Omyłkowa zapłata na rachunek VAT a koszty uzyskania przychodu

Przedsiębiorca nie ma obowiązku zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów w sytuacji, gdy błędnie uiści całą należność na rachunek VAT kontrahenta. Jest to bowiem przelew za pośrednictwem rachunku płatniczego.

Publikacja: 01.10.2018 07:00

Omyłkowa zapłata na rachunek VAT a koszty uzyskania przychodu

Foto: Adobe Stock

Od 1 lipca 2018 r. w przepisach o VAT obowiązuje mechanizm podzielonej płatności (split payment). Obok samego technicznego aspektu możliwości zapłaty za fakturę z zastosowaniem tego mechanizmu, przed przedsiębiorcami postawiono wiele dodatkowych wyzwań w zakresie interpretacji przepisów prawa podatkowego. Jak wynika z art. 108a ust.  1 ustawy o VAT, podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy zapłacie kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. W efekcie, podatnicy, którzy zdecydują się na zapłatę należności kontrahenta z zastosowaniem podzielonej płatności, dzielą kwotę należności kontrahenta, tzn.:

- wynikającą z otrzymanej faktury kwotę podatku należnego lub jej część przekazują na rachunek VAT,

- pozostałą część należności kontrahenta (netto) przekazują na jego rachunek bankowy (albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej), dla których jest prowadzony rachunek VAT.

Czytaj także: Kto odpowiada za przelew na zły numer konta

Przykład

Spółka ABC sp. z o.o. nabyła od swojego kontrahenta towary o wartości 24 600 zł. Nabycie zostało stwierdzone fakturą, w której wykazano wartość dostarczonych towarów na kwotę 20 000 zł oraz wartość VAT według stawki 23 proc., w kwocie 4 600 zł.

Jeżeli spółka zdecyduje się na zapłatę swojemu kontrahentowi z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, to przy wykorzystaniu udostępnionego przez bank komunikatu przelewu kwotę 20 000 zł przekaże na rachunek bankowy kontrahenta, natomiast kwotę 4600 zł na prowadzony dla tego rachunku rachunek VAT

„Uwolnienie" środków tylko na wniosek

W praktyce mogą pojawić się jednak sytuacje, w których przykładowo na skutek pomyłki, na rachunek VAT kontrahenta przekazana zostanie wyższa kwota niż ta, która odpowiada wartości podatku należnego wynikającego z otrzymanej faktury. W skrajnym przypadku możliwe jest nawet omyłkowe przekazanie całej należności kontrahenta na rachunek VAT. W takiej sytuacji kontrahent może skorzystać z przysługującej mu na mocy art. 108b ustawy o VAT procedury „uwolnienia" środków zgromadzonych na rachunku VAT. Mianowicie, jak stanowi art. 108b ust. 1 ustawy o VAT, na wniosek podatnika naczelnik urzędu skarbowego wydaje, w drodze postanowienia, zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na wskazanym przez podatnika rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony ten rachunek VAT. Nie w każdym przypadku organ podatkowy wyrazi jednak zgodę na przekazanie wnioskowanych środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnika na jego „zwykły" rachunek. W art. 108b ust. 5 ustawy o VAT znajduje się katalog sytuacji, których zaistnienie wyklucza możliwość akceptacji dla wniosku podatnika o „zwolnienie" środków zgromadzonych na rachunku VAT. Taką sytuacją jest istnienie zaległości w VAT.

Przykład

15 sierpnia 2018 r. podatnik Jan Kowalski otrzymał omyłkowo zapłatę za fakturę w całości na rachunek VAT (w kwocie 5000 zł) i już 18 sierpnia 2018 r. złożył wniosek o zwolnienie całości środków zgromadzonych na rachunku VAT w wysokości 5000 zł. Podatnik posiada jednak zaległość w zapłacie podatku od towarów i usług w wysokości 4990 zł z tytułu deklaracji VAT za lipiec 2018 r. (termin płatności upłynął 27 sierpnia, ponieważ 25 sierpnia 2018 r. przypadał na sobotę). Organ podatkowy decyzją z 10 września 2018 r. odmówił podatnikowi wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na jego „zwykły" rachunek. Stosownie do art. 108b ust. 5 pkt 1 ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego odmawia, w drodze decyzji, wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT w przypadku posiadania przez podatnika zaległości podatkowej w podatku w wysokości odpowiadającej zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji. Ponieważ na dzień wydania decyzji (tj. na 10 września 2018 r.) podatnik posiadał zaległość podatkową w VAT, której wartość wraz z odsetkami przekraczała wartość środków zgromadzonych na rachunku VAT, organ podatkowy zasadnie odmówił zwolnienia tych środków.

Gotówką tylko do 15 tys. zł

Zapłata całej należności na rachunek VAT kontrahenta może budzić wątpliwości co do konsekwencji takiej pomyłki dla rozliczeń PIT lub CIT w zakresie zaliczenia poniesionego wydatku w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie bowiem z art. 15d ustawy o CIT i art. 22p ustawy o PIT wyłączona jest możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych tej części kosztu, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy – Prawo przedsiębiorców została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Zgodnie z art. 19 ustawy –Prawo przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień przeprowadzenia transakcji.

Przykład

Przedsiębiorca – spółka XYZ S.A. nabyła od firmy budowlanej prowadzonej przez przedsiębiorcę Jana Nowaka (podatnik zwolniony z VAT) usługę budowlaną (remont budynku biurowego) o wartości 80 000 zł. Część należności wykonawcy, w kwocie 10 000 zł została zapłacona bezpośrednio do jego rąk gotówką, natomiast pozostała część przelewem na jego rachunek bankowy.

W przedstawionej sytuacji jednorazowa wartość transakcji przekraczała 15 000 zł, a transakcja, z której wynikała płatność, dokonywana była pomiędzy przedsiębiorcami. Stąd dla celów tej transakcji zastosowanie znajduje zarówno art 19 ustawy - Prawo przedsiębiorców, jak i art. 15d ustawy o CIT w zakresie zaliczenia poniesionego wydatku w ciężar kosztów podatkowych. W efekcie, ponieważ część należności (kwota 10 000 zł) została zapłacona bez pośrednictwa rachunku płatniczego, spółka XYZ S.A. nie może zaliczyć do kosztów podatkowych tej części kosztu , czyli 10 000 zł.

Wątpliwości co do limitu

Konsekwencję tego rozwiązania jest zatem kluczowe pytanie o to, czy pojęcie rachunku VAT mieści się w zakresie pojęcia rachunku płatniczego, o którym mowa w przepisach ustaw o podatkach dochodowych (art. 15d ustawy o CIT, art. 22p ustawy o PIT). Ewentualne przyjęcie, że rachunek VAT nie stanowi rachunku płatniczego w rozumieniu powołanych przepisów oznaczałoby konieczność stosowania tych regresywnych regulacji w każdym przypadku, w którym przykładowo na skutek zaistniałej pomyłki kwota należności kontrahenta zostałaby w całości zapłacona na rachunek VAT prowadzony w związku z jego rachunkiem bankowym, a jednorazowa wartość transakcji pomiędzy przedsiębiorcami przekraczałaby 15 000 zł.

Dyrektor KIS rozwiał wątpliwości

Kwestia ta była przedmiotem interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z 7 września 2018 r. (0111-KDIB2-1.4010.237. 2018.2.EN). Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał w niej, że dla potrzeb stosowania art. 15d ustawy o CIT (art. 22p ustawy o PIT) rachunek VAT należy traktować jako rachunek płatniczy w rozumieniu tych przepisów. W interpretacji tej wykazano: „Ponieważ rachunek VAT w rozumieniu przepisów prawa bankowego definiowany jest jako rachunek bankowy, a rachunek bankowy w świetle ustawy o usługach płatniczych mieści się w definicji rachunku płatniczego, tym samym należy przyjąć, że rachunek VAT powinien być traktowany jako rachunek »płatniczy«, o którym mowa w art. 15d updop. Tym samym zapłata (całości należności lub części należności w kwocie przekraczającej podatek naliczony wyszczególniony na fakturze) przelewem bankowym, omyłkowo dokonanym przez Wnioskodawcę w ramach mechanizmu podzielonej płatności na rachunek VAT kontrahenta, powinna być traktowana jako przelew dokonany za pośrednictwem rachunku płatniczego".

W konsekwencji, należy uznać, że gdy podatnik omyłkowo zapłaci należność na rzecz kontrahenta (innego przedsiębiorcy) na prowadzony w związku z jego rachunkiem rachunek VAT, to stan taki nie daje podstaw dla stosowania wyłączenia uiszczonej kwoty z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15d ustawy o CIT (odpowiednio art. 22p ustawy o PIT). ?

Marek Piotrowski jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna: art. 22p ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1509 ze zm.), art. 15d ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1036 ze zm.), art. 108a i art. 108b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.), art. 19 ustawy 30 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (DzU z 2018 r. poz. 646 ze zm.)

Od 1 lipca 2018 r. w przepisach o VAT obowiązuje mechanizm podzielonej płatności (split payment). Obok samego technicznego aspektu możliwości zapłaty za fakturę z zastosowaniem tego mechanizmu, przed przedsiębiorcami postawiono wiele dodatkowych wyzwań w zakresie interpretacji przepisów prawa podatkowego. Jak wynika z art. 108a ust.  1 ustawy o VAT, podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy zapłacie kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. W efekcie, podatnicy, którzy zdecydują się na zapłatę należności kontrahenta z zastosowaniem podzielonej płatności, dzielą kwotę należności kontrahenta, tzn.:

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
ZUS
ZUS przekazał ważne informacje na temat rozliczenia składki zdrowotnej
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Prawo karne
NIK zawiadamia prokuraturę o próbie usunięcia przemocą Mariana Banasia
Aplikacje i egzaminy
Znów mniej chętnych na prawnicze egzaminy zawodowe
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a