Oddelegowanie: składki ZUS w Polsce, podatek za granicą

Kwestie podatkowe i dotyczące ubezpieczeń społecznych są uregulowane niezależnie od siebie. Ostateczne obowiązki w zakresie PIT i ZUS w Polsce oraz w państwie oddelegowania różnią się w zależności od tego, do jakiego kraju wysłano pracownika.

Publikacja: 07.12.2017 05:55

Oddelegowanie: składki ZUS w Polsce, podatek za granicą

Foto: 123RF

ZUS w Polsce, a podatek za granicą. Mogłoby się wydawać, że jest to sytuacja nietypowa i rzadko spotykana. W praktyce jednak okazuje się, że to codzienność wielu pracowników delegowanych do pracy za granicę.

Brak znajomości przepisów lub niedostateczna komunikacja ze strony pracownika nie zwalnia przy tym płatnika z obowiązku prawidłowego naliczania zaliczek na PIT oraz składek na ZUS. Dlatego w przypadku każdego oddelegowania pracodawca powinien dołożyć starań, aby od początku dobrze rozpoznać sytuację pracownika i swoje obowiązki.

Państwo ubezpieczeń

Ubezpieczeniom w polskim ZUS podlegają obowiązkowo przede wszystkim pracownicy zatrudnieni i wykonujący pracę w Polsce. Jednak także pracownicy oddelegowani do pracy za granicą mogą podlegać pod rodzimy system ubezpieczeń w określonych okolicznościach. W tym kontekście można wyróżnić trzy rodzaje oddelegowania:

1) Oddelegowanie do kraju Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii

Generalną regułą przyjętą przez UE, EOG i Szwajcarię jest podleganie systemowi ubezpieczeń społecznych tylko w jednym kraju (nie występuje tu ryzyko podwójnego oskładkowania przychodu). Jest to kraj, w którym osoba wykonuje pracę.

Kilka warunków

W tym zakresie obowiązują jednak pewne wyjątki, a jednym z nich jest sytuacja czasowego oddelegowania. Pracownik oddelegowany do pracy za granicą nadal podlega polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

- pracownik wykonuje działalność w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi tam swoją działalność i jest delegowany przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy,

- oddelegowanie nie przekracza 24 miesięcy – istnieje możliwość wydłużenia tego okresu do 5 lat w ramach porozumienia wzajemnego, które zawiera ZUS i odpowiednik ZUS z kraju oddelegowania,

- pracownik nie jest oddelegowany, aby zastąpić inną oddelegowaną osobę.

Aby pozostać w polskim systemie ubezpieczeń społecznych w trakcie oddelegowania do pracy za granicę, pracownik musi podlegać ubezpieczeniu społecznemu w Polsce przynajmniej przez jeden miesiąc bezpośrednio poprzedzający okres oddelegowania. Konieczne jest także spełnienie warunku prowadzenia przez pracodawcę działalności w Polsce – w tym przypadku musi to być znaczna część działalności innej niż samo zarządzanie wewnętrzne.

Szczegółowe kryteria oceny, czy dany przedsiębiorca normalnie prowadzi swoją działalność w Polsce, mogą być różne w zależności od specyfiki prowadzonej działalności.

A1 lub porozumienie

Gdy są spełnione warunki pozostania w polskim systemie ubezpieczeń społecznych dla pracownika oddelegowanego, pracodawca powinien wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie dla niego zaświadczenia poświadczającego ustawodawstwo właściwe (A1). W razie przedłużenia oddelegowania ponad 24 miesiące, trzeba dodatkowo wystąpić o zawarcie przez ZUS i odpowiednią instytucję kraju oddelegowania specjalnego porozumienia o utrzymaniu stosowania ustawodawstwa polskiego w stosunku do delegowanego na dalsze okresy.

Zaświadczenie A1 potwierdza podleganie ubezpieczeniom społecznym w Polsce w trakcie oddelegowania. Co więcej, na jego podstawie możliwe jest także wystąpienie do NFZ z wnioskiem o wydanie zaświadczenia S1, które potwierdza prawo pracownika do korzystania ze służby zdrowia w kraju oddelegowania (w przypadku krótszych wyjazdów możliwe jest uzyskanie karty EKUZ).

Co do zasady pracodawca powinien wystąpić do ZUS o wydanie zaświadczenia A1 przed rozpoczęciem oddelegowania. W praktyce jednak zaświadczenie to jest także wydawane na okresy przeszłe.

2) Oddelegowanie do kraju spoza UE, EOG i Szwajcarii, z którymi Polska zawarła umowę o zabezpieczeniu społecznym

Obecnie Polska ma zawartych 8 umów o zabezpieczeniu społecznym >patrz tabela. Każda z niż częściowo różni się treścią, jednak w zakresie podlegania systemowi ubezpieczeń społecznych celem jest uniknięcie konieczności oskładkowania dochodu w dwóch krajach.

Większość zawartych przez Polskę umów o zabezpieczeniu społecznym reguluje kwestię podlegania systemowi ubezpieczeń społecznych w trakcie oddelegowania podobnie, jak ma to miejsce w UE. Zatem pracownicy wysyłani z Polski do poszczególnych krajów zwykle mogą być nadal objęci polskim systemem ubezpieczeń społecznych nawet przez 5 lat oddelegowania. Każdorazowo konieczne jest jednak wnikliwe przeanalizowanie przepisów umowy, bo mogą się one różnić dla poszczególnych krajów.

Jeżeli z analizy wyniknie, że Polska jest krajem właściwym dla zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, należy wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie stosownego zaświadczenia w tym zakresie. Gdy zaś dana umowa przyznaje prawo do oskładkowania dochodu państwu oddelegowania, obowiązki płatnika powinny być ustalane na podstawie lokalnych przepisów kraju oddelegowania.

3) Oddelegowanie do kraju spoza UE, EOG i Szwajcarii, z którym Polska nie zawarła umowy o zabezpieczeniu społecznym

W przypadku, gdy pracownik jest oddelegowany do kraju spoza UE, EOG i Szwajcarii, z którym Polska nie zawarła umowy o zabezpieczeniu społecznym, nie obowiązują wskazane wyżej regulacje. Dla płatnika oznacza to, iż w Polsce należy kierować się wyłącznie przepisami polskimi – konieczna jest zapłata składek na ZUS na zasadach ogólnych. Jednocześnie istnienie obowiązku opłacania składek w Polsce nie zwalnia płatnika z ewentualnych obowiązków nakładanych przez państwo wykonywania pracy (kraj, do którego pracownik został oddelegowany).

W każdym przypadku konieczne jest sprawdzenie lokalnie obowiązujących przepisów w tym zakresie, które mogą nakładać na pracownika i/lub płatnika obowiązek zapłaty składek w kraju wykonywania pracy oraz ewentualne inne obowiązki rejestracyjne i/lub informacyjne. Powyższe może oznaczać, iż składki na ubezpieczenia społeczne będą należne w obu krajach (Polsce i kraju oddelegowania) i nie będzie możliwe efektywne wyeliminowanie podwójnego oskładkowania.

Łukasz Lubicz Dyrektor w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Aneta Surmiak Menedżer w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

ZUS w Polsce, a podatek za granicą. Mogłoby się wydawać, że jest to sytuacja nietypowa i rzadko spotykana. W praktyce jednak okazuje się, że to codzienność wielu pracowników delegowanych do pracy za granicę.

Brak znajomości przepisów lub niedostateczna komunikacja ze strony pracownika nie zwalnia przy tym płatnika z obowiązku prawidłowego naliczania zaliczek na PIT oraz składek na ZUS. Dlatego w przypadku każdego oddelegowania pracodawca powinien dołożyć starań, aby od początku dobrze rozpoznać sytuację pracownika i swoje obowiązki.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego