Wejściu w życie 1 kwietnia 2014 r. zmian w zakresie odliczania VAT od wielu rodzajów pojazdów samochodowych towarzyszyło również wprowadzenie swoistego mechanizmu korekty podatku naliczonego. Korekta przewidziana w art. 90b ustawy o VAT ma na celu odzwierciedlenie sposobu używania pojazdu w faktycznym odliczeniu podatku, który jest zawarty w cenie samochodu. Przepis ten przewiduje bowiem określone obowiązki korekcyjne dla tych podatników, którzy pomimo użytkowania samochodu przez określony czas wyłącznie dla celów działalności gospodarczej, zdecydują się zmienić sposób wykorzystania na „mieszany".
Wprowadzenie mechanizmu korekty podatku (przewidzianego w art. 90b ustawy o VAT) było również podyktowane tym, że 1 kwietnia 2014 r. zniknęło zwolnienie z VAT dla sprzedaży samochodów, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia VAT. Eliminacja tego zwolnienia oznaczała, że każda sprzedaż samochodu wykorzystywanego w działalności gospodarczej do wykonywania czynności opodatkowanych VAT od 1 kwietnia 2014 r. podlega opodatkowaniu VAT. Artykuł 90b ustawy o VAT służy więc temu, aby podatnik, który odliczył przy zakupie samochodu jedynie 50 proc. VAT, a sprzedając go musi naliczyć VAT według stawki 23 proc. od pełnej kwoty należnej, mógł stosownie zwiększyć swój poziom odliczenia VAT.
W zależności od wartości początkowej
Każdorazowo korekta poziomu odliczenia podatku naliczonego ma charakter bieżący, tj. powinna być zrobiona w rozliczeniu za ten okres, w którym następuje zmiana przeznaczenia pojazdu. Co istotne, każda zmiana wykorzystania pojazdu skutkuje zmianą zakresu prawa do odliczenia, począwszy od miesiąca, w którym taka zmiana zaistnieje. Ponadto, zasady korekty mają swoje ograniczenia – są uzależnione zarówno od okresu, który upływa od chwili nabycia pojazdu, jak i od ceny nabycia samochodu. Standardowy okres korekty wynosi bowiem 60 miesięcy i ma zastosowanie do samochodów, których wartość początkowa przekracza 15 tys. złotych. Natomiast w przypadku samochodów o wartości początkowej do 15 tys. zł okres ten wynosi jedynie 12 miesięcy.
Jak obliczyć
Zgodnie z art. 90b ustawy o VAT, w przypadku gdy w ciągu 60 miesięcy (licząc od miesiąca nabycia włącznie) nastąpi zmiana wykorzystywania pojazdu z wykorzystywania wyłącznie do celów działalności gospodarczej na wykorzystanie mieszane, podatnik ma obowiązek skorygować poziom odliczenia VAT z tytułu nabycia (importu bądź wytworzenia) tego pojazdu. Zmieniając przeznaczenie pojazdu z przeznaczenia uprawniającego do odliczenia pełnej kwoty VAT, na przeznaczenie „mieszane", podatnik jest więc zobowiązany zwrócić część odliczonego podatku. Korekta odliczenia powinna być ujęta w deklaracji za ten okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.
Przykład
Podatnik kupił samochód w czerwcu 2015 r. (za cenę netto 100 tys. zł, VAT 23 tys. zł) w celu oddania go kontrahentowi do używania na podstawie umowy najmu i samochód ten był nieprzerwanie wykorzystywany do tego celu aż do marca 2016 r. W związku z zakupem i przeznaczeniem pojazdu podatnik odliczył w czerwcu 2015 r. 100 proc. VAT. W marcu 2016 r. umowa najmu została rozwiązana, a podatnik zdecydował, że samochód przeznaczy na cele służbowe dla swojego pracownika. Jako że pracownik nie prowadzi ewidencji przebiegu pojazdu, a ponadto ma możliwość wykorzystania tego pojazdu nieodpłatnie również dla celów prywatnych, należy uznać, że w marcu 2016 r. nastąpiła zmiana przeznaczenia pojazdu. Wartość samochodu przekracza 15 tys. złotych, więc zastosowanie znajdzie 60-miesięczny okres korekty. Licząc od miesiąca nabycia pojazdu (czerwiec 2015 r.) do miesiąca poprzedzającego miesiąc zmiany jego przeznaczenia (luty 2016 r.) upłynęło już dziewięć miesięcy, w trakcie których samochód był przeznaczony wyłącznie dla celów działalności gospodarczej. Tym samym, do końca okresu korekty pozostało 51 miesięcy.
