- Wiele osób mówi, że praca nierejestrowana to problem marginalny. Chciałbym, żeby tak było. Mam jednak obawy, że on nadal istnieje, a w ostatnich latach mógł się nawet nasilić. Przyczynić mogła się do tego epidemia COVID-19, wojna w Ukrainie ( w początkowym etapie) czy obecnie wysoka inflacja- mówił podczas konferencji „Praca nierejestrowana - skala, przyczyny i skutki dla systemu ubezpieczeń społecznych, rekomendacje rozwiązań na rzecz ograniczenia zjawiska” Sebastian Koćwin, wiceprzewodniczący OPZZ.
Te obawy potwierdzają najnowsze dane Państwowej Inspekcji Pracy. Wynika z nich, że inspektorzy nie tylko częściej sprawdzali legalność zatrudnienia i innej pracy zarobkowej obywateli polskich, ale też wykryli więcej nieprawidłowości. I tak, w 2022 r. przeprowadzono 19,3 tys. kontroli, to wzrost rok do roku o blisko 41 proc. (w 2021 r. było ich bowiem 13 698). Jednocześnie zwiększył się odsetek sprawdzanych podmiotów, u których stwierdzono nielegalne zatrudnienie lub nielegalną inną pracę zarobkową. W 2022 r. wyniósł on 41,7 proc., a rok wcześniej 33 proc. W 9,2 proc. przypadków chodziło o brak lub nieterminowe potwierdzenie na piśmie rodzaju i warunków zawartej z pracownikiem umowy o pracę. Zdecydowana większość ( 35,4 proc.) to brak lub nieterminowe zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych.
Czytaj więcej
Inspekcja może pojawić się u pracodawcy niespodziewanie i niezwłocznie przystąpić do czynności kontrolnych. W wyniku kontroli PIP może m.in. nakazać wypłatę wynagrodzenia, powiadomić inne organy władzy np. ZUS, czy urząd skarbowy, wystawić mandat, a nawet wystąpić z powództwem na rzecz osoby wykonującej pracę.
Dariusz Górski, p.o. dyrektora departamentu legalności zatrudnienia w Głównym Inspektoracie Pracy wskazywał na kilka przyczyn nielegalnego zatrudnienia w odniesieniu do podmiotów powierzających pracę. Jakich?
Zwracał uwagę m.in. na wysokie koszty pracy czy cały czas większe korzyści niż ewentualne kary za nielegalne zatrudnienie. Z kolei, wśród barier w eliminowaniu nielegalnego zatrudnienia wymienił przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 2022 poz. 1009 ze zm.) ustalające 7-dniowy termin na dokonanie zgłoszenia do ZUS i powiązany z tym brak obowiązku zawierania umów cywilnoprawnych w formie pisemnej.
