Trybunał Konstytucyjny 24 listopada br. ogłosił wyrok w sprawie o sygn. K 11/15, na który z niecierpliwością oczekiwali przedsiębiorcy z branży transportu drogowego oraz kierowcy wykonujący przewozy w transporcie międzynarodowym. Sprawa dotyczyła konstytucyjności przepisów regulujących zasady wypłacania na rzecz kierowców należności z tytułu podróży służbowych, w tym ryczałtów za noclegi odbywane w trakcie delegacji w kabinie pojazdu ciężarowego.
Poza zakresem
Trybunał orzekł, że art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 775 § 2, 3 i 5 kodeksu pracy oraz w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia regulującego warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowych dla pracowników państwowej sfery budżetowej z 29 stycznia 2013 r. (oraz § 9 ust. 1, 2 i 4 uprzednio obowiązującego rozporządzenia w analogicznym przedmiocie z 19 grudnia 2002 r.) w zakresie, w jakim znajdują zastosowanie do kierowców zatrudnionych w transporcie międzynarodowym, są niezgodne z art. 2 Konstytucji RP.
Oznacza to ni mniej ni więcej, że stosowanie przepisów powołanych rozporządzeń w odniesieniu do kierowców nie jest uprawnione w sytuacji, gdy umowa o pracę (regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy) nie określa uprawnienia takiego pracownika do otrzymywania ryczałtów za noclegi. W związku z tym brak jest podstaw prawnych do żądania przez kierowców ryczałtów za noclegi, jeżeli uprawnienie do ich otrzymywania nie zostało uregulowane w treści umowy o pracę lub w odpowiednich przepisach wewnątrzzakładowych.
Podróż podróży nierówna
Prezentując zasadnicze motywy czwartkowego wyroku Trybunału, sędzia sprawozdawca Stanisław Rymar wskazał, że ustawodawca, odsyłając w ustawie o czasie pracy kierowców do przepisów kodeksu pracy, a następnie (w sposób kaskadowy) do wspomnianych rozporządzeń wykonawczych, naruszył zasady prawidłowego stanowienia prawa. Co więcej, zdaniem TK, prawodawca w ogóle nie uwzględnił specyfiki pracy w zawodzie kierowcy, w tym szczególnego trybu odbywania podróży służbowych. W ocenie Trybunału zasady odbywania podróży służbowych przez kierowców w transporcie międzynarodowym wymagają odrębnej kompleksowej regulacji prawnej. Z uwagi na szeroką definicję podróży służbowej zawartą w ustawie o czasie pracy kierowców nieuprawnione jest stosowanie do tych pracowników przepisów regulujących sytuację prawną osób odbywających podróże incydentalnie i na zupełnie odmiennych zasadach.
Od dnia ogłoszenia
Co istotne, Trybunał nie odroczył daty wejścia w życie przedmiotowego wyroku, co oznacza, że wchodzi on w życie z chwilą jego ogłoszenia. Tym samym zakwestionowane przepisy w zakresie, w jakim zostały uznane za niekonstytucyjne, z dniem ogłoszenia wyroku tracą moc. Jednocześnie przyjmuje się, że stan niezgodności tych przepisów z Konstytucją trwa od chwili ich uchwalenia, a zatem zachodzi bezwzględny zakaz ich stosowania do jakichkolwiek sytuacji, w tym do stosunków prawnych zaistniałych przed ogłoszeniem wyroku Trybunału.
