Umowa cash poolingu ma charakter pożyczki

Faktycznym celem umowy cash poolingu jest udostępnienie środków pieniężnych pomiędzy spółkami z grupy oraz osiąganie przez nie korzyści w postaci odsetek. Jest to zatem rodzaj pożyczek udzielanych pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w tym systemie.

Aktualizacja: 27.06.2016 10:47 Publikacja: 27.06.2016 09:08

Umowa cash poolingu ma charakter pożyczki

Foto: 123RF

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 10 maja 2016 r. (I SA/Po 2415/15).

Spółka zamierza zawrzeć z bankiem umowę o prowadzenie systemu zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków. Stronami umowy będą podmioty, które wraz ze spółką wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej i będzie ona dotyczyć świadczenia na rzecz uczestników tzw. usługi cash poolingu, w której spółka ma pełnić rolę pool leadera. Umową objęte zostaną rachunki prowadzone w jednej walucie i będą one odrębnie prowadzone dla rachunków w złotych polskich oraz w euro. Mechanizm cash poolingu będzie polegał na bilansowaniu (tj. zerowaniu) sald na rachunkach bankowych uczestników z wykorzystaniem debetu technicznego, a w końcowym efekcie przy wykorzystaniu kredytu w rachunku pomocniczym. Struktura cash poolingu będzie oparta o mechanizm prawny, zdefiniowany w prawie cywilnym jako konwersja długu.

We wniosku o interpretację spółka wystąpiła z zapytaniem czy transfery sald w walucie obcej pomiędzy rachunkiem spółki a rachunkiem uczestnika będą powodowały dla spółki powstanie podatkowych różnic kursowych. Zdaniem spółki odpowiedź na to pytanie powinna być przecząca, gdyż przepływy kwot sald w walutach obcych w ramach przedstawionej struktury cash poolingu pomiędzy rachunkiem walutowym spółki a rachunkiem pool leadera nie będą się wiązały z zaistnieniem żadnej z sytuacji określonych w art. 15a ust. 2 i 3 ustawy o CIT.

Organ podatkowy uznał, że umowa cash poolingu jest tzw. umową nienazwaną w rozumieniu prawa cywilnego. Jednak, biorąc pod uwagę charakter tej umowy i jej cele, należy stwierdzić, że ma ona cechy zbliżone do umowy pożyczki. A zatem wskazane przepływy będą powodować powstanie różnic kursowych w rozumieniu art. 15a ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 ustawy o CIT.

Sąd oddalił skargę spółki i powołując się na orzecznictwo NSA wskazał, że organ postąpił prawidłowo uznając, że wskazana struktura cash poolingu jest w istocie umową pożyczki, a więc przepływy kwot sald w walutach obcych będą powodować powstanie różnic kursowych w rozumieniu art. 15a ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 ustawy o CIT.

—Joanna Lis, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Barbara Lambrecht, konsultantka w katowickim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Orzeczenie sądu wpisuje się w nową – niekorzystną dla podatników – linię orzeczniczą. Wiele wydanych wcześniej wyroków sądów administracyjnych potwierdzało, że umowa cash poolingu nie może być zrównana z umową pożyczki, gdyż istotą umowy cash poolingu nie jest przenoszenie na własność biorącego określonej ilości pieniędzy i późniejszy ich zwrot, lecz zarządzanie płynnością finansową poszczególnych podmiotów wchodzących w skład grupy, mające na celu kompensowanie przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty z przejściowymi niedoborami powstałymi u innych podmiotów (przykładowo: wyrok WSA w Poznaniu z 27 sierpnia 2015 r., I SA/Po 566/15).

Sądy administracyjne w uzasadnieniach wskazywały, że fakt udostępnienia określonej kwoty pieniędzy w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek nie przesądza o udzieleniu sobie pożyczek przez podmioty uczestniczące w systemie cash poolingu.

Należy podkreślić, że umowa cash poolingu nie wyczerpuje istotnych znamion pożyczki w rozumieniu art. 720 kodeksu cywilnego, a zakres obowiązków uczestników cash poolingu nie odpowiada treści obowiązków stron umowy pożyczki. O ile ekonomicznym celem umowy pożyczki jest korzystanie przez ściśle określony czas z cudzego kapitału w ściśle określonej wysokości, zwykle za zapłatą pożyczkodawcy umówionego wynagrodzenia, o tyle nadrzędnym celem umowy cash poolingu jest zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi podmiotów z grupy poprzez możliwość skompensowania niedoborów środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz optymalne wykorzystanie nadwyżki środków pieniężnych na poszczególnych rachunkach bankowych podmiotów z grupy. Dodatkowo należy zauważyć, że umowa cash poolingu – odmiennie niż umowa pożyczki – zakłada uczestnictwo w niej co najmniej trzech podmiotów – podmiotu posiadającego dodatnie saldo na rachunku bankowym, podmiotu posiadającego ujemne saldo na rachunku bankowym oraz banku występującego w roli świadczącego usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową.

Jakkolwiek mogą wystąpić sytuacje, w których rzeczywisty efekt zawarcia umowy cash poolingu może być zbliżony do umowy pożyczki, to szerokie zastosowanie przez sąd analogii na niekorzyść podatnika w odniesieniu do wszystkich umów cash poolingu, bez uwzględnienia faktycznego celu zawarcia przedmiotowej umowy oraz całokształtu okoliczności mających wpływ na faktyczny sposób jej realizacji, budzi poważne zastrzeżenia i nie zasługuje na aprobatę.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 10 maja 2016 r. (I SA/Po 2415/15).

Spółka zamierza zawrzeć z bankiem umowę o prowadzenie systemu zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków. Stronami umowy będą podmioty, które wraz ze spółką wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej i będzie ona dotyczyć świadczenia na rzecz uczestników tzw. usługi cash poolingu, w której spółka ma pełnić rolę pool leadera. Umową objęte zostaną rachunki prowadzone w jednej walucie i będą one odrębnie prowadzone dla rachunków w złotych polskich oraz w euro. Mechanizm cash poolingu będzie polegał na bilansowaniu (tj. zerowaniu) sald na rachunkach bankowych uczestników z wykorzystaniem debetu technicznego, a w końcowym efekcie przy wykorzystaniu kredytu w rachunku pomocniczym. Struktura cash poolingu będzie oparta o mechanizm prawny, zdefiniowany w prawie cywilnym jako konwersja długu.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego