Rz: Czy pracodawca musi zapewnić posiłki profilaktyczne tylko tym osobom, które pracują na zewnątrz na stałe, czy również tym, które sporadycznie wykonują pracę na otwartej przestrzeni?
Izabela Dziubak-Napiórkowska: Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów z 28 maja 1996 r. obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych dotyczy stanowisk pracy uprzednio wskazanych przez pracodawcę w porozumieniu ze związkami zawodowymi lub po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników. Jeśli dane stanowisko znalazło się w takim wykazie, należy zweryfikować, czy spełnia kryteria wydatku energetycznego lub pracy pod ziemią określone w rozporządzeniu. W przypadku osób sporadycznie wykonujących pracę na zewnątrz do określenia, czy powinny one otrzymać posiłki profilaktyczne, konieczne jest więc sprawdzenie, czy znajdują się w wykazie stanowisk (np. w regulaminie pracy) objętych takim obowiązkiem u tego pracodawcy, a następnie – czy w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu przekracza 1500 kalorii u mężczyzn i 1000 kalorii u kobiet. Jeśli tak – takiemu pracownikowi należy się posiłek profilaktyczny.
Co oznacza „zmiana robocza", do której odnosi się kwestia wydatku energetycznego? Czy osoba, która pracuje na otwartej przestrzeni, ale jest zatrudniona na część etatu, nie będzie miała prawa do posiłku profilaktycznego?
W przypadku posiłków profilaktycznych kryterium ich przyznania – po objęciu danego stanowiska wykazem, o którym mowa w § 5 rozporządzenia – jest spełnienie wymogów ilościowych wydatku energetycznego. Zmiana robocza powinna być w tym kontekście rozumiana jako norma dzienna czasu pracy danej osoby. Jeżeli w ramach tej normy dochodzi do przekroczenia poziomu efektywnego wydatku energetycznego organizmu określonego w rozporządzeniu, pracownikowi należy się posiłek profilaktyczny niezależnie od wymiaru etatu.
Czy obowiązki związane z wydawaniem napojów i posiłków profilaktycznych dotyczą również osób świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy – np. zleceniobiorców? Czy w ich przypadku pracodawca również powinien mierzyć wydatek energetyczny?
