VAT: Najważniejsze wyroki sądów z 2014 r.

Przedstawiamy najważniejsze wyroki sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczące podatku od towarów i usług. Sądy wypowiadały się m.in. w kwestii kontraktów menedżerskich i faktur za usługi szkoleniowe.

Aktualizacja: 09.02.2015 07:22 Publikacja: 09.02.2015 06:00

VAT: Najważniejsze wyroki sądów z 2014 r.

Foto: ROL

Po raz kolejny z początkiem nowego roku przedstawiamy Państwu przegląd ciekawych orzeczeń sądów administracyjnych i TSUE w sprawach podatkowych, wydanych w minionym roku. Wyroki te warto znać, gdyż mają one często duży wpływ na praktykę organów podatkowych. Wiedza ta pozwala w sposób bardziej racjonalny i bezpieczny podejmować decyzje biznesowe. W dzisiejszym wydaniu tygodnika prezentujemy orzeczenia dotyczące podatku od towarów i usług oraz podatku od nieruchomości.

Organ musi uwzględnić prawo do odliczenia

W wyroku z 29 stycznia 2014 r. (I FSK 364/13) NSA wskazał, że organ podatkowy nie może nakazać podatnikowi zapłaty zaległego podatku, jednocześnie odmawiając mu prawa do odliczenia podatku naliczonego.

W analizowanej przez sąd sytuacji uczelnia medyczna nieprawidłowo – zdaniem organów – stosowała zwolnienie z VAT dla świadczonych przez siebie usług. UKS wydał więc decyzję i nakazał zapłatę zaległego podatku. Ograniczył się jednak wyłącznie do skorygowania deklarowanej kwoty podatku należnego, nie uwzględniając jednocześnie prawa uczelni do odliczenia podatku naliczonego związanego z ww. usługami. Pełnomocnik spółki podniósł w toku postępowania, że skoro organy podatkowe uznały, iż usługi świadczone przez uczelnię podlegają opodatkowaniu, to powinny jej umożliwić skorzystanie z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w tym zakresie.

NSA przyznał rację podatnikowi, wskazując, że nie uwzględniając podatku naliczonego przy określaniu zobowiązania, organy skarbowe naruszyły zasadę neutralności.

Jak potraktować wyrównanie utraconych korzyści

NSA rozstrzygał 12 lutego 2014 r. w sprawie (I FSK 285/13), w której polski podatnik VAT zawarł umowę z podmiotem zagranicznym. Zgodnie z jej zapisami kontrahent gwarantował, że osoby trzecie związane z nim więzami gospodarczymi będą zlecać polskiemu podmiotowi wykonywanie na ich rzecz usług doradztwa o określonej łącznej wartości w każdym okresie rozliczeniowym. W sytuacji, gdyby wartość ta okazała się jednak niższa, kontrahent zobowiązał się zapłacić podatnikowi wyrównanie. Zdaniem podatnika otrzymana w przedstawionych okolicznościach kwota wyrównania nie powinna podlegać opodatkowaniu VAT, ponieważ jest odszkodowaniem za utracone korzyści.

Ani organ podatkowy, ani NSA nie zgodziły się z podatnikiem. Sąd uznał bowiem, że w rzeczywistości jest to wynagrodzenie za usługę w postaci niepodejmowania działań i znoszenie sytuacji niedostarczenia skarżącemu zleceniobiorców na jego usługi. Wobec tego przedmiotowe wyrównanie podlega opodatkowaniu VAT jako wynagrodzenie za świadczenie usług.

Przedsiębiorca musi być przezorny i zachować należytą staranność

Trybunał Sprawiedliwości UE wypowiedział się 6 lutego 2014 r. w sprawie C 33/13 (Marcin Jagiełło przeciwko dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi), której przedmiotem była odmowa prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup paliwa.

Podatnik nabywał paliwa na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej od spółki zarejestrowanej jako podatnik VAT. Przeprowadzona przez organy skarbowe kontrola u dostawcy wykazała jednak, że dokumentacja księgowa tego podmiotu nie zawiera faktur na zakup paliwa do silników wysokoprężnych. Organy podatkowe doszły więc do wniosku, że spółka ta nie dysponowała takim paliwem, a tym samym nie mogła go odsprzedawać dalej innym przedsiębiorcom. Na bazie tych ustaleń odmówiono nabywcy prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez dostawcę.

Trybunał wskazał jednak, że organy podatkowe nie mogą w sposób generalny wymagać, aby podatnik zamierzający skorzystać z prawa do odliczenia VAT badał, czy wystawca faktury za towary lub usługi, których ma dotyczyć odliczenie, dysponuje towarami będącymi przedmiotem transakcji i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty VAT. Odmowa prawa do odliczenia wymaga wykazania przez te organy na podstawie obiektywnych przesłanek – bez wymagania od odbiorcy faktury podejmowania czynności sprawdzających, które nie są jego zadaniem – że odbiorca ten wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja zakupowa wiąże się z przestępstwem w dziedzinie VAT.

Na bazie tego orzeczenia NSA w wyroku z 26 sierpnia 2014 r. (I FSK 1211/13) wskazał, że przezorny przedsiębiorca powinien, zależnie od okoliczności konkretnego przypadku, zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia się co do jego wiarygodności. Szczególnie w obrocie tzw. towarami wrażliwymi istotne jest zachowanie należytej staranności i odpowiednie zweryfikowanie dostawcy oraz udokumentowanie tego faktu.

Podstawą opodatkowania w aporcie jest wartość nominalna udziałów

Postanowieniem z 31 marca 2014 r. wydanym w składzie siedmiu sędziów (I FPS 6/13) NSA odmówił podjęcia uchwały w związku z przekazanym przez rzecznika praw obywatelskich pytaniem dotyczącym podstawy opodatkowania VAT dla czynności wniesienia do spółki z o.o. wkładu w formie rzeczowej (innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część).

Odmowę podjęcia uchwały NSA argumentował brakiem rozbieżności w orzecznictwie. Ponadto NSA wskazał, że art. 29 ustawy o VAT, o którego wyjaśnienie wnioskował RPO, został 1 stycznia 2014 r. uchylony, a w jego miejsce kwestię podstawy opodatkowania reguluje art. 29a ustawy, zgodnie z którym podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę.

W konsekwencji w przypadku wniesienia do spółki z o.o. wkładu niepieniężnego (w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część) podstawą opodatkowania jest wartość nominalna obejmowanych udziałów, a nie wartość rynkowa przedmiotu aportu. Skoro wkład niepieniężny jest wnoszony do spółki w zamian za otrzymane udziały, to odzwierciedleniem wartości tego wkładu jest wartość nominalna udziałów, stanowiąca całą kwotę należną z tytułu wniesienia aportu.

Odpowiedzialność menedżera warunkiem opodatkowania kontraktu

Wyrokiem z 3 kwietnia 2014 r. (III SA/Gl 212/14) WSA w Gliwicach wskazał, że gdy menedżer świadczący usługi na rzecz spółki odpowiada wobec osób trzecich za swoje działania i ponosi związane z tym ryzyko, nie jest możliwe zastosowanie wyłączenia z VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 3 ustawy o VAT.

Sprawa dotyczyła członka zarządu spółki, który zobowiązał się do świadczenia usług zarządzania przedsiębiorstwem na podstawie umowy cywilnoprawnej, w ramach założonej przez siebie działalności gospodarczej. Menedżer wskazał we wniosku o interpretację, że zgodnie z treścią kontraktu menedżerskiego odpowiada on wobec spółki lub osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania umowy, będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania wynikających z niej obowiązków.

Organ interpretacyjny uznał, że w takiej sytuacji nie może być mowy o stosowaniu art. 15 ust. 3 ustawy o VAT, a czynności wykonywane przez wnioskodawcę należy uznać za samodzielną działalność gospodarczą dla potrzeb VAT.

WSA w Gliwicach przyznał rację organowi, wskazując, że w analizowanym przypadku menedżer ponosi odpowiedzialność za wykonywane przez siebie usługi również względem innych podmiotów niż sama spółka oraz ponosi ryzyko związane z brakiem należytej staranności w podejmowanych działaniach. Spoczywa więc na nim ryzyko gospodarcze związane ze świadczonymi przez siebie usługami w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, co wyklucza stosowanie wyłączenia z VAT.

Kompensata wykluczy wcześniejszy zwrot

Jak wynika z art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, aby uzyskać zwrot nadwyżki VAT w skróconym, 25-dniowym terminie, kwoty podatku naliczonego wykazane przez podatnika w deklaracji podatkowej muszą wynikać z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone.

Jak orzekł WSA w Gliwicach w wyroku z 10 kwietnia 2014 r. (III SA/Gl 1962/13), nie można uznać, że warunek ten będzie spełniony w sytuacji, gdy faktury zostały uregulowane w formie kompensaty. Szybszy zwrot nadwyżki podatku naliczonego jest bowiem powiązany z możliwością szybszego sprawdzenia transakcji o wartości przekraczającej kwotę 15 000 euro, które powinny być obowiązkowo regulowane przelewem. Ocena zasadności zwrotu w przypadku sprawdzania warunków potrącalności dwóch wierzytelności czy weryfikacji potrąceń umownych, wreszcie umów kompensacyjnych, zazwyczaj wielostronnych, wymaga znacznie dłuższego czasu, czyli takiego jak termin 60-dniowy.

Kara umowna może podlegać opodatkowaniu

NSA w wyroku z 10 czerwca 2014 r. (I FSK 981/13) uznał, że zapis umowny, z którego wynika, że w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy najemca zobowiązany jest do zapłaty odszkodowania lub kary umownej, nie przesądza o tym, że należność taka nie podlega opodatkowaniu VAT.

Sąd doszedł do wniosku, że ustalone przez strony w umowie opłaty za jej rozwiązanie stanowią w istocie fragment rozliczenia z tytułu umowy najmu i są zapłatą za zgodę kontrahenta na prawo do wcześniejszego wycofania się z umowy. Sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem stron (wynikającym z umowy) nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Określenie, że jest to odszkodowanie „w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy" także nie określa tej szkody. Tego rodzaju opłaty powinny zatem być objęte opodatkowaniem VAT i dokumentowane fakturami.

Podobny pogląd NSA zaprezentował w wyroku z 7 lutego 2014 r. (I FSK 1664/12).

Przy dostawie nieruchomości należy badać cel ekonomiczny

1 lipca 2014 r. (I FSK 1169/13) NSA wydał wyrok w sprawie, której przedmiotem było ustalenie sposobu opodatkowania dostawy nieruchomości. Chodziło o wywłaszczenie gruntu, na którym znajdował się staw oraz ogrodzenie, pod budowę drogi krajowej. Podatnik twierdził, że dochodzi do zbycia gruntu zabudowanego, wobec czego zastosował zwolnienie określone w art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT. Organy podatkowe nie zgodziły się jednak z takim podejściem i uznały, że dla potrzeb VAT mamy w tym przypadku do czynienia ze zbyciem gruntu niezabudowanego, bo taki jest ekonomiczny sens transakcji.

NSA przyznał rację organom. Wskazał w uzasadnieniu, że przepisy dyrektywy VAT oraz polskiej ustawy o VAT przewidujące zwolnienie kładą nacisk na dostawę budynku lub budowli. Zwolnieniu z VAT podlega dostawa budynków, a niejako przy okazji również dostawa gruntu, na którym ów budynek jest posadowiony, gdyż grunt jest nieodłącznie związany z budynkiem i musi być przedmiotem tej samej dostawy.

Sam fakt posadowienia na gruncie będącym przedmiotem dostawy jakiejkolwiek budowli lub budynku nie jest jednak wystarczający, aby mówić o dostawie budynku lub budowli. Jeżeli bowiem sens ekonomiczny transakcji sprowadza się do nabycia gruntu, to powinna ona być kwalifikowana jako dostawa gruntu niezabudowanego, a nie jako dostawa budynku/budowli wraz z gruntem.

Uwaga na usługi organizacji szkoleń

Wielu przedsiębiorców organizuje dla swoich pracowników, współpracowników oraz kontrahentów różnego rodzaju spotkania, szkolenia lub inne imprezy. W tym celu zakupują od hoteli różnego rodzaju świadczenia, np. usługi noclegowe, gastronomiczne, rozrywkowe. Całość jest przez hotel dokumentowana jedną fakturą jako usługa organizacji szkolenia lub konferencji, a nabywca odlicza podatek naliczony z tak wystawionej faktury.

W podobnej sprawie wypowiedział się WSA w Białymstoku w wyroku z 9 lipca 2014 r. (I SA/Bk 213/14). Sąd uznał, że gdy opracowanie programu szkolenia i zapewnienie prelegentów należało do spółki będącej stroną, a nie do podmiotów wystawiających faktury, nie można uznać, że świadczyły one kompleksowe usługi organizacji szkolenia. Hotele i restauracje nie specjalizowały się bowiem w organizacji szkoleń, ale właśnie w świadczeniu usług hotelowych, gastronomicznych i rozrywkowych.

Sąd przyznał rację organom podatkowym, które uznały, że spółka błędnie zakwalifikowała nabyte usługi jako kompleksowe usługi organizacji szkolenia, co skutkowało niezasadnym odliczeniem podatku naliczonego od usług noclegowych i gastronomicznych. Nabyte usługi mają charakter odrębnych świadczeń, które podlegają odrębnemu opodatkowaniu i podatek naliczony wynikający z ich zakupu podlega w każdym przypadku ocenie odnośnie do możliwości jego odliczenia.

Usługa marketingowa nie uprawnia do pełnego odliczenia

15 lipca 2014 r. NSA wydał wyrok (I FSK 1249/13) w sprawie dotyczącej kompleksowych usług marketingowych. Chodziło o podatnika, który zamierzał zlecić wyspecjalizowanemu podmiotowi świadczącemu usługi marketingowe prowadzenie działań o charakterze promocyjno-reklamowym. Jednym z elementów tych działań miało być nieodpłatne przekazywanie towarów przez świadczącego te usługi na rzecz klientów i potencjalnych klientów spółki, przy czym koszt nabycia lub wytworzenia przekazywanych towarów zostałby uwzględniony w kalkulacji wynagrodzenia za kompleksowe usługi marketingowe. Spółka zapytała, czy może odliczyć podatek naliczony z faktur za usługi marketingowe w całości.

Organ odwołał się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE i uznał, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wyłącznie w zakresie nabywanych usług marketingowych, natomiast nie będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia VAT od wydatków dotyczących nabywanych przez agencję towarów, które są przekazywane klientom. Spółka płaci bowiem w tym przypadku za dostawę realizowaną na rzecz osób trzecich (klientów).

NSA przyznał rację fiskusowi, ale tylko częściowo. Sąd uznał bowiem, że w odniesieniu do kategorii prezentów o małej wartości (a do takich należy zaliczyć m.in. gadżety czy drobne upominki promocyjne) nie sposób zgodzić się z organem interpretującym. Przekazanie tego rodzaju towarów mieści się w pojęciu usług marketingowych, a więc spółce powinno przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Jeżeli natomiast chodzi o towary, które nie mieszczą się w definicji prezentu o małej wartości (art. 7 ust. 4 ustawy o VAT), to NSA zgodził się z poglądem organu. W uzasadnieniu powołano wyroki TSUE w podobnych sprawach (C-53/09 oraz C-55/09), z których wynika, że płatności za kompleksową usługę marketingową należy uznać w części za wynagrodzenie płacone za dostawę towarów klientom, a w części za wynagrodzenie za usługi świadczone przez zarządzającego tym programem na rzecz sponsora. Skoro dochodzi do wydania nagród klientom, to powinien zostać uiszczony VAT, który nie będzie już podlegał odliczeniu u innego uczestnika obrotu.

Podobne wnioski płyną również z wyroków NSA z 9 stycznia 2014 r. (I FSK 271/13) oraz z 7 lutego 2014 r. (I FSK 474/13).

Cesja nie oznacza korekty faktury zaliczkowej

Wyrokiem z 16 lipca 2014 r. (I FSK 1227/13) NSA wskazał, że gdy w wyniku zawarcia umowy cesji zmieni się wierzyciel, a zmianie nie ulegnie treść samego zobowiązania umownego, nie ma podstaw do korekty faktury wystawionej w związku z uiszczeniem zaliczki.

Sprawa dotyczyła dewelopera, któremu na podstawie umów przedwstępnych klienci wpłacali zaliczki na poczet przyszłej dostawy mieszkań, a wpłacone zaliczki dokumentowane były fakturami VAT. Po wpłaceniu zaliczki zdarzało się, że klienci wnioskowali o zmianę umowy (zamiana kupowanego lokalu na inny w tym samym bądź innym budynku, zmiana garażu na inny) bądź za zgodą spółki cedowali prawa i obowiązki wynikające z umowy na osoby trzecie. W takim przypadku umowa była aneksowana.

Deweloper zapytał, czy ma obowiązek korygować wystawioną uprzednio fakturę zaliczkową. Organ podatkowy za nieprawidłowe uznał stanowisko dotyczące braku obowiązku wystawienia faktur korygujących do faktur dokumentujących wpłacone zaliczki w przypadku cesji praw i przejęcia obowiązków z umowy. Sąd zgodził się jednak z podatnikiem, że w takim przypadku nie ma obowiązku korygowania faktury, skoro treść zobowiązania nie uległa zmianie.

Czynności niepodlegające VAT wpływają na prawo do odliczenia

W wyroku z 27 lipca 2014 r. (I SA/Wr 754/14) WSA we Wrocławiu wskazał, że podatnikowi nie może być przyznane pełne prawo do odliczenia VAT w odniesieniu do tej części kupowanych towarów lub usług, która jest związana z czynnościami będącymi poza systemem VAT. W przedmiotowej sprawie chodziło o usługi prawnicze, które częściowo były związane z zabezpieczeniem osobistej odpowiedzialności podatnika. Zdaniem sądu podatnik powinien w takim przypadku odliczyć podatek naliczony proporcjonalnie, pomimo braku stosownych przepisów przewidujących taki obowiązek w ustawie o VAT.

Warto wspomnieć, że obecnie trwają prace nad wprowadzeniem nowych przepisów w ustawie o VAT, które miałyby regulować tryb przeprowadzania takiego odliczenia (tzw. prewspółczynnik odliczenia).

Operacje w konsorcjum poza VAT

NSA orzeczeniem z 6 sierpnia 2014 r. (I FSK 1288/13) określił, w jaki sposób w podatku od towarów i usług powinny być traktowane rozliczenia kosztów pomiędzy uczestnikami konsorcjum.

