Czy zderzenie w trasie pracownika mobilnego to wypadek przy pracy

Zatrudniając pracowników mobilnych, pracodawca musi liczyć się z ryzykiem, że oni również mogą być uczestnikami wypadków przy pracy. Na tę ewentualność warto się przygotować, poznać różnice między wypadkiem przy pracy a wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, a także obowiązki powypadkowe.

Czytaj także: Do czasu pracy pracownika mobilnego dolicza się dojazdy

Pracownik mobilny

Specyfika pracy niektórych grup zawodowych zakłada konieczność stałego przemieszczania się w celach służbowych. Taką rolę pełnią kierowcy, przedstawiciele handlowi czy pracownicy terenowi. Ich przemieszczanie się po pewnym terenie nie stanowi zjawiska wyjątkowego (czego przykładem jest podróż służbowa, tj. wyjazd pracownika świadczącego pracę w stałym miejscu do innej miejscowości). Dla nich to normalne wykonywanie obowiązków pracowniczych. Takie cechy tego rodzaju pracy potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08).

Właściwa kwalifikacja

Bardzo istotne jest rozróżnienie, czy pracownik mobilny doznał wypadku w drodze do pracy czy przy pracy.

Zgodnie z definicją wskazaną w art. 57b ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia, jeżeli ta droga była najkrótsza (chyba że droga niebędąca najkrótszą była dla pracownika najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych) i co do zasady nie została przerwana.

Z kolei zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1376 ze zm.), wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

- podczas lub w związku z  wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Właściwe zakwalifikowanie wypadku ma bardzo duże znaczenie z uwagi na rodzaj i wysokość przysługujących świadczeń oraz obowiązki leżące po stronie pracodawcy. Jakkolwiek każdy przypadek wymaga odrębnej analizy stanu faktycznego, tak jako przykład bezsprzecznego wypadku w drodze do pracy pracownika mobilnego można wskazać następujący stan faktyczny.

Przykład

Jan Kowalski jest zatrudniony w spółce XY sp. z o.o. na stanowisku kierowcy. 4 lutego 2019 r. wyruszył z domu prywatnym samochodem do siedziby spółki, aby następnie dowieźć z niej samochodem ciężarowym towar do kontrahenta pracodawcy. Zgodnie z powyższymi definicjami, gdyby Jan Kowalski uległ wypadkowi w czasie przemieszczania się prywatnym autem do siedziby pracodawcy, doszłoby do wypadku w drodze do pracy. Gdyby jednak wypadek miał miejsce w czasie transportu towaru do kontrahenta, mielibyśmy do czynienia z wypadkiem przy pracy.

Zgodnie z powyższym za wypadek przy pracy można uznać np. wypadek komunikacyjny pracownika objętego zadaniowym czasem pracy, do którego doszło w drodze pomiędzy jednym a drugim miejscem świadczenia pracy (wyrok SN z 16 września 2009 r., I UK 105/09).

Okoliczności zdarzenia...

Obowiązki pracodawcy po wypadku w drodze do/z pracy reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (DzU nr 237, poz. 2015).

Podstawowym zadaniem pracodawcy po zawiadomieniu go o wypadku powinno być ustalenie, czy rzeczywiście był to wypadek w drodze do lub z pracy. W tym celu pracodawca może odebrać oświadczenie od poszkodowanego pracownika lub innych świadków co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia. Ponadto powinien zgromadzić informacje i dowody pochodzące od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy oraz dokonać własnych ustaleń na podstawie innych dostępnych środków.

... spisane w karcie

Ustalenia dotyczące okoliczności wypadku trzeba spisać w karcie wypadkowej w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia o zdarzeniu przez pracownika. Taką kartę sporządza się w trzech egzemplarzach – po jednym dla pracownika, pracodawcy oraz właściwej jednostki organizacyjnej ZUS.

Obowiązek jej przekazania do ZUS przez pracodawcę zależy natomiast od liczby zatrudnianych osób. Podmiot zatrudniający powyżej 20 pracowników sam nalicza i wypłaca zasiłek chorobowy w odpowiedniej wysokości (w tym przypadku 100 proc. podstawy wymiaru). Nie ma obowiązku przekazywania karty do ZUS, ponieważ poszkodowanemu w takim wypadku nie przysługuje odszkodowanie. Kartę wypadku trzeba ewentualnie przekazać do ZUS, jeśli pracownik będzie się ubiegał o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Jeżeli pracodawca nie zgadza się z kwalifikacją zdarzenia jako wypadku w drodze do/z pracy, sporządza kartę wypadku, wyjaśniając swoje stanowisko w uzasadnieniu.