Nie każdy przedsiębiorca może płacić ryczałt

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nadal jest zarezerwowany dla osób prowadzących działalność samodzielnie, w spółce cywilnej lub w spółce jawnej. Mogą go płacić zarówno osoby rozpoczynające, jak i kontynuujące działalność. W wypadku tych ostatnich dodatkowym warunkiem jest to, by w roku poprzedzającym, czyli 2006, uzyskały przychody nieprzekraczające równowartości 250 tys. euro według kursu euro obowiązującego 1 października 2006 r. (po przeliczeniu jest to kwota 995875 zł).

Przepis obniżający ten limit do 150 tys. euro wejdzie w życie dopiero 1 stycznia 2008 r.

Jeżeli działalność była prowadzona w formie spółki, limit 250 tys. euro obejmuje sumę przychodów wszystkich wspólników tej spółki.

Może się zdarzyć, że ktoś prowadzi działalność i w spółce, i samodzielnie albo w kilku spółkach. Wówczas każda spółka ma własny limit, odrębny też przysługuje dla działalności samodzielnej i dla spółki. Potwierdzają to wyjaśnienia organów podatkowych (por. pisma Drugiego Urzędu Skarbowego w Bielsku-Białej z 13 kwietnia 2005 r., PDF/4150022/05 oraz Izby Skarbowej w Katowicach z 10 lutego 2004 r., I/ 2PD/415/2/2004).

Jeżeli więc przychody za 2006 r. z działalności indywidualnej, a także przychody spółki -liczone odrębnie - zmieściły się w limicie (w obu wypadkach nie przekroczyły 995 875 zł), to obie działalności mogą być objęte ryczałtem. Jeśli limit ten został przekroczony tylko w działalności indywidualnej -będzie ona opodatkowana na zasadach ogólnych, nadal natomiast pozostanie możliwość opłacania ryczałtu od przychodów osiągniętych w spółce. Gdy limit przychodów przekroczy spółka, a przychody z indywidualnej działalności będą się w nim mieścić -podatek na zasadach ogólnych będzie płacony od przychodów spółki, a działalność indywidualna może być objęta ryczałtem.

Limit 250 tys. euro obowiązuje również osoby, które w ubiegłym roku były opodatkowane w formie karty podatkowej, a w 2007 r. chcą przejść na ryczałt. Ponieważ będąc "na karcie", nie trzeba prowadzić żadnych ksiąg podatkowych, wysokość przychodów oblicza się wyłącznie na podstawie wystawionych faktur lub rachunków.

Limit przychodów to niejedyne ograniczenie stosowania ryczałtu. Nie mogą być opodatkowani w ten sposób przedsiębiorcy:

- opłacający podatek w formie karty podatkowej,

- korzystający z okresowego zwolnienia z podatku dochodowego (na podstawie odrębnych przepisów).

Także wiele rodzajów działalności zostało wyłączonych z opodatkowania w tej formie (art. 8 ust. 1 ustawy o ryczałcie). Od 1 stycznia 2007 r. przybyło tu nowe wyłączenie.

Otóż ryczałtu nie stosuje się do podatników osiągających w całości lub w części przychody z tytułu działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Poza tym z ryczałtu nie mogą, tak samo jak w latach ubiegłych korzystać:

- prowadzący apteki, lombardy, kantory,

- wytwarzający wyroby opodatkowane akcyzą (z wyjątkiem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł),

- wykonujący wolne zawody inne niż wymienione w art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o ryczałcie,

- świadczący usługi wymienione w załączniku nr 2 do ustawy (patrz ramka na str. 6).

Wykonywanie takiej działalności całkowicie pozbawia podatnika prawa do ryczałtu. Nie ma tu znaczenia, czy jest to działalność podstawowa czy uboczna.

Co więcej, z literalnego brzmienia art. 8 ust. 1 wynika, że podatnik wykonujący taką działalność nie ma możliwości ryczałtowego opodatkowania nie tylko uzyskanych z niej przychodów, ale też żadnych innych przychodów z działalności gospodarczej. Wyłączenie dotyczy bowiem podatnika uzyskującego w całości lub części takie przychody.

Edward B. świadczy usługi związane z leśnictwem, opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. 1 kwietnia zawarł umowę z podmiotem gospodarczym oświadczenie usług reklamowych. Usługi takie są zawarte w wykazie usług, których świadczenie wyłącza podatnika z opodatkowania ryczałtem. Od 1 kwietnia wszystkie przychody uzyskane przez Edwarda B. z działalności gospodarczej - zarówno z usług związanych z leśnictwem, jak i reklamowych - powinny być opodatkowane na zasadach ogólnych.

Janina K. świadczyła samodzielnie usługi pośrednictwa finansowego (wymienione w załączniku nr 2 do ustawy) i opodatkowywała je na zasadach ogólnych (bo są one wyłączone z ryczałtu). W 2007 r. dodatkowo założyła spółkę cywilną, której przedmiotem działalności jest świadczenie usług transportowych. Także tych usług nie może opodatkować ryczałtem (mimo że nie zostały one wyłączone z tej formy opodatkowania) bo w działalności indywidualnej świadczy usługi wyłączające z ryczałtu. W obu wypadkach podatnikiem jest ta sama osoba - działająca raz samodzielnie, pod własnym nazwiskiem, a raz jako wspólnik spółki cywilnej.

To, że tak restrykcyjnie należy interpretować ten przepis, potwierdziła Izba Skarbowa w Olsztynie Ośrodek Zamiejscowy w Elblągu w piśmie z 30 września 2005 r. (PDF/E/4117-1-86/05) i Ministerstwo Finansów, odpowiadając napytanie "Dobrej Firmy" (patrz ramka poniżej).

W załączniku nr 2 do ustawy ryczałcie pośród usług wyłączających możliwość opodatkowania ryczałtem znalazły się też usługi w zakresie wynajmowania nieruchomości na własny rachunek (grupa 70.2 PKWiU) - z wyjątkiem wynajmu poza działalnością gospodarczą. Wielu przedsiębiorców zapomina, że usługą taką jest również najem nieruchomości zaliczanych do majątku trwałego firmy. Najem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą nie jest bowiem odrębnym źródłem przychodów. Powoduje powstanie przychodu z działalności gospodarczej. Wystarczy więc wynająć część powierzchni własnego magazynu innej firmie, by skutecznie pozbawić się prawa do opodatkowania ryczałtem całej działalności. Nie ma tu znaczenia, że wynajem nie jest głównym przedmiotem działalności gospodarczej oraz że w art. 12 ustawy o ryczałcie jako objęte 8,5 proc. stawką ryczałtu wymienione zostały przychody z najmu składników majątku związanych z działalnością gospodarczą. Stawka ta dotyczy tylko najmu rzeczy ruchomych. Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi napytanie redakcji " DF" z 31 marca 2005 r.), a także m.in. Urząd Skarbowy w Złotowie w piśmie z 5 kwietnia 2006 r. (ZD/415-10/06) i Urząd Skarbowy w Piotrkowie Trybunalskim w piśmie z 5 czerwca 2006 r. ( US I/10415/11/2006).

Co więcej, MF jest zdania, że także podnajem nieruchomości wynajmowanych na działalność gospodarczą od innych podmiotów (np. lokalu użytkowego) powoduje utratę prawa do ryczałtu ("DF" z 28 kwietnia 2005 r.).

Bez wpływu na możliwość opodatkowania ryczałtem jest wynajem rzeczy ruchomych (np. maszyn, samochodów), a także wynajem nieruchomości poza działalnością gospodarczą (np. prywatnego mieszkania przedsiębiorcy).

Ryczałtu nie mogą również płacić osoby rozpoczynające działalność, które przed rozpoczęciem tej działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym wykonywały na podstawie stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres obecnej swojej działalności. Z tym że jeśli nie zamierzają świadczyć usług na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy, mogą do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o wyborze ryczałtu (utracą jednak prawo do ryczałtu z chwilą wykonania usług na rzecz tego pracodawcy i od tej pory do końca roku powinny opłacać podatek na zasadach ogólnych).

Od 2004 r. Witold Z. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług montersko-spawalniczych, opodatkowaną ryczałtem. 6 stycznia 2007 r. zawarł umowę o pracę, zatrudniając się jako monter urządzeń okrętowych. Będzie wykonywał takie same czynności, jakie wykonuje w swojej działalności gospodarczej. Jego działalność gospodarcza może być nadal opodatkowana ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Co prawda Witold Z. na podstawie umowy o pracę wykonuje czynności wchodzące w zakres swojej działalności gospodarczej, jednak nie jest on podatnikiem rozpoczynającym działalność gospodarczą (rozpoczął ją jeszcze przed zatrudnieniem się u obecnego pracodawcy) -zob. pismo Urzędu Skarbowego w Wejherowie z 2 marca 2006 r. (PB/ OPD/415-20/06/AR).

Te same ograniczenia dotyczą osób rozpoczynających działalność w formie spółki - aby wspólnicy mogli skorzystać z ryczałtu, spółka nie może wykonywać działalności na rzecz obecnych lub byłych pracodawców żadnego ze wspólników (oczywiście takiej, którą wspólnicy ci wykonywali na podstawie stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy).

Omawiane wyłączenie z ryczałtu obejmuje tylko tych podatników rozpoczynających działalność gospodarczą, którzy świadczyli na rzecz byłego pracodawcy usługi w roku rozpoczęcia działalności lub w roku poprzedzającym. Przepisy nie pozbawiają podatnika możliwości opodatkowania ryczałtem w kolejnych latach podatkowych mimo dalszego świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy.

Elwira S. w grudniu 2006 r. rozwiązała umowę o pracę. W styczniu 2007 r. rozpoczęła działalność gospodarczą, w zakresie której ma świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy takie same, jak czynności wykonywane przez nią wcześniej na umowę o pracę. Nie może opodatkować tej działalności ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, bo świadczyła tę pracę w roku poprzedzającym rok rozpoczęcia działalności.

W grudniu 2006 r. Piotr L. rozpoczął działalność gospodarczą. W 2007 r. nawiązał współpracę z firmą, w której był zatrudniony do 2006 r. W 2007 r. jako formę opodatkowania może wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ograniczenie dotyczy wyłącznie osób rozpoczynających działalność gospodarczą. W 2007 r. Piotr L. nie jest osobą rozpoczynającą, ale kontynuującą działalność rozpoczętą w roku poprzednim (zob. wyjaśnienia Urzędu Skarbowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z 29 maja 2006 r., PDI/415-22/06).

Ryczałtu nie mogą też płacić małżonkowie podejmujący działalność w formie spółki, gdy wcześniej jeden z nich wykonywał ją samodzielnie i płacił podatek na zasadach ogólnych (to samo dotyczy zamiany spółki małżonków na działalność indywidualną małżonków i zmiany działalności jednego małżonka na działalność drugiego).

Podatku w formie ryczałtu nie mogą płacić przedstawiciele wolnych zwodów (np. doradcy podatkowi, architekci, geodeci) z pewnymi wyjątkami. Wolnym zawodem, który może być opodatkowany w ten sposób, jest działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez: lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy, nauczycieli (w zakresie usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny).