Projekt ustawy o jawności życia publicznego przewiduje, że przepisy o procedurach antykorupcyjnych w średnich i dużych firmach wejdą w życie 6 miesięcy później niż reszta ustawy – czyli najpewniej 1 lipca 2018 – dając czas na przygotowanie się do nowych regulacji. Na co przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę?
Projekt ustawy nakłada na przedsiębiorców szereg obowiązków, które mają ograniczyć korupcję w biznesie. Podstawowym będzie stworzenie kodeksu etycznego. Mają w nim być zapisy odrzucające i potępiające korupcję. Każdy pracownik, współpracownik i kontrahent będzie musiał go podpisać. O ile złożenie podpisu przez pracownika, czy współpracownika przedsiębiorcy nie powinno nastręczać problemów, o tyle w przypadku kontrahentów przestrzeganie tego nakazu może się łączyć ze zwiększeniem kosztów i biurokratyzacją działalności z uwagi na liczbę jednorazowych umów. Oprócz tego projekt zakłada obligatoryjne umieszczanie klauzul umownych, w których ma być zawarte zapewnienie, że żadna część z wynagrodzenia nie będzie przeznaczona na koszty udzielania korzyści majątkowych lub osobistych. Chociaż te dwa wymagania – kodeks i klauzula wydają się podobne, bezpieczne będzie ich rozdzielenie w kontraktach.
Przedsiębiorcy będą musieli wprowadzić procedury dotyczące prezentów i innych korzyści uzyskiwanych przez pracowników. Może to wymagać wdrożenia obowiązku zgłaszania i prowadzenia rejestru takich przedmiotów, czy usług. Na przedsiębiorcach będzie spoczywała odpowiedzialność za uświadamianie pracowników o zasadach odpowiedzialności karnej za przestępstwa korupcyjne. Dobrą praktyką będzie prowadzenie cyklicznych szkoleń i prelekcji. W związku z tym powstanie obowiązek stworzenia procedury powiadamiania organów przedsiębiorcy o propozycjach korupcyjnych. Przedsiębiorca powinien oficjalnie wyznaczyć jednego lub kilku przedstawicieli w swoich organach (compliance officer), którzy zajmą się reagowaniem na doniesienia.
Niewykluczone, że w konkretnej sytuacji zajdzie też potrzeba bardziej zdecydowanych działań – takich jak zatrudnienie dodatkowej osoby, która zajmie się wyłącznie zwalczaniem zachowań korupcjogennych, czy też rozbudowaniem kodeksów etycznych lub zapewnieniem pełnej transparentności budżetów reprezentacyjnych i innych źródeł, z których środki mogłyby być przeznaczone na finansowanie działań niezgodnych z prawem. Projekt ustawy ich wprost nie wymaga, jednak w danych okolicznościach organ może stwierdzić, że wprowadzone regulacje były niewystarczające. A to prowadzić może do przykrych konsekwencji.
Niezastosowanie się do wymienionych obowiązków zagrożono karą od 10 tys. zł do 10 mln zł oraz zakazem ubiegania się o zamówienie publiczne przez 5 lat. Kary te nakładać ma prezes UOKiK. Do wszczęcia kontroli przez CBA wystarczy przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa korupcyjnego osobie działającej w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy. Karany jest nie tylko brak procedur – wystarczy, że w opinii organu będą one pozorne lub nieskuteczne. Kara jest wysoka, a zakaz ubiegania się o zamówienia może oznaczać dla firm poważne kłopoty. Warto więc wykorzystać czas, jaki pozostał do 1 lipca 2018 r., by wdrożyć procedury, które pozwolą uniknąć interwencji organów państwowych.
