Zmiana urzędu skarbowego: został tydzień

W środowym exposé premier Kopacz podkreśliła rolę, jaką w systemie podatkowym pełnią wyspecjalizowane urzędy skarbowe, koncentrujące się wyłącznie na obsłudze największych podmiotów budujących potencjał gospodarczy państwa. Warto więc przypomnieć, dlaczego urzędy skarbowe o specjalnej właściwości rzeczowej zostały utworzone, jakiego rodzaju podatników obsługują, a także jakie są obowiązki obejmujące tych podatników.

Możliwość tworzenia tzw. wojewódzkich urzędów skarbowych (zwanych też „dużymi" czy „specjalnymi") powstała dzięki nowelizacji przepisów z 2003 r., a już od 1 stycznia 2004 r. zaczęło funkcjonować 20 urzędów skarbowych o nazwach nawiązujących do nazw województw, na terytorium których funkcjonują. Zgodnie z uzasadnieniem nowelizacji, wprowadzenie urzędów skarbowych o konkretnej specjalizacji, działających obok tradycyjnych urzędów (w rzeczywistości obszary działalności obu typów organów pokrywają się), było ostatnim etapem przebudowy systemu administracji podatkowej do kształtu, który znamy obecnie.

W efekcie, na podstawie ?art. 5 ust. 9a–9c ustawy ?z 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 121, ?poz. 1267) oraz przepisów wykonawczych, duże urzędy skarbowe są organami wyłącznie właściwymi dla mających siedzibę na terytorium ich działania:

a) ?konkretnych rodzajów podatników (wyodrębnienie ze względu na cechy podmiotowe obejmuje m.in. podatkowe grupy kapitałowe i banki) oraz

b) ?dla podatników (dokładnie: osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej) spełniających pewne warunki (wyodrębnienie ze względu na cechy przedmiotowe).

Zgodnie z założeniami utworzenie specjalistycznych urzędów skarbowych miało zapewnić lepszą obsługę ?i wyegzekwowanie dyscypliny podatkowej wskazanych podatników.

Pod okiem nowego organu

Warto przypomnieć, na jakich zasadach następuje zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego. Zgodnie z art. 5a ustawy o urzędach i izbach skarbowych (dalej: ustawa) zmiana ta następuje co do zasady 1 stycznia roku następującego po roku, ?w którym ma miejsce włączenie podatnika do „specjalnej" kategorii podatników (wymienionych szczegółowo w art. 5 ust. 9b pkt 1–7 ustawy). Podatnik zobowiązany jest do zawiadomienia o tym fakcie dotychczas właściwego naczelnika urzędu skarbowego ?w terminie do 15 października roku poprzedzającego rok, od którego nastąpi ta zmiana. Musi złożyć zawiadomienie według wzoru wynikającego ?z rozporządzenia. Podatnicy, dla których zmiana właściwości nastąpi od 1 stycznia ?2015 r., mają już niewiele czasu na zgłoszenie.

Jeśli podmiot rozpoczynający działalność od początku posiada „specjalny" status (wynikający z cech podmiotowych, przykładowo nowo utworzony bank), to właściwym do złożenia zawiadomienia naczelnikiem urzędu skarbowego będzie od razu naczelnik wyspecjalizowanego urzędu skarbowego. W tym przypadku zmiana właściwości w praktyce nie będzie miała miejsca.

Należy jednak pamiętać, że włączenie podatnika do specjalnej kategorii podmiotów po 15 października nie wyłącza obowiązku zgłoszenia. W takiej sytuacji zgłoszenie należy złożyć w ciągu siedmiu dni od zaistnienia tego faktu, nie później jednak niż 31 grudnia.

Kwota graniczna ?to 5 mln euro

Specjalna procedura w zakresie zmiany właściwości obowiązuje podatników, którzy osiągnęli w ostatnim roku podatkowym przychód netto, w rozumieniu przepisów ?o rachunkowości, ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług, o równowartości co najmniej ?5 mln euro (czyli podmioty wskazane w art. 5 ust. 9b pkt 7 lit. a ustawy o urzędach ?i izbach skarbowych). Wartość w euro przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na koniec roku podatkowego. Dla takich podatników właściwość naczelnika urzędu skarbowego zmienia się od 1 stycznia drugiego roku następującego po roku, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty, a więc rok później niż w pozostałych przypadkach.

Z zatwierdzonego sprawozdania

Skąd różnica roku w terminie zmiany właściwości? Ze sposobu liczenia progu kwotowego. Osiągnięcie kwoty przychodów o równowartości 5 mln euro stwierdza się bowiem na podstawie danych wynikających z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok podatkowy. Takie tłumaczenie wynika również z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który potwierdził zgodność nowelizacji wprowadzającej duże urzędy skarbowe z konstytucją ?w wyroku z 20 czerwca 2005 r. (K 4/04), stwierdzając: „moment zmiany właściwości urzędu ?(1 stycznia drugiego roku następującego po roku, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty (...) jest dostatecznie odległy, żeby mogło nastąpić zatwierdzenie sprawozdania finansowego za ostatni rok podatkowy, i dostatecznie długi, by podatnik mógł wykonać obowiązek zawiadomienia o zmianie właściwości dotychczas właściwego naczelnika urzędu skarbowego (do dnia 15 października roku poprzedzającego rok, od którego nastąpi ta zmiana)".

Ustawa daje więc stosowny czas na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego, a następnie dokonanie stosownego zgłoszenia do 15 października. W tym przypadku nie stosuje się przepisów o zgłoszeniu w ciągu tygodnia od zaistnienia zdarzenia – zgłoszenie może nastąpić wyłącznie do 15 października. W praktyce zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego następuje 1 stycznia roku następującego po tym zatwierdzeniu.

Przykład

Dla podatnika będącego ?spółką z ograniczoną odpowiedzialnością rok podatkowy zaczął się 1 czerwca 2012 r. i trwał do 31 maja 2013 r. Sprawozdanie finansowe ?zostało zatwierdzone ?w listopadzie 2013 r. ?Ze sprawozdania wynika, ?że przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług ?wyniósł 23 mln zł. Średni ?kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski 31 maja 2013 r. wynosił 4,2902 zł, ?a więc przychód netto przekroczył ustawowy próg obligujący ?do zmiany urzędu na wyspecjalizowany. Podatnik zobowiązany jest do złożenia zawiadomienia do obecnie właściwego naczelnika urzędu skarbowego do 15 października 2014 r., a zmiana właściwości nastąpi 1 stycznia 2015 r. Podatnik nie ma więc wiele ?czasu na dopełnienie tego obowiązku.

Naczelnik urzędu skarbowego może stwierdzić osiągnięcie progu także z urzędu, w trakcie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej albo postępowania podatkowego, i poinformować o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Utrata specjalnego statusu

Przejście pod wyspecjalizowany urząd skarbowy nie oznacza dla podatnika pozostania w nim na stałe. Jeśli podatnik, dla którego właściwym naczelnikiem urzędu skarbowego jest naczelnik dużego urzędu skarbowego, przez dwa kolejne lata podatkowe nie spełnia warunków decydujących o zakwalifikowaniu go do „specjalnej" kategorii, to traci ten status i powraca do poprzednio właściwego naczelnika.

Data zmiany właściwości ?i procedura zawiadomienia jest w tym przypadku podobna ?i następuje 1 stycznia drugiego roku następującego po roku, ?w którym nastąpiło wyłączenie go z danej kategorii podatników. Zawiadomienie należy złożyć dotychczas właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (a więc „dużego" urzędu skarbowego) do 15 października po upływie roku podatkowego, w którym nastąpiło wyłączenie. Przepisy dotyczące zawiadomień w terminie późniejszym stosuje się odpowiednio.

Przykład

Podatnik (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) osiągnął ?w roku podatkowym trwającym ?od 1 stycznia 2010 r. do ?31 grudnia 2010 r. przychód netto w wysokości 5,5 mln euro, ?w związku z czym właściwym ?dla niego naczelnikiem urzędu skarbowego od 1 stycznia 2012 r. stał się naczelnik dużego urzędu skarbowego. W kolejnych latach podatkowych spółka osiągnęła przychód netto w wysokości ?4 mln euro (w 2011 r.) oraz ?3 mln euro (w 2012 r.). Ponieważ przez dwa kolejne lata podatkowe osiągany przychód był niższy ?od ustawowego progu, podatnik powrócił do poprzednio właściwego naczelnika urzędu skarbowego 1 stycznia 2014 r.

Uwaga!

O powrocie do uprzednio właściwego naczelnika urzędu skarbowego decydują dwa kolejno po sobie następujące lata podatkowe, ?w których podatnik nie spełnia ustawowych warunków.

Jeśli więc opisany w przykładzie powyżej podatnik osiągnąłby w 2012 r. przychód netto w wysokości 6 mln euro, to organem właściwym pozostałby naczelnik dużego urzędu skarbowego.

Jakie konsekwencje

Należy pamiętać, że niedopełnienie obowiązku zgłoszenia może skutkować odpowiedzialnością karną skarbową osoby zobowiązanej do jego dokonania. Odpowiedzialność ta wynika z art. 80 § 1 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst  jedn. DzU z 2013 r., poz. 186 ze zm.). Niezłożenie w terminie właściwemu organowi wymaganej informacji podatkowej jest bowiem przestępstwem skarbowym podlegającym karze grzywny do 120 stawek dziennych. W przypadku mniejszej wagi stanowi natomiast wykroczenie skarbowe, zagrożone grzywną określoną kwotowo.

Podatnicy, którzy z różnych przyczyn uchybili terminowi zawiadomienia, mogą uniknąć odpowiedzialności, jeśli razem z zawiadomieniem złożą tzw. czynny żal.

Barbara Filemonowicz jest ekspertem podatkowym w dziale doradztwa podatkowego, w zespole ?ds. postępowań podatkowych ?i sądowych w KPMG w Polsce

Aleksander ?Dąbrowski, starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego w zespole ds. postępowań podatkowych ?i sądowych w KPMG w Polsce

Urząd szyty na miarę

Idei przyświecającej regulacjom o działaniu wyspecjalizowanych urzędów skarbowych nie można odmówić słuszności. ?Niewątpliwie odmienna specyfika obsługi podatkowej ?korporacji pociąga za sobą również potrzebę specjalizacji ?organów. Nie można także zapomnieć, jak istotny w kontaktach ?na linii organ-podatnik jest czynnik ludzki. Z doświadczenia ?wynika, że duzi podatnicy cenią sobie możliwość kontaktu ?z wyznaczonymi do ich spraw pracownikami dużych urzędów skarbowych. Wytworzone w ten sposób relacje pozwalają ?uniknąć wielokrotnego wyjaśniania niuansów charakterystycznych ?dla spraw podatkowych wynikających z działalności gospodarczej dużych podatników, co w efekcie skutkuje realnym skróceniem terminów załatwiania tych spraw.