Opodatkowanie marynarzy pracujących u zagranicznych armatorów – fakty i mity

Około 60 tys. polskich obywateli wykonuje obecnie zawód marynarza, będąc zatrudnionym u zagranicznych armatorów. To największa grupa zawodowa pracującą poza granicami Polski i osiągającą dochody zagraniczne.

Publikacja: 07.11.2018 05:10

Foto: Adobe Stock

Pomimo swojej liczebności, marynarze jako grupa zawodowa często pozostawali poza radarem fiskusa, z uwagi na zawiłość uwarunkowań prawnych dotyczących zatrudnienia na statkach morskich oraz niejednolitość przepisów dotyczących opodatkowania dochodów osiąganych ze stosunku pracy wykonywanego na pokładzie statku.

Czytaj także: PIT: Kiedy pracownik z Polski zastosuje ulgę abolicyjną

Jednak w związku z coraz szybciej postępującym procesem uszczelniania systemu podatkowego w Polsce i na świecie oraz wzrostem wiedzy i doświadczenia organów podatkowych w zakresie analizy sytuacji prawnej marynarzy, istotne jest, żeby marynarze wiedzieli, kiedy powinni się rozliczać ze swoich dochodów w Polsce oraz z jakimi konsekwencjami w zakresie podatków wiąże się rodzaj wykonywanej przez nich pracy.

W krótkim cyklu artykułów zaprezentujemy najważniejsze kwestie jakie mają wpływ na sytuację podatkową marynarzy oraz rozwianych zostanie kilka mitów funkcjonujących wśród marynarzy mających wpływ na ich podejście do kwestii podatków w Polsce. Dziś część pierwsza.

PROBLEM

Czy pracując na statku, który pływa po morzu, można zawsze twierdzić, że pływa się w transporcie międzynarodowym?

Polscy marynarze, co do zasady, posiadają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce, z uwagi na umiejscowienie w Polsce ich centrum interesów osobistych i gospodarczych. Posiadając status polskich rezydentów podatkowych, podlegają oni nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Zasada ta dotyczy zarówno osób uzyskujących dochody na terenie Polski, jak i osób, których źródła przychodu położone są za granicą, na co wskazuje treść wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 stycznia 1999 r. (III SA 2836/97, LEX nr 37171), w którym czytamy: „W przypadku osób fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, opodatkowaniu podlega całość dochodów podatnika bez względu na to, gdzie położone są źródła przychodów".

Mając na uwadze tak ustaloną już rezydencję podatkową, zgodnie z hierarchią źródeł prawa zastosować należy właściwą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Dla rozstrzygnięcia, jaką umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania powinna zastosować osoba wykonująca pracę na pokładzie statku morskiego – niezależnie od tego, pod jaką banderą pływa– istotne jest zweryfikowanie, czy wykonuje ona pracę na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym.

Zgodnie z brzmieniem art. 15 ust. 3 Modelowej Konwencji OECD (na której bazują poszczególne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania) „Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie otrzymywane z pracy najemnej, wykonywanej na pokładzie statku morskiego lub statku powietrznego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, lub na pokładzie barki w żegludze śródlądowej, może być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa". (...) ?

—Paweł Majewski, menedżer w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

—Kuba Lewandowski, doradca podatkowy, ekspert w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

Statkiem morskim jest natomiast „konstrukcja pływająca w wodzie, jednostka pływająca", co oznacza, iż takie znaczenie pojęcia wyklucza opodatkowanie dochodów ze stosunku pracy wykonywanego na platformie wiertniczej zgodnie z ww. przepisem.

Statek eksploatowany jest w transporcie międzynarodowym, gdy jednostka przemieszcza się pomiędzy więcej niż jednym państwem, wykonując czynności, które można uznać za czynności o charakterze transportowym. Niestety, w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Rzeczpospolitą Polską dokonano niefortunnego tłumaczenia pojęcia „traffic" – czyli „ruch/tranzyt", które występuje w angielskiej wersji Konwencji. Poprzez użycie pojęcia transport, ustawodawca zmniejszył zakres podmiotowy jednostek pływających, które wykonują pracę w warunkach transportu międzynarodowego. Do takich jednostek nie można zaliczyć jednostek badawczych, hotelarskich, pomocniczych, które pomimo pozostawiania w tranzycie, nie wykonują transportu.

Zatem wyłącznie w przypadku wykonywania pracy na statku, który jest eksploatowany w transporcie międzynarodowym, dochody uzyskane przez polskiego marynarza mogą być opodatkowane w państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa. Należy przy tym podkreślić, że zgodnie z obowiązującymi umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody uzyskane w kraju będącym stroną umowy „mogą" być opodatkowane w drugim państwie - nie oznacza to jednak możliwości wyboru przez podatnika, w którym państwie ma być przedmiotowy dochód opodatkowany. „Sformułowanie to oznacza natomiast, że drugie państwo ma prawo opodatkować taki dochód, jeżeli na podstawie przepisów tego państwa ten dochód podlega w tym państwie opodatkowaniu" (Post. Naczelnika Urzędu Skarbowego w Wejherowie z 31 marca 2005 r., BI/415-0199/05 PB/PDW/415/215/05/DP).

Pamiętać należy, że miejscem faktycznego zarządu jest miejsce, w którym podejmowane są kluczowe decyzje w sprawach zarządzania i w sprawach handlowych, niezbędne do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa operującego statkiem, na którym zatrudniony jest marynarz.

Dochód z pracy najemnej wykonywanej na statku morskim eksploatowanym w transporcie międzynarodowym może zatem podlegać opodatkowaniu w państwie, gdzie znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa, a w Polsce w odniesieniu do tego dochodu zostanie zastosowana odpowiednia metoda unikania podwójnego opodatkowania. W takim przypadku dla marynarza istotne jest zweryfikowanie postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Polską oraz krajem, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa.

Pomimo swojej liczebności, marynarze jako grupa zawodowa często pozostawali poza radarem fiskusa, z uwagi na zawiłość uwarunkowań prawnych dotyczących zatrudnienia na statkach morskich oraz niejednolitość przepisów dotyczących opodatkowania dochodów osiąganych ze stosunku pracy wykonywanego na pokładzie statku.

Czytaj także: PIT: Kiedy pracownik z Polski zastosuje ulgę abolicyjną

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona