Ksztalcenie zawodowe - egzamin bez zwolnienia z VAT

Sprawdzenie nabytych kwalifikacji nie jest nauczaniem. Świadczenie takich usług nie jest zatem zwolnione z VAT. Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny.

Publikacja: 14.03.2016 04:00

Ksztalcenie zawodowe - egzamin bez zwolnienia z VAT

Foto: 123RF

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT zwalnia się z podatku usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26 (tj. inne niż kształcenia na poziomie wyższym) oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane, które spełniają jeden z trzech warunków określonych przez ustawodawcę. Zwolnieniu na podstawie ustawy o VAT podlegają bowiem takie usługi kształcenia i przekwalifikowania zawodowego, które są:

a) prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach lub

b) świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty – wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją, lub

c) finansowane w całości ze środków publicznych.

Uprawnienia spawalnicze

Na gruncie analizowanej regulacji powstał w praktyce problem, którego rozstrzygnięciem zajął się NSA. Sprawa będąca przedmiotem wyroku z 16 stycznia 2015 r. (I FSK 2103/13) dotyczyła podatnika świadczącego usługi związane z przeprowadzaniem kursów zawodowych (spawalniczych), po ukończeniu których uczestnicy mogą przystąpić do egzaminu i zdobyć uprawnienia do wykonywania prac spawalniczych wydane przez Instytut Spawalnictwa. Uczestnik kursu otrzymuje zaświadczenie o jego ukończeniu, książkę spawacza oraz świadectwo egzaminu. Podatnik organizuje również egzaminy, będące podstawą do uzyskania uprawnień do wykonywania prac spawalniczych wydawanych przez Urząd Dozoru Technicznego lub TUV. W tym przypadku podatnik nie przeprowadza szkoleń przygotowujących. Formy i zasady przeprowadzania egzaminów są określone w odrębnych przepisach (nie ma prawnych wytycznych co do ww. szkoleń). Podatnik realizuje także świadczenia polegające na organizacji egzaminów w celu potwierdzania uprawnień spawacza zgodnie z normą PN-EN 287-1 „Spawalnictwo. Egzamin spawaczy" (egzamin jest obowiązkowy co dwa lata). Co istotne, podatnik nie posiada akredytacji w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, a realizowane przez niego usługi nie są finansowane w całości ze środków publicznych. W związku z tym podatnik powziął wątpliwość, czy usługi organizowania egzaminów bez wcześniejszego przeprowadzania kursu przygotowującego mogą zostać uznane za usługi w zakresie kształcenia zgodnie z ustawą o VAT.

Błędna implementacja

Rozpatrując skargę kasacyjną ministra finansów w przedmiotowej sprawie, NSA przyznał rację sądowi I instancji (wyrok WSA w Gliwicach z 23 lipca 2013 r., III SA/Gl 1007/13), stwierdzając, że art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT stanowi błędną implementację regulacji unijnych. Przepis ustawy o VAT nie określa bowiem zakresu podmiotowego zwolnienia z VAT zgodnie z dyspozycją art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy 2006/112/WE. Jednocześnie w polskiej ustawie wskazano dodatkowy wymóg o charakterze przedmiotowym, który uzależnia przyznanie zwolnienia z VAT dla usług kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego od prowadzenia go w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach. W związku z tym, zdaniem NSA, art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT nie zapewnia prawidłowego i prostego stosowania zwolnienia z podatku przewidzianego w przedmiotowej dyrektywie unijnej. Wręcz przeciwnie, zastrzeżenie to sprawia, że przepis staje się niedookreślony i trudny do zastosowania: „Tego rodzaju warunek, tj. odesłanie w zakresie zwolnienia do bliżej niewskazanych przepisów krajowych, w żadnym wypadku nie zapewnia wymaganej w pkt 34 preambuły dyrektywy 2006/112/WE jednolitości zwolnień w krajach członkowskich, poprzez przyjęcie warunków ich stosowania, mających charakter porównywalny". Dlatego NSA zalecił przeprowadzenie właściwej implementacji regulacji wspólnotowych dotyczących zwolnienia z podatku dla usług kształcenia i przekwalifikowania zawodowego.

Zdaniem składu orzekającego

Odnosząc się natomiast bezpośrednio do spornej kwestii, tj. możliwości zastosowania zwolnienia z VAT do przedmiotowych egzaminów spawalniczych, NSA stwierdził, że samo tylko przeprowadzenie egzaminu w tym przypadku nie może zostać uznane za kształcenie, w tym również kształcenie w rozumieniu art. 44 rozporządzenia Rady nr 282/2011. Egzaminowanie ma na celu jedynie sprawdzenie nabytych kwalifikacji, nie polega natomiast na nauczaniu (czyli nie jest kształceniem w ścisłym tego słowa znaczeniu). Tym bardziej nie można stwierdzić, że usługa organizacji egzaminu od strony technicznej (w tym np. zapewnienie sali egzaminacyjnej i sprzętu) jest kształceniem czy przekwalifikowaniem zawodowym. Jak orzekł NSA: „Mając na uwadze takie brzmienie przepisu, zasadnie sąd I instancji stwierdził, że przeprowadzenie egzaminu spawacza bez kursu szkoleniowego nie wypełnia przesłanki definicji legalnej zawartej w art. 44 ww. rozporządzenia. Egzaminowanie jest sprawdzaniem wiedzy, umiejętności uzyskanych w wyniku procesu kształcenia, jednak nauczaniem w ścisłym tego słowa znaczeniu nie jest. Nie jest także nauczaniem mającym na celu uzyskanie, uaktualnienie wiedzy do celów zawodowych. Ponadto, nie ma wątpliwości co do tego, że sama organizacja egzaminu od strony technicznej, czyli zapewnienie sprzętu, pomieszczenia, zewnętrznego egzaminatora, nie jest także usługą kształcenia czy też przekwalifikowania zawodowego, bowiem nijak nie da się połączyć tych czynności z ww. zdefiniowaną w prawie wspólnotowym usługą kształcenia lub przekwalifikowania zawodowego".

Ewelina Kalita jest młodszą konsultantką podatkową w ECDDP sp. z o.o.

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

Polskie przepisy wydane na podstawie regulacji unijnych

Przepis ustawy o VAT, który mówi o zwolnieniu podatkowym dla usług kształcenia zawodowego (art. 43 ust. 1 pkt 29), stanowi implementację unijnych regulacji. Zgodnie z art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy 2006/112/WE państwa członkowskie mają obowiązek zwolnić od podatku kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie, łącznie ze świadczeniem usług i dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie. Przy czym, jak stanowi art. 44 rozporządzenia Rady nr 282/2011, za usługi w zakresie kształcenia zawodowego i przekwalifikowania należy uznać nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, tak samo jak nauczanie mające na celu uzyskanie lub uaktualnienie wiedzy do celów zawodowych. A zatem ze zwolnienia z opodatkowania mogą korzystać tylko takie usługi związane z kształceniem zawodowym lub przekwalifikowaniem zawodowym, które są bezpośrednio związane z branżą lub zawodem.

Zdaniem autora

Paweł Barnik, zastępca dyrektora departamentu ds. podatków pośrednich w ECDDP sp. z o.o.

Nie chodzi o organizację testu

Ponieważ kształcenie polega co do zasady na przekazywaniu wiedzy i umiejętności, należy uznać, że zakresem zwolnienia z VAT objęte są takie usługi, których celem jest nauczanie. Analizowane usługi kształcenia i przekwalifikowania zawodowego prowadzą do zdobycia szczególnego rodzaju kwalifikacji, związanych bezpośrednio z branżą lub zawodem bądź do uzyskania lub uaktualnienia wiedzy do celów zawodowych. Egzaminowanie ma natomiast na celu sprawdzenie (a nie przekazywanie) zdobytej już wcześniej wiedzy i umiejętności. Dlatego też NSA słusznie stwierdził, że świadczenie polegające na przeprowadzeniu czy technicznej organizacji egzaminu spawalniczego w oderwaniu od nauczania (kursu) nie może być uznane za jakiekolwiek kształcenie.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT zwalnia się z podatku usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26 (tj. inne niż kształcenia na poziomie wyższym) oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane, które spełniają jeden z trzech warunków określonych przez ustawodawcę. Zwolnieniu na podstawie ustawy o VAT podlegają bowiem takie usługi kształcenia i przekwalifikowania zawodowego, które są:

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów