Gdy w lipcu 2016 r. pojawiły się przepisy zapobiegające obchodzeniu prawa przez podatników, władze przedstawiały nową klauzulę z art. 119a ordynacji podatkowej jako zapobiegającą tworzeniu legalnych struktur biznesowych, które jednak służyły ucieczce od podatków. Szef Krajowej Administracji Skarbowej w każdym roku wszczyna kilkadziesiąt postępowań na tej podstawie. Według oficjalnych danych w 2021 r. było ich 66, w 2022 r. – 43, a w pierwszej połowie 2023 r – 14.
Bez dowolności
Zdarza się jednak, że organy skarbowe same dość dowolnie stosują te przepisy. Wynika to z dwóch niedawnych wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych.
Poznański WSA uchylił 3 października decyzję dotyczącą zakwestionowanych kosztów spółki (sygn. I SA/Po 448/23). Organy skarbowe powołały się przy tym na art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, definiujący, kiedy dany wydatek można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. W uzasadnieniu użyły jednak argumentów niemal dosłownie powtarzających ustawowe brzmienie klauzuli, tj. że jedynym faktycznym celem czynności dokonywanych przez powiązane podmioty był cel podatkowy, polegający na wygenerowaniu straty na sprzedaży akcji. Wprawdzie skarbowcy nie przywołali tu podstawy z art. 119a ordynacji, ale sąd dostrzegł próbę nieuzasadnionego zastosowania tej klauzuli.
Czytaj więcej
Przepisy przeciwko unikaniu opodatkowania mają zastosowanie do czynności dokonanych po ich wejściu w życie.
Kwestia ta pojawiła się też w sprawie zakończonej wyrokiem warszawskiego WSA z 28 września 2023 r. (sygn. III SA/Wa 1084/23). Dotyczyła ona dość złożonego stanu faktycznego działania zamkniętych funduszy inwestycyjnych. Spór dotyczył działań funduszu z 2016 r., które przyniosły korzyści podatkowe dopiero rok później. Wprawdzie w 2017 r. tenże fundusz już takich operacji nie przeprowadzał, ale szef KAS stwierdził w swojej decyzji m.in., że ustawowe ujęcie klauzuli obejmowało także zaniechania, cele gospodarcze były nieistotne, a zobowiązanie podatkowe należało określić przy wykorzystaniu metody kasowej zamiast memoriałowej. Sąd uchylił decyzję, nie zgadzając się m.in. z tą ostatnią kwestią.
