Restrukturyzacja a dalsza dzaiłalność firmy

Menedżer prowadzący proces restrukturyzacji jest odpowiedzialny za skoncentrowanie się na rozwiązaniu problemów, które decydują o przetrwaniu firmy. Plan naprawy musi być drastyczny, kompleksowy i fundamentalny.

Publikacja: 11.09.2015 05:30

Foto: 123RF

Zdaniem sędziów-komisarzy większość składanych w sądach wniosków upadłościowych to spóźnione dokumenty. Kondycja przedsiębiorstwa jest wówczas tak zła, że nie ma już szans na wszczęcie postępowania naprawczego. Przedsiębiorcy dostrzegają brak skuteczności przepisów ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze i odwlekają złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, co w efekcie powoduje, że w momencie jego składania większość firm charakteryzuje się ujemnymi kapitałami własnymi, licznymi postępowaniami egzekucyjnymi oraz wysokimi zobowiązaniami. Koncepcja naprawy przedsiębiorstwa ograniczona do redukcji i rozłożenia w czasie zobowiązań lub zamiany ich na udziały/akcje w postępowaniu upadłościowym poniosła więc porażkę.

Uzasadnione jest zatem pytanie, czy od 1 stycznia 2015 r. przedsiębiorcy będą zmotywowani, ufni i świadomi szansy, jaką stwarza im nowa ustawa – Prawo restrukturyzacyjne z 15 maja 2015 r. (dalej: ustawa).

Restrukturyzacja jest działaniem znanym od lat i stanowi odpowiedź zarządów lub właścicieli firm na zmieniające się otoczenie gospodarcze. Zdecydowana większość zmian w przedsiębiorstwach jest realizowana przez jej menedżerów, niekiedy wspieranych zewnętrznymi doradcami. W kontekście ustawy znaczenie ma zrozumienie idei restrukturyzacji, która polega na radykalnej zmianie w kluczowych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa, takich jak zakres działania, struktura kapitałowa i/lub organizacja wewnętrzna przedsiębiorstwa.

Prawidłowo sporządzony plan naprawczy (S. Slater, D. Lovett, „Restrukturyzacja firmy") powinien mieć następujące cechy:

- odnosić się do fundamentalnych problemów firmy,

- usuwać przyczyny tych problemów, nie zaś objawy,

- być na tyle wszechstronny, by rozwiązać wszystkie najważniejsze problemy.

Z tego względu menedżer prowadzący proces restrukturyzacji jest odpowiedzialny za skoncentrowanie się na rozwiązaniu problemów, które decydują o przetrwaniu firmy. W celu zapewnienia trwałości zmian nacisk musi być położony na przyczyny. Praktyka życia gospodarczego wskazuje, że z natury rzeczy plan naprawy musi być drastyczny, kompleksowy i fundamentalny. Te zasady powinny znaleźć odzwierciedlenie w praktycznym zastosowaniu ustawy.

Nie tylko redukcja

Procesu restrukturyzacji nie można utożsamiać wyłącznie z redukcją zadłużenia i rozłożenia jego spłaty w czasie lub jego zamiany na udziały w kapitale, tak jak ma to miejsce obecnie przy upadłościach układowych. To zdecydowanie za mało. Doświadczenia doradcze jednoznacznie wskazują, że restrukturyzacja przedsiębiorstwa to proces wieloaspektowy, który musi obejmować wszystkie dziedziny jego funkcjonowania, nadto musi się pojawić nowa jakość w osobie sprawnego doradcy, inwestora, banku czy menedżera, która będzie motorem zmian.

Ustawodawca, bazując na dotychczasowych doświadczeniach, przez nadanie określonego tytułu ustawie – Prawo restrukturyzacyjne jednoznacznie wskazał, że jej celem jest umożliwienie przeprowadzenia kompleksowego procesu naprawy przedsiębiorstwa. Gdyby za efektywny uznano model sanacji oparty tylko na układzie z wierzycielami powiązanym z redukcją zadłużenia, tytuł ustawy brzmiałby „Prawo restrukturyzacji zadłużenia". To najważniejsza zmiana w odniesieniu do dotychczasowych rozwiązań, która muszą uświadomić sobie przede wszystkim przedsiębiorcy. Teza ta znajduje pełne potwierdzenie w przyjętych rozwiązaniach prawnych.

A oto przewodnie myśli ustawy:

- Przedsiębiorca znajdujący się w sytuacji kryzysowej (zagrożony niewypłacalnością) stwierdza, że w oparciu o wewnętrzne zasoby nie jest w stanie przeprowadzić procesu sanacji, a próby pozyskania inwestora, finansowania zewnętrznego lub innego wsparcia się nie powiodły.

- Przedsiębiorca po sporządzeniu diagnozy swojej firmy wybiera optymalną, jedną z czterech zawartych w ustawie procedur naprawczych. Na tym etapie możliwe jest skorzystanie ze wsparcia doradcy restrukturyzacyjnego, o którego licencji mówi ustawa z 15 czerwca 2007 r.

- Sąd otwiera postępowanie naprawcze i wskazuje doradcę restrukturyzacyjnego, który pełni funkcję nadzorcy lub zarządcy. Cały ciężar przeprowadzenia postępowania spoczywa na doradcy restrukturyzacyjnym, który jest odpowiedzialny za złożenie u sędziego – komisarza planu restrukturyzacyjnego wraz z propozycjami układowymi oraz spisem wierzytelności. Ustawa wymaga, aby kluczowy dokument – plan restrukturyzacji opisany w art. 10 ustawy, zawierał nie tylko opis przedsiębiorstwa i analizę przyczyn trudnej sytuacji przedsiębiorcy, lecz przede wszystkim pełen opis i przegląd środków restrukturyzacyjnych, metod i źródeł sfinansowania procesu oraz prognozę wyników na kolejne pięć lat.

Przedstawiona idea zapisów ustawy jest nowatorska i wymaga całkowicie odmiennego zachowania trzech najważniejszych stron procesu: przedsiębiorcy, doradcy restrukturyzacyjnego i sądu.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy ustawa winna być zastosowana, gdy wewnętrzne zasoby są niewystarczające, aby przeprowadzić proces sanacji firmy w sytuacji kryzysowej.

Co zrobić, by skutecznie wdrożyć

Kluczowym wymogiem jest zdolność i gotowość zarządzających przedsiębiorstwem do podjęcia decyzji o skorzystaniu z przepisów ustawy celem jego uzdrowienia. To umiejętność postawienia właściwej diagnozy i stwierdzenia, że przedsiębiorstwo jest zagrożone niewypłacalnością, czyli według oceny sytuacji ekonomicznej, pomimo wykonywania swoich zobowiązań jest oczywiste, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalne. Taki stan może być efektem zdarzeń jednorazowych, np. brakiem zapłaty kontrahenta, nałożeniem znaczących kar umownych, zmianą popytu, utratą kluczowego klienta itd. Fakt wystąpienia takiego zdarzenia winien zmusić przedsiębiorcę do refleksji i opracowania scenariusza działań sanacyjnych. Zneutralizowanie negatywnych zjawisk własnymi zasobami to wariant optymalny, przy ich niedoborze lub zbyt radykalnym pogorszeniu sytuacji, konieczne jest wówczas rozważenie skorzystania z przepisów ustawy, a na pewno kontakt z doradcą restrukturyzacyjnym.

Co musi zrobić doradca

Ustawa stawia przed doradcą restrukturyzacyjnym nie tylko wymóg przygotowania niezbędnych dokumentów, lecz przede wszystkim wsparcia przedsiębiorcy w procesie zmian. Rzetelne zdiagnozowanie sytuacji przedsiębiorcy, zahamowanie i odwrócenie negatywnych trendów, ewentualna zmiana modelu biznesowego wymagają nie tylko praktycznej wiedzy o zarządzaniu, pomocy publicznej, umiejętności analizy sprawozdań finansowych, procesów biznesowych, lecz także kompetencji w nawiązaniu relacji z kluczowymi wierzycielami, inwestorami czy bankami. Doradca restrukturyzacyjny dysponujący takim doświadczeniem i zespołem pracowników jest kluczową postacią postępowania restrukturyzacyjnego. Jest także odpowiedzialny za sprawną współpracę z zarządem przedsiębiorstwa, który szuka szansy poprawy sytuacji w oparciu o przepisy ustawy. Doradca restrukturyzacyjny – osoba lub spółka handlowa – to osoba zaufania publicznego, którą musi cechować profesjonalizm w działaniu.

Trzecia strona procesu restrukturyzacji to sąd, który wskazuje doradcę restrukturyzacyjnego. Obejmie on funkcję nadzorcy bądź zarządcy. Wybór osoby lub spółki handlowej spełniającej wymogi doradcy restrukturyzacyjnego będzie kluczowym czynnikiem sukcesu. Powierzenie tego odpowiedzialnego zadania doświadczonemu i kompetentnemu zespołowi stwarza szansę powodzenia wdrożenia skutecznych zmian u przedsiębiorcy w tarapatach. Warto podkreślić, że ustawa umożliwia przedsiębiorcy – dłużnikowi, który składa wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, wskazanie doradcy restrukturyzacyjnego, o ile uzyska poparcie części wierzycieli (30 proc. sumy wierzytelności).

Cztery postępowania

Z punktu widzenia przedsiębiorcy skorzystanie z zapisów ustawy wiąże się z wyborem jednego z czterech postępowań >patrz tabela:

- Postępowanie o zatwierdzenie układu (PoZU)

- Przyspieszone postępowanie układowe (PPU)

- Postępowanie układowe (PU)

- Postępowanie sanacyjne (PS)

Czynnikami wyróżniającymi poszczególne rodzaje postępowania są: poziom wierzytelności spornych oraz głębokość kryzysu. Ten pierwszy wskaźnik (15 proc. ) jest istotny dla wyboru pomiędzy przyspieszonym postępowaniem układowym (PPU) a postępowaniem układowym (PU). Faza kryzysu przedsiębiorstwa będzie rzutowała na wybór pomiędzy postępowaniem układowym (PU) a postępowaniem sanacyjnym (PS). Ustawodawca wprowadził także pojęcie układu częściowego dla dwóch pierwszych postępowań (PoZU i PPU).

Wiele artykułów ustawy poświęconych jest doradcy restrukturyzacyjnemu, który w tych zapisach jawi się jako osoba lub spółka handlowa potrafiąca w sposób profesjonalny zdiagnozować sytuację i zaproponować optymalne rozwiązanie. Jednocześnie kluczowym wymogiem jest to, aby przedsiębiorstwo było w stanie zadyszki, a nie śmierci klinicznej, gdyż wówczas lekarz firmy na niewiele się zda.

Andrzej Głowacki - doradca, syndyk, przewodniczący rady nadzorczej DGA Centrum Sanacji Firm SA

Do wejścia ustawy restrukturyzacyjnej w życie pozostały jeszcze cztery miesiące, jednak warto namawiać przedsiębiorców, aby zapoznali się z jej najważniejszymi założeniami. Proces ich edukacji powinien objąć zarówno ustawę – Prawo restrukturyzacyjne, jak i ustawę – Prawo upadłościowe, gdyż obie dotyczą dłużników niewypłacalnych. Skala negatywnych zjawisk powinna przesądzić o wyborze ustawy, z której zapisów przedsiębiorca powinien skorzystać.

Zdaniem sędziów-komisarzy większość składanych w sądach wniosków upadłościowych to spóźnione dokumenty. Kondycja przedsiębiorstwa jest wówczas tak zła, że nie ma już szans na wszczęcie postępowania naprawczego. Przedsiębiorcy dostrzegają brak skuteczności przepisów ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze i odwlekają złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, co w efekcie powoduje, że w momencie jego składania większość firm charakteryzuje się ujemnymi kapitałami własnymi, licznymi postępowaniami egzekucyjnymi oraz wysokimi zobowiązaniami. Koncepcja naprawy przedsiębiorstwa ograniczona do redukcji i rozłożenia w czasie zobowiązań lub zamiany ich na udziały/akcje w postępowaniu upadłościowym poniosła więc porażkę.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe