Przychody i koszty podatkowe w CIT

Przychody i koszty są podstawowymi kategoriami w CIT, z którymi wiąże się jedno z najbardziej problematycznych zagadnień, tj. ich alokacja do właściwych lat podatkowych

Publikacja: 05.03.2013 02:00

Zgodnie z generalną zasadą, za datę powstania przychodu uznaje się dzień wydania rzeczy lub wykonania usługi nie później jednak niż dzień wystawienia faktury lub otrzymania zapłaty.

Wyjątek stanowią usługi ciągłe, dla których przychód podatkowy powstaje w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określanego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

W sytuacjach innych niż powyższe przychód powstaje na zasadzie kasowej (tj. w dniu otrzymania zapłaty). Najpierw należy więc określić rodzaj przychodu, aby rozważyć, która z wspomnianych reguł będzie miała zastosowanie.

Natomiast w przypadku kosztów decydujące znaczenie ma ich kwalifikacja. Koszty bezpośrednie powinny być ujmowane w okresie, w którym zostały osiągnięte odpowiadające im przychody. W przypadku tzw. kosztów pośrednich moment ujęcia dla celów podatku dochodowego jest tożsamy z momentem ich poniesienia.

Pomimo że polskie regulacje dotyczące ujmowania przychodów i kosztów podatkowych wydają się być dość szczegółowe, w praktyce powstaje wiele wątpliwości i rozbieżności interpretacyjnych zarówno po stronie podatników, jak i organów podatkowych.

W szczególności dotyczy to kwestii definicji momentu poniesienia kosztu pośredniego (tj. czy powinien on mieć związek z ujęciem bilansowym / rachunkowym), czy chociażby sposobu, w jaki podatnik ma zapewnić, by koszty uzyskania przychodu były ujmowane współmiernie do osiąganych przychodów, ujmowania kosztów bezpośrednich poniesionych po zakończeniu roku, a dotyczących tegoż roku zakończonego.

Dodatkowo największe problemy pojawiają się na przełomie lat podatkowych i mogą dotyczyć na przykład premii pieniężnych (w szczególności tych udzielonych już po zakończeniu danego roku podatkowego), otrzymanego od podmiotu powiązanego dodatkowego obciążenia lub uznania (tzw. TP adjustment), czy też usług świadczonych w okresach rozliczeniowych (np. usługi najmu). ?

>Eksperci wyjaśniają

Spółka ABC zajmuje się wykonywaniem robót budowlanych. Zawierane przez nią umowy są kontraktami długoterminowymi, rozliczanymi etapami według stopnia zaawansowania prac. Zdarza się również, że niektóre etapy realizowane są równocześnie. W jaki sposób spółka ma dokonywać alokacji kosztów i przychodów w czasie, zwłaszcza na przełomie lat podatkowych?

Zgodnie z zasadą ogólną rozpoznanie przychodu podatkowego powinno nastąpić w momencie wykonania usługi, chyba że przed tym momentem została wystawiona faktura lub zleceniodawca uregulował należność. Praktyka gospodarcza pokazuje, że w omawianej sytuacji spółki często wystawiają faktury dokumentujące częściowe wykonanie usług. Można zatem przyjąć, że w takim przypadku podatnik powinien rozpoznać przychód w momencie wystawienia takiej faktury częściowej.

Zdarza się jednak, że strony ustalają w umowie, że zakończenie poszczególnych etapów projektu powinno być każdorazowo potwierdzone protokołem odbioru. Wydaje się zatem, że dzień podpisania protokołu częściowego odbioru prac konstrukcyjno-budowlanych można uznać za dzień wykonania pewnej części usługi, a co za tym idzie – również za dzień rozpoznania przychodu dla celów podatkowych.

Dodatkowym zagadnieniem może tu być rozpoznawanie przychodu z tytułu przedpłat, zadatków itp. Co do zasady, należy wówczas rozważyć, czy mają one charakter zwrotny, a więc czy przysporzenie ma definitywny charakter – jeżeli nie, to zasadniczo przyjmuje się, że nie stanowią one przychodu podatkowego.

Odnosząc się do strony kosztowej, należy podkreślić, że w trakcie realizacji kontraktu długoterminowego spółka ponosi koszty, które mogą dotyczyć jednego bądź kilku etapów prac budowlanych realizowanych w ramach tego kontraktu. Sytuacją, do której podatnicy powinni dążyć, jest bezpośrednie przypisanie kosztów, a więc przyporządkowanie ich do przychodów z etapu, z realizacją którego były związane.

Dodatkowo w momencie zakończenia danego kontraktu długoterminowego spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu pozostałych (dotychczas nieujętych) wydatków bezpośrednio związanych z tym kontraktem.

A co się dzieje na przełomie roku? W praktyce często dochodzi do sytuacji, w której koszty poniesione już po zakończeniu danego roku podatkowego powinny zostać ujęte w rozliczeniu za ten rok.

Dotyczy to sytuacji, gdy koszt bezpośredni dotyczący przychodów danego roku podatkowego został poniesiony po zakończeniu tego roku, do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego, nie później niż do dnia złożenia zeznania podatkowego. Natomiast gdy koszt bezpośredni jest ponoszony po tej dacie, to powinien być on ujęty już na bieżąco w następnym roku podatkowym.

Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny oraz szczegółowej analizy opartej m.in. na zapisach umów regulujących wykonanie i sposób rozliczenia kontraktu i aktualnych przepisach prawa podatkowego.

Kontrakty długoterminowe

To takie umowy, których czas realizacji przekracza jeden rok i których wykonanie następuje w kilku etapach (czasami realizowanych równocześnie). Tego typu kontrakty są najczęściej spotykane w branży budowlanej, niemniej coraz częściej są stosowane również przy realizacji złożonych i wymagających indywidualnego podejścia projektach, np. z branży IT.

Anna Juszczyk jest doradcą podatkowym i starszym konsultantem w zespole Audit of Tax w dziale Doradztwa Podatkowego i Prawnego PwC,

Justyna Nowicka jest konsultantem w zespole Audit of Tax w dziale Doradztwa Podatkowego i Prawnego PwC

Zgodnie z generalną zasadą, za datę powstania przychodu uznaje się dzień wydania rzeczy lub wykonania usługi nie później jednak niż dzień wystawienia faktury lub otrzymania zapłaty.

Wyjątek stanowią usługi ciągłe, dla których przychód podatkowy powstaje w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określanego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

Pozostało 93% artykułu
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów