Rozpoczynając cykl artykułów dotyczących postępowania podatkowego, chcemy przede wszystkim przybliżyć przebieg tej procedury, prowadzonej zarówno po kontroli podatkowej, jak i w braku jej uprzedniego przeprowadzenia. Tym samym, w pierwszej kolejności, w niniejszym artykule omówimy głównie regulacje dotyczące wszczynania postępowania podatkowego oraz zasad jego prowadzenia, wskazując przy tym na wybrane, istotne zagadnienia, które mogą zaistnieć w jego toku.
Postępowanie podatkowe regulują głównie przepisy działu IV ordynacji podatkowej (dalej również: o.p.).
Najpierw wszczęcie
Celem postępowania podatkowego jest rozstrzygnięcie konkretnej sprawy podatkowej poprzez wydanie stosownej decyzji. Co do zasady postępowanie to ma ujawnić i wyznaczyć podatnikowi właściwą wysokość zobowiązania podatkowego oraz jego realizację. Co za tym idzie, procedura ta najczęściej zostaje wszczęta w przypadku uprzedniego stwierdzenia przez organ nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych po pozyskaniu przez organy podatkowe wiedzy o nieprawidłowościach w tym zakresie, np. w toku kontroli podatkowej lub w ramach innych postępowań takich jak czynności sprawdzające czy tzw. kontrola krzyżowa.
Z urzędu
Przepisy ordynacji podatkowej nie uzależniają możliwości wszczęcia postępowania podatkowego przez właściwy dla rozliczenia danego podatku organ podatkowy pierwszej instancji (naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz, prezydent miasta) od przeprowadzenia w tym zakresie jakichkolwiek procedur poprzedzających czy wystąpienia uzasadnionego podejrzenia, że po stronie podatnika wystąpiły nieprawidłowości w rozliczeniach dla celów podatkowych.
Jednocześnie art. 165 § 1 i 2 o.p. stanowi jedynie, że postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu, a wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia. Tym samym datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania (art. 165 § 4 o.p.).