Rozwój przez podział jest realny

Wydzielenie nowej spółki z dotychczasowej to ciekawa alternatywa dla przedsiębiorców, którzy w ramach działalności dążą do osiągnięcia jak najlepszych wyników – nie tylko tych finansowych.

Publikacja: 22.01.2014 02:00

W ramach procedury podziału przez wydzielenie dochodzi do wydzielenia części majątku spółki dzielonej i przeniesienia go na inną spółkę – nowo zawiązaną bądź już istniejącą. W efekcie spółka dzielona nie przestaje istnieć, lecz funkcjonuje dalej, obok  tej, która przejęła jej majątek.

W stosunku do wyodrębnionego majątku zastosowanie znajduje zasada sukcesji uniwersalnej częściowej. Dotyczy ona fragmentu ogółu praw i obowiązków związanych z aktywami i pasywami określonymi w planie podziału, które przechodzą na spółkę wydzieloną. Natomiast aktywa i pasywa, które nie zostały w planie podziału przypisane spółce wydzielanej, pozostają w dzielonej. W zamian wspólnicy spółki dzielonej otrzymują akcje lub udziały w nowej.

Motywy są jasne

Podział spółki jest formą dekoncentracji, która umożliwia reorganizację przedsiębiorstwa, wyodrębnienie istniejących zakładów, oddziałów czy filii w formie odrębnych spółek. Ma to zapewnić sprawne zarządzanie i funkcjonowanie spółki. Jest on także rozwiązaniem dla spółek mających zbyt duży kapitał lub prowadzących zbyt wiele działalności – umożliwia efektywne wykorzystanie pieniędzy poprzez utworzenie innych spółek, których nowy przedmiot działalności będzie efektywniejszy. Tak więc na skutek podziału można doprowadzić do wyodrębnienia najbardziej rentownych części firmy, które generują największe zyski. Podział spółki umożliwia też reagowanie na koniunkturę i tworzenie spółek, których przedmiot działalności odpowiada aktualnemu zapotrzebowaniu.

Ze względu na zmienny skład osobowy spółki narażone są na konflikty między akcjonariuszami, wspólnikami czy członkami zarządu.  Ich skutkiem mogą być trudności z uzyskaniem większości na zgromadzeniu walnym lub zgromadzeniu wspólników czy z podejmowaniem decyzji przez zarząd. Podział może być  środkiem zaradczym na  takie wypadki, gdyż konstruuje nową kadrę menedżerską oraz strukturę akcjonariatu czy udziałów w nowym podmiocie.

Znacznym ułatwieniem, zachęcającym do tej metody restrukturyzacji spółki, jest możliwość wykorzystania pozycji rynkowej spółki dzielonej, w szczególności posługiwania się jej znakiem towarowym, występowania pod firmą oraz, co najważniejsze, posiadania zdefiniowanej grupy odbiorców – klienteli. To istotny plus, zważywszy na konkurencję rynkową.

Jakie metody

Przepisy przewidują dwie metody podziału spółki przez wydzielenie. Spółka dzielona może dokonać obniżenia kapitału zakładowego i z tak uzyskanych środków pokryć kapitał zakładowy spółki nowej. Ta forma podziału dostępna jest jedynie dla spółek z kapitałem zakładowym określonym na poziomie wyższym niż minimalny, który dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi aktualnie 5 tys. zł, a dla spółki akcyjnej ?– 100 tys. zł. W ramach podziału nie może dojść do obejścia przepisów o kapitale zakładowym zarówno dla spółki dzielonej, jak i nowej. Zaznaczyć należy, że  nie stosuje się przepisów dotyczących obniżenia kapitału zakładowego, a w szczególności tzw. postępowania konwokacyjnego, które w praktyce może rodzić wiele problemów i stanowi straszak dla przedsiębiorców. Po drugie spółka może dokonać wydzielenia bez obniżenia kapitału zakładowego, finansując całą operację z kapitałów własnych, co do których cel wykorzystania nie został wskazany w umowie spółki.

Ważny jest plan

Najważniejszym dokumentem warunkującym osiągnięcie korzyści z podziału jest prawidłowo sporządzony plan podziału. To szczegółowy dokument opracowany przez zarząd spółki dzielonej, często przy pomocy wyspecjalizowanych doradców. Powinien on określać zobowiązania przypisane poszczególnym spółkom przejmującym majątek spółki dzielonej. Określenie to powinno być jak najbardziej precyzyjne, by wyłączyć jakiekolwiek wątpliwości. Szczegółowość planu powinna sprowadzać się do enumeratywnego wyliczenia konkretnych aktywów i zobowiązań. Niewystarczające będzie np. zamieszczenie w planie podziału pozycji „maszyny budowlane", bez konkretnego wskazania tożsamości tych maszyn.

Odpowiedzialność ?za zobowiązania

Na pierwszy rzut oka podział spółki przez wydzielenie może stanowić idealne rozwiązanie znajdujące zastosowanie przy wyodrębnieniu tzw. centrów zysku i centrów strat. Przepisy ustawowe nie zawierają żadnych rozwiązań w tym zakresie. Należy zatem uznać, że kwestia ta pozostaje w swobodnej gestii przedsiębiorcy. W celu przeciwdziałania takim zachowaniom ustawodawca wprowadził konstrukcję solidarnej odpowiedzialności spółki dzielonej. W przeciwnym razie spółka dzielona mogłaby w ramach podziału w prosty sposób ograniczyć swoją odpowiedzialność wobec wierzycieli, przenosząc te składniki majątkowe oraz zobowiązania, które generują największe zyski.

Zgodnie z przeważającym poglądem doktryny i orzecznictwa, spółka nowo zawiązana oraz spółka istniejąca ponoszą przez 3 lata od dnia ogłoszenia o podziale solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki dzielonej pozostające przy tej spółce z tym zastrzeżeniem, że: spółka dzielona, która zachowuje swój byt, odpowiada całym swoim majątkiem bez ograniczeń, a spółka, na którą zostaje przeniesiona część majątku, odpowiada przez 3 lata oraz do wysokości aktywów netto przyznanych tej spółce w planie podziału (Sąd Najwyższy w wyroku ?z 21 kwietnia 2010 r., V CSK 318/09).

Niezależnie od tego, że w doktrynie głoszone są odmienne poglądy, które postulują wyłączenie rygorystycznych zasad odpowiedzialności solidarnej co do konstrukcji zakładającej podział spółki przez wydzielenie (wyrok SN z 24 października ?2012 r., III SK 18/12), właściwe i bezpieczniejsze jest przyjęcie zasady solidarnej odpowiedzialności spółki dzielonej oraz spółki nowej.

Zdaniem autora

Marcin Śledzikowski prawnik z Kancelarii Prawnej Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy sp.k. z Wrocławia

Procedura podziału przez wydzielenie nowej spółki może stanowić pole do nadużyć przedsiębiorców wobec kontrahentów spółki, którzy są jej wierzycielami. O pozornym podziale spółki może być mowa wówczas, gdy celem  takiego procesu było wyłącznie pozostawienie w spółce dzielonej zobowiązań generujących stratę, pod pozorem dokonywania restrukturyzacji i dekoncentracji kapitału spółki istniejącej. Przeprowadzenie podziału przez wydzielenie w takiej sytuacji może zostać uznane za wykorzystanie regulacji ustawowych do celów niegodziwych, sprzecznych z zasadami uczciwości kupieckiej oraz z zasadą dotrzymywania zawartych umów. Warto pamiętać, że podział przez wydzielenie powinien być podyktowany chęcią ogólnej restrukturyzacji danej grupy działalności podmiotu dzielonego i umożliwienia rozwoju, zgodnie z założeniami, które mają  ekonomiczne uzasadnienie. Pozostawienie w spółce dzielonej wyłącznie zobowiązań generujących stratę może stanowić podstawę dla wierzycieli spółki dzielonej podniesienia zarzutu nieuczciwego ograniczenia odpowiedzialności, na zasadach czynności prawnej związanej z dokonanym podziałem jako sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa i w związku z tym nieważnej. Tak rozumianą wykładnię przepisów podzielił w wyroku z 16 października 2013 r., I ACa 416/13 Sąd Apelacyjny w Lublinie.

W ramach procedury podziału przez wydzielenie dochodzi do wydzielenia części majątku spółki dzielonej i przeniesienia go na inną spółkę – nowo zawiązaną bądź już istniejącą. W efekcie spółka dzielona nie przestaje istnieć, lecz funkcjonuje dalej, obok  tej, która przejęła jej majątek.

W stosunku do wyodrębnionego majątku zastosowanie znajduje zasada sukcesji uniwersalnej częściowej. Dotyczy ona fragmentu ogółu praw i obowiązków związanych z aktywami i pasywami określonymi w planie podziału, które przechodzą na spółkę wydzieloną. Natomiast aktywa i pasywa, które nie zostały w planie podziału przypisane spółce wydzielanej, pozostają w dzielonej. W zamian wspólnicy spółki dzielonej otrzymują akcje lub udziały w nowej.

Pozostało 89% artykułu
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów