoduje ustanie więzi obligacyjnej ze skutkiem od samego początku (ex tunc). Zastrzeżenie umownego prawa odstąpienia dotyczy, co do zasady, stosunków zobowiązaniowych, których przedmiotem jest świadczenie jednorazowe (a nie ciągłe). Z tych przyczyn, w odniesieniu do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy odstąpienie powinno znajdować zastosowanie do sytuacji, w których stosunek pracy jeszcze trwa, choćby pracownik był w okresie wypowiedzenia – tj. gdy zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy jeszcze nie wszedł w życie.

Aby skutecznie zastrzec prawo do odstąpienia, umowa o zakazie konkurencji powinna określać termin, do którego może ono nastąpić. Ten termin można określić albo przez wskazanie konkretnej daty, albo w sposób opisowy – z odwołaniem do zdarzeń przyszłych, ale pewnych. Z całą pewnością nieprawidłowe są w tym zakresie postanowienia umożliwiające odstąpienie od umowy o zakazie konkurencji „w  dowolnym momencie wedle uznania pracodawcy".

... albo na przyszłość

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może również przewidywać możliwość jej wypowiedzenia przez pracodawcę. Wypowiedzenie znosi stosunek prawny na przyszłość (ex nunc), tj. powoduje wygaśnięcie zobowiązania po upływie pewnego terminu określonego umownie (okres wypowiedzenia), a w jego braku – niezwłocznie po wypowiedzeniu.

W szeregu orzeczeń Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że dla skuteczności zastrzeżenia prawa wypowiedzenia umowa o zakazie konkurencji powinna wskazywać okoliczności stanowiące przyczyny wypowiedzenia. Obecnie obserwuje się tendencję do odchodzenia od tego poglądu na rzecz tezy, że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie musi wymieniać okoliczności, w których dopuszczalne jest jej wypowiedzenie przez pracodawcę – wystarczy, że będzie przewidywała samo uprawnienie do wypowiedzenia.

dr Joanna Ostojska-Kołodziej adwokat, kieruje zespołem Prawa Pracy w kancelarii JDP

Zgodnie z art. 1012 § 1 kodeksu pracy, pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, mogą postanowić, że po ustaniu stosunku pracy pracownik nie będzie:

- prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani

Pozostało 94% artykułu
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe