Spółka z o.o.: co zrobić, gdy wspólnicy są w konflikcie

Wspólnicy spółki z o.o. powinni zmierzać do osiągnięcia wspólnego celu. Zdarza się jednak czasami, że są w permanentnym konflikcie, który uniemożliwia podejmowanie istotnych decyzji.Co wtedy zrobić?

Publikacja: 08.04.2015 06:00

Utrata progu udziałów wymagany do wytoczenia sprawy o wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o.nie niwec

Utrata progu udziałów wymagany do wytoczenia sprawy o wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o.nie niweczy powództwa

Foto: www.sxc.hu

Ponadto czasami funkcjonowanie firmy utrudnia umowa spółki, która wymaga do podejmowania decyzji jednomyślności wspólników.

Przepisy kodeksu spółek handlowych (w szczególności art. 3) wyraźnie wskazują wspólną cechę wszystkich spółek handlowych. Jest nią zobowiązanie wspólników, by dążyć do osiągnięcia wspólnego celu.

Dostępne rozwiązania w opisanych wyżej sytuacjach to:

1. wyłączenie wspólnika przez sąd na podstawie powództwa pozostałych wspólników opartego o art. 266 § 1 k.s.h. albo

2. likwidacja spółki przez sąd na podstawie powództwa opartego o art. 271 k.s.h..

Z ważnych przyczyn

Wyłączenia wspólnika przez sąd mogą domagać się wspólnicy, którzy reprezentują więcej niż połowę kapitału zakładowego. Żądanie wyłączenia wspólnika ze spółki musi być odpowiednio uzasadnione. Sąd bowiem może wydać orzeczenie o wyłączeniu wspólnika (czy też wspólników) tylko z ważnych przyczyn.

Na podstawie orzecznictwa można podzielić te przyczyny na zawinione i niezawinione. Jeśli chodzi o te pierwsze, to warto posłużyć się wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 24 kwietnia 2013 r., I ACa 704/12, w świetle którego „Ważną przyczyną wyłączenia wspólnika jest działanie na szkodę spółki, niewykonywanie przez wspólnika uchwał, nadużywanie prawa indywidualnej kontroli, naruszenie zasad lojalności wobec spółki, prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec spółki".

Przyczyny niezawinione związane są głównie z relacjami osobistymi wspólników. Należy wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego z 19 marca 1997 r. II CKN 31/97, zgodnie z którym przyczyną uzasadniającą wyłączenie wspólnika ze spółki jest „niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpersonalnych wewnątrz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością".

Należy wskazać, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 5 lutego 2014 r., V CSK 156/13 „Zgłoszenie przez wspólników spółki z o.o. żądania wyłączenia wspólnika ze spółki na podstawie art. 266 k.s.h. stanowi o powstaniu na płaszczyźnie prawa procesowego współuczestnictwa w sporze, mającego charakter współuczestnictwa materialnego jednolitego koniecznego, z którego wynika, że cofnięcie pozwu przez jednego ze wspólników wymaga dla swej skuteczności zgody pozostałych wspólników tej spółki (art. 72 § 1 pkt 1 i § 2, art. 73 § 2 k.p.c.)."

W świetle uchwały Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2007 r., III CZP 56/07, „Sprawa o wyłączenie wspólnika ze spółki ograniczoną odpowiedzialnością (art. 266 k.s.h.) jest sprawą o prawa majątkowe.

Przejęcie udziałów

Skutkiem wydania przez sąd orzeczenia o wyłączeniu wspólnika jest przejęcie jego udziałów przez pozostałych wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu o wyłączenie wspólnika. W świetle wyroku Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2002 r., IV CKN 610/00 „Ustalenie rzeczywistej wartości przejmowanych udziałów wspólnika wyłączonego ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością następuje na podstawie danych bilansu, przy uwzględnieniu wartości zbywczej majątku spółki, zbliżonej do ceny sprzedaży lub ceny rynkowej".

Jak jest w przypadku likwidacji

Natomiast z powództwem o likwidację spółki przez sąd na podstawie art. 271 pkt 1 k.s.h. może wystąpić każdy ze wspólników. W przeciwieństwie do pozwu opartego na art. 266 § 1 k.s.h. nie jest konieczne, by powodowie reprezentowali ponad połowę kapitału zakładowego. Co więcej z przedmiotowym powództwem może wystąpić również członek organu spółki. Sądem właściwym do rozpatrywania powództwa z art. 271 k.s.h. jest sąd powszechny właściwy ze względu na siedzibę spółki.

Powództwo, aby osiągnęło skutek, musi być odpowiednio uzasadnione poprzez wskazanie, że osiągniecie celu dla jakiego została zawiązana spółka jest niemożliwe albo zachodzą inne ważne przyczyny. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie precyzują bliżej, kiedy osiągnięcie celu spółki staje się niemożliwe i jakie przyczyny są ważne. Zatem, żeby tę kwestie przybliżyć, należy sięgnąć do orzecznictwa >patrz ramka.

Z orzecznictwa

- Warto odnotować, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2008 r. w sprawie IV CSK 20/08 „1. Niemożność osiągnięcia celu spółki może być spowodowana konfliktem, istniejącym między wspólnikami, gdy wskutek tarć między dwiema grupami wspólników o zrównoważonej liczbie głosów nie jest możliwe podejmowanie uchwał, co utrudnia prawidłowe funkcjonowanie spółki".

- W ocenie Sądu Najwyższego zawartej w wyroku z 13 marca 2013 r., IV CSK 228/12 „Znaczący i długo trwający konflikt między wspólnikami przesądza o niemożności osiągnięcia celu spółki i uzasadnia żądanie wspólnika o rozwiązanie spółki".

- W świetle wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 19 grudnia 2014 r., I ACa 519/14, „Stanowiąca przyczynę rozwiązania spółki niemożność osiągnięcia celu zachodzi jedynie wtedy, gdy ma ona charakter trwały, a więc można uznać, iż zaistniały stan rzeczy nie ustąpi w przewidywalnym czasie".

Ważnymi przyczynami rozwiązania spółki może być: brak możliwości podejmowania decyzji w spółce, brak organów i niemożność ich powołania, notoryczne wykorzystywanie pozycji wspólnika większościowego, brak zainteresowania sprawami spółki przez wspólników, trwałe konflikty między członkami zarządu, pozbawienie wspólnika istotnych uprawnień przez innych wspólników.

Warto wskazać, że wspólnik lub wspólnicy żądający rozwiązania spółki z o.o., w trybie art. 271 k.s.h. mogą uzyskać zabezpieczenie takiego powództwa poprzez zajęcie majątku spółki. Takie zajęcie powinno zostać ustanowione na czas do momentu skutecznego powołania przez sąd decydujący o rozwiązaniu spółki likwidatora.

Michał Szczodry, aplikant radcowski

Łukasz Bernatowicz, radca prawny Kancelaria Radców Prawnych & Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak i Mazur sp.p.

Ponadto czasami funkcjonowanie firmy utrudnia umowa spółki, która wymaga do podejmowania decyzji jednomyślności wspólników.

Przepisy kodeksu spółek handlowych (w szczególności art. 3) wyraźnie wskazują wspólną cechę wszystkich spółek handlowych. Jest nią zobowiązanie wspólników, by dążyć do osiągnięcia wspólnego celu.

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów