Ostrożnie z blokowaniem rachunków - WSA o decyzjach zabezpieczających

Ważna informacja dla podatników: decyzję zabezpieczającą fiskus możne wydać dopiero przy doręczeniu wyniku kontroli.

Publikacja: 29.12.2022 07:35

Ostrożnie z blokowaniem rachunków - WSA o decyzjach zabezpieczających

Foto: Adobe Stock

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wydał bardzo ważny wyrok dotyczący decyzji zabezpieczających, które fiskus może stosować m.in. jeszcze przez wydaniem decyzji o wysokość zobowiązania podatkowego. Zdaniem sądu z tej bardzo dotkliwej dla podatników broni urzędnicy muszą korzystać z rozwagą i  ostrożnie, bo to realne, nierzadko nieodwracalne zagrożenie dla biznesu.

Mniej więcej...

Sprawa dotyczyła podatnika, któremu fiskus zakwestionował rozliczenie VAT za lipiec i sierpień 2015 r. Urzędnicy w trakcie kontroli doszli do przekonania, że faktury wystawione przez kilku jego kontrahentów nie dokumentowały rzeczywistych zdarzeń gospodarczych. Zanim ją zakończyli, określili przybliżone należności, jakie będzie musiał zapłacić przedsiębiorca i sięgnęli po zabezpieczenie, które opiewało na kilkaset tysięcy złotych.

Czytaj więcej

Zabezpieczenie na majątku podatnika: obawa niespłacenia podatków musi być uzasadniona

Fiskus tłumaczył, że postępowanie zabezpieczające to instytucja, która ma chronić przyszłe interesy wierzyciela. I może toczyć się równolegle z postępowaniem kontrolnym i podatkowym. Urzędnicy przyznali, że zabezpieczenie zależy od ich uznania. Jednak w ich ocenie w przypadku podatnika zachodzi uzasadniona obawa, że określone w przyszłości zobowiązanie może nie zostać uregulowane.

Podatnik nie zgadzał się na taką „blokadę” i to jemu rację przyznał wrocławski WSA. Odnosząc się do zabezpieczenia, podkreślił, że na moment wydania decyzji, fiskus nie zakończył kontroli celno-skarbowej. Ta przekształciła się w postępowanie podatkowe dopiero w czerwcu 2022 r. Zatem dopiero z treści decyzji zabezpieczającej skarżący dowiedział się o nieprawidłowościach. Tym samym fiskus zastawił na niego pułapkę prawną, bo został zaskoczony wnioskami z postępowania zabezpieczającego, które mają istotny wpływ na jego majątek. Wskutek nowelizacji postępowania egzekucyjnego od 30 października 2020 r. zajęta w celu zabezpieczenia wierzytelność z rachunku podatnika jest przekazywana na rachunek bankowy organu egzekucyjnego.

Po dalszej analizie WSA doszedł do przekonania, że dopiero w momencie doręczenia wyniku kontroli, w którym zawarto nieprawidłowości, realizuje się kompetencja organu celno-skarbowego do wydania decyzji zabezpieczającej. Przemawia za tym realizacja prawa do obrony podatnika, któremu zakomunikowano już nieprawidłowości w wyniku kontroli i przysługuje mu złożenie korekty albo jej odmowa oraz świadomość kolejnych działań fiskusa. Dokonywanie takich ustaleń jedynie tylko w decyzji zabezpieczającej narusza prawo do obrony.

...to jednak za mało

WSA zauważył też, że w przepisach regulujących postępowanie zabezpieczające widoczny jest pewien rytm procesowy. Wspiera ono postępowanie wymiarowe, o ile zachodzą ku temu ustawowe przesłanki, a nie odwrotnie. Odwracanie logiki instytucji procesowych narusza nie tylko zasadę praworządności, ale prawo do dobrej administracji i zasadę zaufania.

Sądowi nie umknęło także, że zabezpieczenie ingeruje we własność podatnika, choć nie ma jeszcze żadnej decyzji wymiarowej. Zwłaszcza że obecnie bardziej przypomina czynność egzekucyjną i jeszcze w wyższym stopniu godzi w prawo własności podatnika. Zdaniem WSA fiskus, stosując zabezpieczenie, powinien zatem zakładać, że grozi ono automatycznie i w sposób nieunikniony szkodą po stronie podatnika – czasem nieodwracalną – w postaci zablokowania możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Dlatego zabezpieczenie musi być stosowane w sposób niezwykle ostrożny i wówczas, gdy istnienie zaległości podatkowej zostanie uprawdopodobnione w odpowiednio wysokim stopniu – proporcjonalnym do szkody, jaką może wywołać. Wyrok nie jest prawomocny.

Sygnatura akt: I SA/Wr 71/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Krzysztof J. Musiał

doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy

To bardzo ważne orzeczenie. W komentowanym wyroku WSA sprostał bowiem zadaniu skutecznej, a nie tylko formalnej kontroli decyzji o zabezpieczeniu, kierując się standardami konstytucyjnymi i unijnymi. Zwrócił uwagę na kluczowe zagadnienia związane z zabezpieczeniem w kontroli celno-skarbowej przed wydaniem decyzji. Przede wszystkim sąd odnosi się do zapewnienia podatnikowi prawa do autokorekty po wydaniu protokołu kontroli. By mogła być ona skuteczna, podatnik musi mieć realną, a nie tylko potencjalną możliwość skorygowania swojego rozliczenia i zapłaty zaległości dobrowolnie. I rację ma sąd, że zabezpieczenie wydane przed wynikiem kontroli czyni to uprawnienie iluzorycznym. WSA zwraca też uwagę, że obecnie zabezpieczenie w przypadku rachunku bankowego oznacza przejęcie własności środków z niego, a nie tylko ograniczenie prawa do dysponowania nimi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wydał bardzo ważny wyrok dotyczący decyzji zabezpieczających, które fiskus może stosować m.in. jeszcze przez wydaniem decyzji o wysokość zobowiązania podatkowego. Zdaniem sądu z tej bardzo dotkliwej dla podatników broni urzędnicy muszą korzystać z rozwagą i  ostrożnie, bo to realne, nierzadko nieodwracalne zagrożenie dla biznesu.

Mniej więcej...

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Koniec 500+. Kiedy ostatnie wypłaty? 800+ na koncie już w grudniu?
Konsumenci
Nowy Sejm przyjął pierwszą ustawę. Dotyczy zakazu handlu w niedziele
W sądzie i w urzędzie
PESEL można już zastrzec. Jak to zrobić?
Prawo pracy
Szef może zablokować samowolną pracę po godzinach
W sądzie i w urzędzie
Pierwsza skarga następcy Ziobry. Zarzuca sądowi "bezduszny formalizm"
Materiał Promocyjny
Nowe narzędzia to nowe możliwości