Zakup treści cyfrowych a odstąpienie od umowy

Nabywając produkt lub usługi w e-sklepach, konsument ma prawo wycofać się z kontraktu. Jednak są sytuacje, w których traci takie uprawnienie. Dotyczy to np. korzystania z treści cyfrowych.

Publikacja: 01.04.2015 06:45

Zakup treści cyfrowych a odstąpienie od umowy

Foto: www.sxc.hu

Płyty z filmami, muzyką, książkami, grami komputerowymi to przykłady produktów, które można nabyć zarówno w tradycyjnych placówkach handlowych, jaki i w e-sklepach. Treści cyfrowe, które są ich przedmiotem, mogą być utrwalone na nośnikach materialnych. Jednak nie musi tak być. Te same produkty konsument może kupić i od razu ściągnąć np. na dysk swojego komputera lub korzystać z nich online, np. oglądając film za pośrednictwem portalu.

Sposób dostarczenia treści cyfrowych, jak i moment, w którym konsument zaczyna z nich korzystać, jest niezwykle istotny dla przysługującego mu uprawnienia związanego z odstąpieniem od umowy zawartej na odległość. Jeżeli spełnione będą pewne warunki, uprawnienie takie może bowiem utracić.

Zaczynając od podstaw

Umowy zawierane przez konsumenta w e-sklepach należą do grupy umów zawieranych na odległość i są regulowane przepisami ustawy o prawach konsumenta (DzU z 2014 r., poz. 827). Takim podstawowym prawem jest możliwość odstąpienia od takiej umowy w ciągu 14 dni od momentu przekazania klientowi nabytego produktu lub od dnia zawarcia umowy. Uprawnienie to wynika z art. 27 ustawy. A jego sens jest taki, że konsument powinien być w szczególny sposób chroniony, gdy decyduje się na zakup w wirtualnym sklepie, czyli nie ma możliwości uprzedniego obejrzenia (pomijając zdjęcia) i sprawdzenia towaru, jak to jest przy zakupach w tradycyjnych placówkach handlowych.

Wyjątki od reguły

Jednocześnie przepisy przewidują pewne wyjątki, kiedy ze względu na ochronę przedsiębiorcy, prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje (patrz ramka). Między innymi dotyczy to dostarczania treści cyfrowych.

Jak już zostało zauważone, niektóre treści cyfrowe mogą zostać utrwalone na nośniku (np. płycie CD, DVD, Blu-Ray) i w takiej formie przekazane konsumentowi. W innych przypadkach konsument może korzystać z takich treści, otrzymując bezpośredni dostęp do plików, które ściąga np. na swój komputer lub urządzenie mobilne. I właśnie sposób dostarczenia ma tu istotne znaczenie.

Jak stanowi bowiem art. 38 ustawy, prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi m.in. w odniesieniu do umów, w której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu.

Jeżeli więc konsument kupi płytę z muzyką i ją rozpakuje, traci prawo do odstąpienia od umowy. Jeżeli tego nie zrobi i się rozmyśli, będzie miał 14 dni na złożenie oświadczenia o takim odstąpieniu i będzie mógł płytę odesłać sprzedawcy. Podobnie jest z filmami, grami komputerowymi i innymi programami. Liczy się to, czy z produktu zostanie usunięte oryginalne opakowanie, czy nie.

Inaczej wygląda sprawa, gdy produkt nie ma materialnej postaci.

Wirtualne produkty

Z tej samej muzyki, filmu lub gry komputerowej konsument może korzystać w ten sposób, że są one udostępniane przez sprzedawcę na specjalnym portalu (serwerze), a klient może je pobrać na swoje urządzenia albo korzystać z nich online. W takim przypadku mamy do czynienia z usługą świadczoną przez przedsiębiorcę albo dostarczaniem właśnie treści cyfrowych. O utracie lub zachowaniu prawa do odstąpienia od umowy będzie zatem decydował moment, w którym konsument zacznie z tej usługi (treści) korzystać.

Przykładowo, jeżeli konsument kupi film i następnego dnia ściągnie go na swój komputer, utraci takie prawo. Przedsiębiorca bowiem wykonał w całości świadczenie. Podobnie, gdy korzystając np. z udostępnionego hasła, klient obejrzy ten film za pośrednictwem portalu. Usługa także zostanie wykonana i przedsiębiorcy należy się za to wynagrodzenie.

Te kwestie także reguluje cytowany art. 38, zgodnie z którym omawiane uprawnienie nie przysługuje m.in. w odniesieniu do umów:

- o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy, 

- o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.

Jak wynika z tego przepisu, przedsiębiorca musi zadbać o ochronę swoich interesów. Jego obowiązkiem jest poinformować konsumenta, że w momencie, w którym przystąpi do pobierania pliku lub zacznie korzystać z produktu w inny sposób (np. oglądając film na portalu), utraci prawo do odstąpienia. Istotne jest także posiadanie wyraźnej zgody konsumenta na rozpoczęcie świadczenia usługi przed upływem 14 dniowego terminu na odstąpienie.

Podsumowując, w razie rozpoczęcia wykonania umowy (np. pobrania plików z serwera) konsumentowi nie przysługuje prawo do odstąpienia, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

- rozpoczęcie świadczenia nastąpiło za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu na odstąpienie od umowy,

- przedsiębiorca poinformował go o utracie prawa do odstąpienia od umowy.

Jeżeli zaś:

- konsument nie wyraził zgody na spełnienie świadczenia w terminie przewidzianym na odstąpienie od umowy,

- konsument nie został poinformowany o utracie prawa do odstąpienia od umowy,

- przedsiębiorca nie dostarczył potwierdzenia zawarcia umowy na piśmie lub trwałym nośniku, to konsument nie będzie ponosił żadnych kosztów związanych z odstąpieniem od umowy, w tym świadczeń już spełnionych przez przedsiębiorcę.

Analogicznie, jeżeli konsument zapłaci za możliwość korzystania np. z plików muzycznych umieszczonych na serwerze przedsiębiorcy, ale ostatecznie nie pobierze żadnego z nich, zachowuje prawo do odstąpienia od umowy. W takim przypadku bowiem nie doszło do wykonania umowy (przedsiębiorca nie wykonał jeszcze świadczenia).

Kiedy e-sklep nie przyjmie zwrotu

Zgodnie z art. 38 ustawy o prawach konsumenta prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów:

- o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy,

- w której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy,

- w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb,

- w której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia,

- w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu,

- w której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami,

- w której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli,

- w której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy,

- w której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu,

- o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę,

- zawartej w drodze aukcji publicznej,

- o świadczenie usług w zakresie zakwaterowania, innych niż do celów mieszkalnych, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi,

- o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.

Płyty z filmami, muzyką, książkami, grami komputerowymi to przykłady produktów, które można nabyć zarówno w tradycyjnych placówkach handlowych, jaki i w e-sklepach. Treści cyfrowe, które są ich przedmiotem, mogą być utrwalone na nośnikach materialnych. Jednak nie musi tak być. Te same produkty konsument może kupić i od razu ściągnąć np. na dysk swojego komputera lub korzystać z nich online, np. oglądając film za pośrednictwem portalu.

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe