Kilka umów zlecenia a zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych

U pracujących na podstawie kilku zleceń ze zróżnicowanym wynagrodzeniem trzeba właściwie ustalić sposób ozusowania i opodatkowania tych umów.

Jakie zmiany

Od 1 stycznia 2016 r. zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek emerytalnych i rentowej w miesiącu jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, a spełnia warunki do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym z innego zlecenia, obligatoryjnie podlega tym ubezpieczeniom zarówno z pierwszej, jak i z drugiej umowy. Nie stosuje się tej zasady, jeżeli łączna suma podstaw wymiaru składek zleceniobiorcy (jedno bądź kilka zleceń) lub z innych tytułów osiąga minimalne wynagrodzenie.

Pozostaje jeszcze ustalenie obowiązku zgłoszenia do ZUS. Jeżeli w miesiącu zleceniobiorca wykonujący kilka zleceń nie uzyska przychodu na poziomie minimalnego wynagrodzenia, zgłasza się go do ubezpieczeń ze wszystkich wykonywanych tytułów.

Przykład

Pan Jan pracuje na dwóch zleceniach zawartych z dwoma firmami. Z pierwszej umowy otrzymuje 1200 zł miesięcznie, a z drugiej 200 zł. Jako tytuł do ubezpieczeń społecznych wybrał tę z niższym wynagrodzeniem, czyli 200 zł miesięcznego przychodu. Czy to właściwe rozwiązanie?

Nie. W tej sytuacji pan Jan od 1 stycznia 2016 r. podlega obowiązkowi zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z obu umów. Dlatego że podstawa wymiaru składek z żadnej z nich nie wynosi tyle, ile liczy minimalne wynagrodzenie za pracę w 2016 r., tj. 1850 zł.

Składki emerytalne i rentowe

Trudność może też stanowić samo ustalenie prawidłowej wartości podstawy dla danego miesiąca przy kilku zleceniach zawartych równolegle. Wszystko dlatego, że na mocy nowych przepisów zleceniobiorca określa, z której umowy czy umów nie chce podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Tym sposobem w praktyce to na płatniku ciąży obowiązek zweryfikowania poprawności dokonanych zgłoszeń za dany miesiąc w następnym miesiącu. Dopiero wtedy znane są bowiem faktyczne kwoty dokonanych wypłat na rzecz zleceniobiorcy.

Świadczeniobiorca ze zleceniem

Nowe przepisy dotyczą także zleceniobiorców z ustalonym prawem do renty i emerytury. Obowiązuje ich taka sama zasada jak osoby, które nie mają prawa do tych świadczeń.

Sumuje się podstawy wymiaru składek z poszczególnych zleceń, aby oskładkowana była co najmniej kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli jednak emeryt/rencista jest dodatkowo zatrudniony na etacie, a zlecenie zawarł z innym podmiotem niż pracodawca, kontrakt cywilnoprawny jest jedynie tytułem do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych.

Emeryci/renciści, którzy jednocześnie nie są na etacie, gdy podpiszą więcej niż jedno zlecenie, podlegają z nich obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, jeżeli suma podstaw wymiaru składek z tych umów nie osiągnie co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Emeryt/rencista będzie objęty ubezpieczeniami społecznymi z uwzględnieniem kolejności powstawania tytułów do nich. Na bieżąco może także zmieniać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Przykład

Pan Adam ma 1/4 etatu w firmie X z wynagrodzeniem miesięcznym 500 zł. Jednocześnie w tym zakładzie wykonuje zlecenie i dodatkowo ma jeszcze jedno zlecenie w firmie Y o miesięcznym wynagrodzeniu 2500 zł. Jak go prawidłowo zgłosić do ubezpieczeń i rozliczyć w firmie X?

Od 1 stycznia obowiązek ubezpieczeń zleceniobiorcy zależy od tego, czy zawierając kolejne zlecenia, wskaże on zlecenie z firmy Y na 2500 zł jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Wtedy firma X będzie odprowadzała za niego tylko składkę zdrowotną. Jeżeli jednak zleceniobiorca nie złoży odpowiedniego oświadczenia, firma X musi opłacić za niego składki społeczne i zdrowotną. Gdyby natomiast zleceniobiorca uzyskał z etatu co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, z żadnego zlecenia nie musi już być ubezpieczony.

Z obcym pracownikiem

Przy zleceniach, za które wynagrodzenie wynosi 200 zł, trzeba pamiętać o rozliczeniach podatkowych. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych upraszcza obliczanie podatku z umów cywilnoprawnych, gdy wartość umowy nie przekracza 200 zł (brutto). Zasada ta wynika z art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.; dalej ustawa o PIT). Zgodnie z tym przepisem płatnik nie potrąca kosztów uzyskania przychodów i płaci zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18 proc. (a nie zaliczkę na podatek). Reguła ta dotyczy umów cywilnoprawnych zawieranych z tzw. pracownikiem obcym. Innymi słowy, nie działa przy podpisywaniu umowy cywilnoprawnej z własnym etatowcem. Jeżeli płatnik zawiera z nim taką, nawet gdy kwota należności nie przekracza 200 zł, musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy (nie stosuje tu ryczałtu).

Limit 200 zł dotyczy pojedynczej umowy, zatem kwoty umów zawartych w miesiącu nie sumują się.

Jeżeli jeden z tych warunków nie zostanie spełniony, czyli wynagrodzenie z umowy przekroczy 200 zł lub zleceniobiorca jest pracownikiem płatnika, od wypłaconej kwoty płatnik pobiera zaliczkę na podatek na zasadach ogólnych.

Gdy przy zleceniu trzeba odliczać składki społeczne, podstawę opodatkowania stanowi cały przychód wynikający z tej umowy. Ponadto od zryczałtowanego podatku nie odlicza się składki zdrowotnej, jak ma to miejsce przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy.

Opisanych zasad opodatkowania 18-proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym nie stosuje się, gdy na mocy jednego zlecenia kilkakrotnie wypłaca się wynagrodzenie, które nie przekracza 200 zł. Obowiązujący tu art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT dotyczy całej należności wynikającej z jednej umowy, a nie każdej części jej płatności. Tym samym, jeżeli np. spółka zawarła zlecenie na 12 miesięcy, z którego wynika wynagrodzenie płatne miesięcznie 120 zł, to takie wypłaty nie będą mogły być opodatkowane podatkiem zryczałtowanym, gdyż kwota wynikająca z jednej umowy wyniesie 1440 zł (12 x 120 zł). Przekroczy więc graniczne 200 zł.

Przykład

Przedsiębiorca zatrudnił na zlecenia dwie osoby niebędące pracownikami jego firmy. W pierwszej umowie wynagrodzenie wynosiło 300 zł dla zleceniobiorcy X, a w drugiej dla Y należność ustalono w stałej wysokości 160 zł. Jak ustalić podatek dochodowy w obu przypadkach?

Umowa dla zleceniobiorcy X = 300 zł brutto

przychód: 300 zł

koszty uzyskania przychodu: 300 zł x 50 proc. = 150 zł

podstawa opodatkowania: 300 zł – 150 zł = 150 zł

zaliczka na podatek dochodowy: 18 proc. x 150 zł = 27 zł

do wypłaty: 300 zł – 27 zł = 273 zł

Umowa brutto dla zleceniobiorcy Y = 160 zł

przychód: 160 zł

zryczałtowany podatek dochodowy (18 proc.): 160 zł x 18 proc. = 28,8 zł