W sprawie będącej podstawą do wydania wyroku lider konsorcjum poniósł koszty nabycia od banku gwarancji bankowej, a następnie proporcjonalnie obciążył notami księgowymi swoich partnerów, zgodnie z umową. Sąd podkreślił, że skoro ze stanu faktycznego wynikało, że lider konsorcjum nie działał wyłącznie we własnym imieniu, lecz w ramach zawartego porozumienia i nie odsprzedawał usług na rzecz partnerów, lecz obciążał pozostałe podmioty częścią kosztów, to nie może być mowy o jakimkolwiek transferze czy refakturowaniu kosztów udzielenia przez bank gwarancji bankowej. Tego rodzaju rozliczenia nie podlegają opodatkowaniu VAT.

W uzasadnieniu wskazano wyraźnie, że działań podjętych w ramach umów o współpracy nie można dla celów podatku od towarów i usług oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość. Konsorcjanci nie świadczą sobie wzajemnie usług, lecz wspólnie realizują przedsięwzięcie, co wiąże się również z odpowiednim podziałem kosztów i przychodów.

Podobnie NSA wypowiedział się w wyroku z 10 października 2014 r. (I FSK 1493/13).

Gmina może odliczyć podatek od targowiska

NSA w wyroku z 2 września 2014 r. (I FSK 379/14) uznał, że gmina, ponosząc koszty budowy targowiska miejskiego, które następnie jest odpłatnie wydzierżawiane handlowcom (czynność podlegająca opodatkowaniu VAT), ma prawo odliczyć VAT od tych wydatków.

Organ uważał, że targowisko nie służy w całości działalności opodatkowanej, gdyż gmina pobiera opłatę targową, która nie podlega opodatkowaniu VAT. W związku z tym odliczenie podatku naliczonego może nastąpić według proporcji.

Sąd podkreślił jednak, że wybudowane przez gminę targowisko (rozumiane jako element majątku przedsiębiorstwa) jest w całości wykorzystywane do celów działalności gospodarczej polegającej na czerpaniu dochodów z dzierżawy, a nie służy do poboru opłaty targowej. W związku z tym gmina ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących wydatki inwestycyjne związane z budową targowiska.

Stawka zero proc. w usługach zależy od dokumentacji

W wyroku z 3 października 2014 r. (I FSK 1495/13) NSA zawarł cenne wskazówki dla podatników świadczących usługi wymienione w art. 83 ust. 1 ustawy o VAT, dla których stawka podatku wynosi zero proc. Zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o VAT zastosowanie stawki obniżonej dla usług wymienionych w ust. 1, w pkt 7–18 oraz 20–22 tego artykułu, wymaga prowadzenia przez podatnika dokumentacji, z której jednoznacznie wynika, że czynności te zostały wykonane przy zachowaniu warunków określonych w tym przepisie. Chodzi tu m.in. o usługi związane bezpośrednio z importem/eksportem towarów, usługi świadczone na rzecz przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym, usługi świadczone na obszarze portów morskich itp.

NSA potwierdził, że to na podatniku stosującym do tych usług stawkę zero proc. ciąży obowiązek prowadzenia dokumentacji świadczącej o możliwości skorzystania z preferencyjnej stawki VAT oraz przedstawienia takiej dokumentacji organowi. Zdaniem sądu, jeżeli podatnik nie jest w stanie wykazać na podstawie posiadanej dokumentacji prawa do zastosowania obniżonej stawki podatku, to organ podatkowy nie musi w tym zakresie prowadzić postępowania wyjaśniającego. Zastosowanie znajdzie wówczas podstawowa stawka podatku.

NSA po raz kolejny o kartach paliwowych

15 października 2014 r. NSA wydał kolejny wyrok (I FSK 1478/13) dotyczący odliczenia podatku naliczonego z faktur rozliczających paliwa nabywane przy pomocy kart paliwowych.

Wyrok dotyczył operatora kart paliwowych, który wydawał je firmom transportowym, wskazując na jakich stacjach firmy te mogą tankować paliwo. Operator otrzymywał faktury za zakupione przy pomocy jego kart paliwa od sieci stacji paliw, a następnie obciążał firmy transportowe kosztami zatankowanego przez nie paliwa. Organy skarbowe uznały, że mamy w tym przypadku do czynienia z dostawą łańcuchową, z czym jednak nie zgadzał się operator, twierdząc, że mamy tu do czynienia z kompleksową usługą.

NSA, rozstrzygając tę kwestię, odwołał się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE i wskazał, że o tym, czy w analizowanym przypadku mamy do czynienia z dostawą towaru czy ze świadczeniem usług, rozstrzyga to, jaki wpływ na transakcję będzie miał podmiot udostępniający karty. Jeżeli z treści umów wynika, że podmiot ten ma wpływ na istotne elementy transakcji (np. ustala cenę paliwa, ponosi odpowiedzialność za ewentualne wady produktu), to mamy do czynienia z dostawą łańcuchową. Jeżeli jednak operator karty nie ma wpływu na istotne elementy transakcji, to nie jest on podmiotem, który realizuje dostawę (paliwo przekazywane jest bezpośrednio pomiędzy stacją paliw i nabywcą – klientem). Jak wskazał sąd, w takiej sytuacji operator kart nie dysponuje paliwem jak właściciel, zatem nie może odsprzedać paliwa na rzecz swoich kontrahentów. Przy takim założeniu faktury nie powinny być wystawiane przez dostawcę (stację paliw) na operatora, gdyż to nie on jest nabywcą towaru (jest nim podmiot korzystający z karty).

Taki tok rozumowania pokrywa się co do zasady z podejściem NSA prezentowanym wcześniej w wyrokach z 14 sierpnia 2012 r. (I FSK 1177/11) oraz z 2 lipca 2014 r. (I FSK 803/13).

Czy wykorzystanie infrastruktury to już stałe miejsce prowadzenia działalności

Na to pytanie starał się odpowiedzieć Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 16 października 2014 r. w sprawie C-605/12 (Welmory sp. z o.o. przeciwko dyrektorowi Izby Skarbowej w Gdańsku).

Chodziło o sprzedaż towarów w Polsce poprzez serwis internetowy prowadzony przez spółkę cypryjską. Spółka ta zawarła umowę z polskim podmiotem, który zobowiązał się prowadzić taką sprzedaż. Jednak cypryjska spółka nie zatrudniała personelu do prowadzenia serwisu, lecz korzystała z zaplecza personalnego i infrastruktury polskiego podmiotu.

TSUE uznał, że polski podmiot, świadcząc swoje usługi na rzecz podmiotu cypryjskiego, powinien opodatkować je w Polsce. Cypryjska spółka miała bowiem stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w naszym kraju. Choć nie miała ona własnego zaplecza personalnego i infrastruktury w Polsce, to jednak wystarczające jest, że korzystała z zaplecza dostarczonego jej przez polski podmiot.

Wyrok TSUE może mieć znaczenie szczególnie dla zagranicznych przedsiębiorców, którzy świadczą różnego rodzaju usługi niematerialne lub elektroniczne w Polsce, korzystając z lokalnej infrastruktury.

Korekta ulgi na złe długi możliwa przez pięć lat

Wyrokiem z 21 października 2014 r. (I FSK 1536/13) NSA rozstrzygnął, że prawo do skorygowania błędnie rozliczonej ulgi na złe długi nie wygasa po upływie dwóch lat od końca roku, w którym została wystawiona pierwotna faktura.

W sprawie będącej przedmiotem rozstrzygnięcia podatnik skorzystał z ulgi na złe długi, lecz źle obliczył moment, w którym ulgę należy ująć w deklaracji. W efekcie do obniżenia podatku należnego doszło w rozliczeniu za sierpień, a nie za wrzesień (a tak byłoby prawidłowo). Spółka zauważyła pomyłkę po dwóch latach i chciała skorygować deklaracje podatkowe. Organy podatkowe i sąd pierwszej instancji odmówiły jednak spółce prawa do korekty, uznając, że oznaczałoby to ponowne skorzystanie z ulgi za złe długi, co nie jest możliwe po upływie dwóch lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność.

NSA uznał jednak, że dwuletni okres dotyczy w ogóle możliwości skorzystania z ulgi. Natomiast w sytuacji, gdy podatnik skorzystał z ulgi przed upływem dwóch lat od momentu wystawienia faktury, a po ich upływie jedynie koryguje deklaracje celem wykazania ulgi w prawidłowym okresie rozliczeniowym, korekta taka nie niweczy prawa do ulgi.

Usuwanie usterek bez VAT

WSA w Krakowie wydał 29 października 2014 r. (I SA/Kr 1089/14) wyrok dotyczący rozliczenia pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą z tytułu wykonania zastępczego albo naprawy stwierdzonych usterek lub wad.

Podstawą wydania orzeczenia był wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej złożony przez wykonawcę kontraktu budowlanego, korzystającego z usług podwykonawców. We wniosku przedstawiono stan faktyczny, zgodnie z którym w trakcie realizacji kontraktu budowlanego podwykonawca nie wykonuje zleconych prac w terminach przewidzianych w umowie bądź wykonuje je w sposób wadliwy lub nienależyty (np. w niepełnym zakresie), a następnie uchyla się od naprawy usterek/wad. W tego typu sytuacjach zgodnie z zapisami umownymi główny wykonawca odpowiedzialny za całość projektu budowlanego po bezskutecznym wezwaniu podwykonawcy zleca podwykonawcy zastępczemu bądź sam wykonuje odpowiednie naprawy, a następnie ich kosztami obciąża podwykonawcę. Wykonawca zapytał we wniosku, czy takie rozliczenie podlega VAT.

Organ podatkowy, wydając interpretację, uznał, że w przypadku wynajęcia innego podmiotu do wykonania prac późniejsze obciążenie niesolidnego podwykonawcy ma charakter odszkodowawczy i nie podlega VAT. Z kolei w sytuacji, gdy wykonawca sam wykona niezbędne prace, świadczy on usługę na rzecz podwykonawcy, która podlega opodatkowaniu.

Z takim poglądem nie zgodził się sąd, który wskazał, że w obu tych przypadkach mamy do czynienia jedynie ze zwrotem kosztów, który ma charakter odszkodowawczy. Nie może być natomiast mowy o uznaniu czynności zmierzających do usunięcia niesolidności podwykonawcy i obciążenia go kosztami za odpłatne świadczenie usług.

Rekreacja tylko częściowo objęta stawką 8 proc.

Minister Finansów wydał 2 grudnia 2014 r. interpretację ogólną, w której wyjaśnił zasady stosowania obniżonej stawki VAT w wysokości 8 proc. w stosunku do usług związanych z rekreacją.

Odwołując się do definicji językowej, minister wskazał, że za rekreację należy uznać różne formy aktywności mające służyć wypoczynkowi i zdrowiu. Tak rozumiana rekreacja obejmuje w szczególności zajęcia takie jak fitness czy aerobik, ale również taką aktywność jak np. korzystanie z sauny. Jednocześnie – w ślad za wyrokiem NSA z 30 stycznia 2014 r. (I FSK 311/13) – minister uznał, że stosowanie obniżonej stawki ograniczone jest do usług wstępu do miejsca oferującego usługi w zakresie rekreacji oraz korzystania ze znajdujących się tam urządzeń. Przykładowo zatem w przypadku kart wstępu na siłownię stawka obniżona powinna być stosowana w odniesieniu do korzystania ze znajdujących się tam urządzeń i przyrządów. Z drugiej jednak strony wszystkie usługi świadczone przez siłownię, które nie są związane z normalnym typowym jej użytkowaniem, takie jak usługi restauracyjne na terenie klubu, zakup napojów, odżywek czy też usługi instruktora, nie są objęte stawką obniżoną na podstawie ww. przepisu.

Kolokacja serwerów opodatkowana tam, gdzie serwerownia

Wyrokiem z 18 listopada 2014 r. (I FSK 1656/13) NSA rozstrzygnął w sporze dotyczącym miejsca świadczenia usług polegających na zapewnieniu klientowi możliwości umieszczenia należącego do tego klienta sprzętu informatycznego i telekomunikacyjnego w centrum danych usługodawcy oraz zapewnienie urządzeniom umieszczonym w tych pomieszczeniach prawidłowych warunków do normalnego działania (dostarczanie im energii elektrycznej, chłodzenia, ochrony oraz usług telekomunikacyjnych).

Spółka świadcząca tego rodzaju usługi m.in. na rzecz klientów zagranicznych twierdziła, że nie są one związane z konkretną nieruchomością, wobec czego miejsce ich świadczenia należy ustalać na podstawie art. 28b ustawy o VAT. Z takim podejściem nie zgodził się jednak organ podatkowy w wydanej interpretacji, a także sądy administracyjne obu instancji. Podkreśliły one, że serwery należące do spółki nie będą działać samodzielnie, lecz będą technicznie w sposób stały powiązane z instalacjami budynku, których zadaniem jest zapewnienie odpowiednich warunków dla działania komputerów. Wobec tego świadczenie tego rodzaju usług jest ściśle związane z konkretną nieruchomością, czyli miejscem, w którym znajduje się serwer. Tam też powinny one być opodatkowane.

Operacje okresowe nie tylko dla świadczeń o charakterze ciągłym

Wynika to z wyroku WSA w Łodzi z 3 grudnia 2014 r. (I SA/Łd 1077/14). Sprawa dotyczyła podatnika, który tworzy u klientów magazyny, do których przemieszcza towary będące jego własnością aż do momentu pobrania tych towarów przez klienta. Dopiero z chwilą pobrania towaru z takiego magazynu klient nabywa prawo do dysponowania towarem jak właściciel. Rozliczenie pobranych przez klienta towarów następuje w okresach miesięcznych, a podatnik wystawia faktury za każdy miesięczny okres rozliczeniowy, nie wyodrębniając poszczególnych pojedynczych pobrań towaru. Podatnik zapytał, czy może wskazać na fakturze jako datę zakończenia dostawy towarów, a także przyjąć jako datę powstania obowiązku podatkowego w VAT ostatni dzień okresu rozliczeniowego (zgodnie z art. 19a ust. 3 i 4 ustawy o VAT).

Organ podatkowy w wydanej przez siebie interpretacji uznał, że ponieważ w analizowanym przypadku nie mamy do czynienia z tzw. dostawą ciągłą, to nie jest możliwe zastosowanie tych przepisów, a podatnik powinien wykazać VAT należny z chwilą zrealizowania poszczególnych dostaw towarów (pobrań z magazynu).

Sąd nie zgodził się jednak z podejściem fiskusa i uznał, że wbrew jego stanowisku art. 19a ust. 3 i 4 ustawy o VAT nie mają zastosowania jedynie do świadczenia usług i dostaw towarów o charakterze ciągłym. Z przepisów tych wynika bowiem, że obejmują one zarówno usługi i dostawy świadczone w sposób ciągły, jak i wszelkie inne usługi i dostawy z założenia powtarzające się, jeżeli tylko strony umówiły się na rozliczanie ich w okresach rozliczeniowych.

* * *

Wszystkie omówione wyżej orzeczenia dotyczyły podatku od towarów i usług. Teraz kolej na rozstrzygnięcia odnoszące się do podatku od nieruchomości.

Kioski też mogą podlegać opodatkowaniu

Uchwałą z 3 lutego 2014 r. (II FPS 11/13) NSA wskazał, że tymczasowy obiekt budowlany (związany z prowadzeniem działalności gospodarczej) może podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, jeżeli jest budowlą wprost wymienioną w art. 3 pkt 3 prawa budowlanego lub w innych przepisach tej ustawy oraz załączniku do niej, stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. b prawa budowlanego.

Problem opodatkowania tymczasowych obiektów budowlanych dotyczy przede wszystkim właścicieli kiosków oraz kontenerów (np. mieszkalnych), ale także barakowozów, namiotów czy też pawilonów przenośnych. Kwestia ta była do tej pory sporna – część sądów i organów podatkowych prezentowała podejście korzystne dla podatników (brak opodatkowania), część niekorzystne.

Uchwała NSA przechyliła szalę na niekorzyść podatników. Należy jednak pamiętać, że choć NSA uznał, że tymczasowy obiekt budowlany może podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, to jednak jest tak tylko wtedy, gdy może zostać uznany za budowlę w świetle przepisów prawa budowlanego.

Wakacje podatkowe również dla nabywcy

Tak orzekł WSA w Szczecinie (I SA/Sz 1222/13) w wyroku z 27 lutego 2014 r. Sprawa dotyczyła nabywcy dwóch nowo wybudowanych apartamentów, który zgłosił fakt nabycia do organu podatkowego w maju 2013 roku. Prezydent miasta ustalił wymiar podatku za rok 2013, za okres od czerwca do grudnia. Podatnik odwołał się jednak od jego decyzji, twierdząc, że może skorzystać z uregulowanych art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wakacji podatkowych dla budynków nowo wybudowanych.

Sprawa trafiła w końcu do sądu, który przyznał rację podatnikowi. Wskazał on, że ww. przepis daje możliwość odroczenia opodatkowania do 1 stycznia kolejnego roku nie tylko tym podatnikom, którzy wybudowali budynek lub budowlę. Zdaniem sądu ustawodawca nie przewidział możliwości odmiennego traktowania podmiotów nabywających nieruchomość od tych, którzy nieruchomość sami wybudowali. Przyjęcie odmiennego poglądu prowadziłoby do nieznajdującego oparcia w przepisach prawa nierównego traktowania podatników.

Obciążony daniną jest tylko fundament pod fotowoltaikę

Tak uznał WSA w Opolu w wyroku z 13 czerwca 2014 r. (I SA/Op 327/14). Podatnik wnioskował o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie sposobu opodatkowania podatkiem od nieruchomości paneli fotowoltaicznych oraz fundamentów pod nie. Wójt nakazał opodatkować zarówno fundamenty, jak i panele.

Jednak nie zgodził się z nim sąd. Wskazał on, że w świetle art. 3 ust. 3 prawa budowlanego panele (ogniwa) fotowoltaiczne, które pod wpływem promieniowania świetlnego działają jako generatory energii elektrycznej, są urządzeniami technicznymi niemogącymi być przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Opodatkowaniu będą podlegać wyłącznie (jako budowla) ich fundamenty (trwałe mocowanie) jako odrębna część przedmiotów składająca się na całość użytkową.

* * *

Wyroki dotyczące podatków dochodowych, podatku od czynności cywilnoprawnych i podatku od spadków i darowizn zostaną omówione za tydzień – w tygodniku z 16 lutego 2015.

Po raz kolejny z początkiem nowego roku przedstawiamy Państwu przegląd ciekawych orzeczeń sądów administracyjnych i TSUE w sprawach podatkowych, wydanych w minionym roku. Wyroki te warto znać, gdyż mają one często duży wpływ na praktykę organów podatkowych. Wiedza ta pozwala w sposób bardziej racjonalny i bezpieczny podejmować decyzje biznesowe. W dzisiejszym wydaniu tygodnika prezentujemy orzeczenia dotyczące podatku od towarów i usług oraz podatku od nieruchomości.

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami