Opłata od dosładzanych napojów – choć służąca ochronie zdrowia – od samego początku sprawia kłopoty firmom, które mają ją płacić. Problemem nie jest nawet sam fakt wprowadzenia tej daniny z początkiem 2021 r. Więcej kłopotów sprawiają interpretacje przepisów ustawy o zdrowiu publicznym.
Najpierw przez wiele miesięcy trwał spór kompetencyjny o to, kto ma wydawać interpretacje przepisów w tej sprawie – Ministerstwo Zdrowia czy Krajowa Informacja Skarbowa. Gdy wreszcie KIS zaczął to robić, okazało się, że często idą one w kierunku profiskalnym. Często za podstawę opodatkowania uznaje nie tylko cukry dodane do napoju w procesie produkcji, ale też występujące naturalnie w napojach czy też roślinach, z których są wytwarzane. Dzieje się tak, mimo że ustawa wyłącza substancje „występujące w napoju naturalnie”.
Przykładem takiego podejścia jest interpretacja wydana 19 kwietnia 2022 r. (nr 0111- KDSB1-1.4019.5.2022.2.MF). Chodziło w niej o piwo bezalkoholowe smakowe. Fiskus uznał, że opłatę należy obliczyć od całej zawartości cukrów występujących w tym napoju, czyli sumy cukrów występujących w napoju naturalnie i cukrów dodanych. Sięgnięto przy tym po osobliwe uzasadnienie. Urzędnicy zwrócili uwagę, że zawartość cukrów jest zwykle wykazana na etykiecie na butelce piwa. Następnie przeanalizowali europejskie akty prawne o etykietach (m.in. rozporządzenie nr 1169/2011 z 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności). I choć polska ustawa o zdrowiu publicznym do tych aktów nie odsyła, uznali, że jest to wystarczająca podstawa, by opodatkować całą zawartość cukru wykazaną na etykiecie.
Do podobnych wniosków doszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. W wyroku wydanym 20 kwietnia 2022 r. (sygn. akt I SA/Po 702/21). Sędziowie dostrzegli wprawdzie ustawowe odróżnienie cukrów naturalnie występujących w napoju i do niego dodawanych, ale i tak uznali, że dla celów opodatkowania trzeba wziąć pod uwagę całą ich zawartość.
Tego samego dnia WSA we Wrocławiu wykazał znacznie bardziej krytyczne podejście do problemu (sygn. akt I SA/Wr 969/21). Zwrócił uwagę na błędy logiczne i gramatyczne w treści przepisów. Uznał, że w takiej sytuacji należy zastosować klauzulę „in dubio pro tributraio” z ordynacji podatkowej. Orzekł na korzyść podatnika. Uznał, że zwolnieniu od opłaty podlegają takie napoje, w których w poszczególnych składnikach dodawanych w procesie produkcyjnym substancje słodzące występują w sposób naturalny.
