Zakup usług transportu morskiego z dokumentacją cen transferowych

Przewóz towarów statkami często jest realizowany przez firmy z tzw. rajów podatkowych. Gdy polski przedsiębiorca nabędzie takie świadczenie o wartości powyżej 20 tys. euro, będzie musiał wykazać, że zapłacił za nie cenę rynkową.

Publikacja: 13.03.2017 05:10

Zakup usług transportu morskiego z dokumentacją cen transferowych

Foto: 123RF

Od 1 stycznia 2017 r. zmieniło się grono podatników zobowiązanych do sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Jest to skutkiem dwóch istotnych zmian w przepisach, które wprowadziła ustawa z 9 października 2015 r. nowelizująca ustawę o PIT i o CIT, tj.:

- obowiązkiem opracowania dokumentacji cen transferowych są, co do zasady, objęci podatnicy, których przychody lub koszty w rozumieniu przepisów o rachunkowości w poprzednim roku podatkowym przekroczyły równowartość kwoty 2 mln euro >patrz ramka,

- próg definiujący istnienie powiązań kapitałowych został podwyższony z poziomu 5 proc. do 25 proc. udziału (bezpośredniego lub pośredniego) w kapitale drugiego podmiotu.

Kraje stosujące szkodliwą konkurencję

Od ogólnej zasady powstawania obowiązku dokumentacyjnego ustawodawca wprowadził wyjątek dla transakcji zawieranych z rezydentami tzw. rajów podatkowych >patrz ramka.

Podatnicy są zobowiązani do przygotowania dokumentacji podatkowej dla takich transakcji bez względu na istnienie powiązań oraz wysokość osiągniętych przychodów lub kosztów w poprzednim roku podatkowym. Jedynym kryterium decydującym o powstaniu obowiązku dokumentacyjnego w odniesieniu do transakcji z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową jest roczna wartość transakcji lub zdarzenia powyżej 20 tys. euro. Obowiązek dokumentacyjny powstaje w następujących sytuacjach:

1) podatnik dokonuje zapłaty bezpośrednio lub pośrednio należności o wartości powyżej 20 tys. euro na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową,

2) podatnik zawiera umowę spółki niebędącej osobą prawną, w których jedną ze stron jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencje podatkową i łączna wartość wkładów wniesionych przez wspólników przekracza 20 tys. euro,

3) podatnik zawiera umowę wspólnego przedsięwzięcia lub inną umowę o podobnym charakterze, w których jedną ze stron jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium stosującym szkodliwą konkurencję podatkową i łączna wartość takiego przedsięwzięcia określona w umowie lub przewidywana na dzień zawarcia umowy przekracza 20 tys. euro.

Transakcje z rajami są potocznie utożsamiane ze zjawiskiem agresywnej optymalizacji podatkowej w grupach kapitałowych. W rzeczywistości gros transakcji, w wyniku których zapłata należności następuje do raju podatkowego, jest przeprowadzana przez podatników z niepowiązanymi kontrahentami na warunkach rynkowych. Powszechnym przykładem może być zakup usług transportu morskiego przez eksporterów lub importerów. Takim transakcjom jest poświęcony ten artykuł.

Próg ten sam, zakres informacji szerszy

Pomimo, iż ustawodawca utrzymał dotychczasowe regulacje co do przesłanek powstania obowiązku dokumentacyjnego (przekroczenie wartości 20 tys. euro), to jednak istotnie rozszerzył zakres informacji wymaganych w dokumentacji. W świetle znowelizowanych przepisów (odpowiednio art. 9a ust. 2b ustawy o CIT oraz art. 25a ust. 2b ustawy o PIT), obowiązkowymi elementami tzw. dokumentacji lokalnej są:

- opis transakcji lub innych zdarzeń zawierający:

- wskazanie rodzaju i przedmiotu transakcji (zdarzeń),

- dane finansowe, w tym przepływy pieniężne, dotyczące tych transakcji (zdarzeń),

- dane identyfikujące podmioty dokonujące tych transakcji (ujmujące te zdarzenia),

- opis przebiegu transakcji (zdarzeń) obejmujący określenie funkcji pełnionych przez podmioty uczestniczące w transakcji (zdarzeniach), angażowanych przez nie aktywów bilansowych i pozabilansowych, kapitału ludzkiego oraz ponoszonego ryzyka,

- wskazanie metody i sposobu kalkulacji dochodu (straty) podatnika wraz z uzasadnieniem ich wyboru, w tym algorytmu kalkulacji rozliczeń oraz sposobu wyliczenia wysokości rozliczeń mających wpływ na dochód (stratę),

- opis danych finansowych pozwalających na porównanie danych z dokumentacji z danymi wynikającymi z zatwierdzonego sprawozdania finansowego,

- informacje o podatniku obejmujące opis:

– struktury organizacyjnej i struktury zarządczej,

– przedmiotu i zakresu prowadzonej działalności,

– realizowanej strategii gospodarczej, w tym dokonanych restrukturyzacji,

– otoczenia konkurencyjnego.

Ci podatnicy, dla których transakcja z rajem podatkowym jest jednym z wielu zdarzeń wymagających ujęcia w dokumentacji lokalnej, przygotowując jej opis muszą pamiętać o konieczności:

- prezentacji szczegółowych danych kontrahenta, tj. nazwa wraz z formą prawną prowadzenia działalności, dane adresowe (kraj, miasto, ulica, numer domu i lokalu wraz z informacją nt. strony internetowej), numer identyfikacyjny (jeżeli taki posiada),

- uwzględnienia w analizie funkcjonalnej opisu zaangażowanych aktywów bilansowych i pozabilansowych oraz kapitału ludzkiego,

- wskazania konkretnej metody szacowania cen transferowych stosowanej dla potrzeb określenia ceny wraz z uzasadnieniem jej wyboru, algorytmu kalkulacji rozliczeń dotyczących tych transakcji oraz innych zdarzeń, jak również ich wpływu na dochód lub stratę.

W sytuacji, kiedy podatnik nie jest zobowiązany do przygotowywania dokumentacji podatkowej dla transakcji z podmiotami powiązanymi (np. z uwagi na to, że zarówno przychody, jak i koszty rachunkowe tego podatnika w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły równowartości 2 mln euro), przeprowadzenie transakcji z podmiotem z raju podatkowego o wartości powyżej 20 tys. euro spowoduje konieczność przygotowania dokumentacji lokalnej. Powinna ona zawierać informacje nie tylko o przedmiotowej transakcji, ale także nt. działalności prowadzonej przez podatnika, sytuacji w branży w jakiej operuje, jak również dotyczące przeprowadzonych restrukturyzacji.

Uwaga! Pamiętajmy, że oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji podatkowej z art. 9a, jakie podatnicy będą składać razem z rocznym zeznaniem podatkowym, będzie odnosić się również do dokumentacji dla transakcji (zdarzeń) z rajami podatkowymi.

Trzeba uzasadnić cenę

Wyzwaniem dla podatników będzie niewątpliwie konieczność uzasadnienia rynkowego charakteru ceny. Czy można spodziewać się, że niezależny kontrahent wytłumaczy jak skalkulował cenę frachtu w złożonej ofercie?

Dotychczas przepisy o dokumentacji cen transferowych zobowiązywały podatników do wskazania zasad ustalenia ceny w danej transakcji bez konieczności udowodnienia jej rynkowego charakteru jedną z tzw. metod szacowana cen transferowych. Do stosowana tych metod zobowiązane były wyłącznie organy podatkowe lub organ kontroli skarbowej, a dokumentacja podatkowa, zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych, miała umożliwić kontrolującym właściwe zrozumienie stanu faktycznego. W konsekwencji, zawarcie w dokumentacji informacji, że cena jest wynikiem negocjacji, w których podatnik kierował się rachunkiem ekonomicznym, spełniało wymogi formalne i chroniło przed sankcyjną 50-proc. stawką opodatkowania w przypadku szacowania dochodu.

Została jedna metoda

Od 1 stycznia 2017 r. ciężar dowodu, że cena zakupu danego towaru lub usługi od kontrahenta z raju podatkowego jest rynkowa, spoczywa na podatniku. W praktyce, z arsenału pięciu metod szacowania cen transferowych podatnikowi pozostaje jedynie metoda porównywalnej cen niekontrolowanej (z ang. Comparable Uncontrolled Price – CUP). Metoda CUP polega na porównaniu cen tożsamych lub wysoce porównywalnych towarów lub usług nabywanych w podobnych okolicznościach transakcyjnych. Transakcje uznaje się za porównywalne, jeżeli można w wiarygodny sposób przeprowadzić korekty eliminujące wpływ potencjalnych różnic ekonomicznych (np. w warunkach dostawy lub płatności) na cenę w transakcji.

Jeżeli przedmiotem transakcji jest zakup usług transportu morskiego, to wiarygodnymi danymi porównawczymi będą oferty uzyskane od innych potencjalnych kontrahentów. W wielu przedsiębiorstwach służby logistyczne prowadzą bardzo skrupulatnie dokumentację z przeprowadzanych akcji ofertowych, a wybór określonego kontrahenta dokumentują protokołem. Wprowadzenie odpowiednich procedur archiwizacji umożliwi gromadzenie właściwych danych porównawczych potwierdzających rynkowy charakter cen. Istotne jest to zwłaszcza dla tych podatników, których przychody lub koszty przekroczyły w poprzednim roku podatkowym równowartość 10 mln euro i którzy są obligatoryjnie zobowiązani do posiadania analizy danych porównawczych.

Co będzie jednak w przypadku podatników, którzy formalnie nie są zobowiązani do posiadania analizy danych porównawczych? W przypadku stosowania metody CUP, chcąc sprostać wymogom ustawowym, powinni oni w dokumentacji prezentować dane, którymi się kierowali przy wyborze danej oferty. W przeciwnym razie nie będą mogli w wiarygodny sposób uzasadnić poprawności zastosowanej metody.

W sprawozdaniu finansowym

Nowe przepisy obligują podatników do przedstawienia w dokumentacji podatkowej opisu danych finansowych umożliwiającego ich porównanie z danymi prezentowanymi w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym. Jaką formę powinien przybrać taki opis? Czy wystarczy wskazanie, w której pozycji sprawozdania finansowego „mieszczą" się koszty zakupionych usług transportu morskiego będące dla podatnika kosztami sprzedaży? Ustawodawca, niestety, nie daje podatnikom wskazówek w tym zakresie.

Obciążenia nie będą mniejsze

Celem zmiany dotychczasowych przepisów było nie tylko dostosowanie ich do najnowszych wytycznych OECD (opublikowanych jako wynik Działania 13 BEPS), ale przede wszystkim ograniczenie obowiązków dokumentacyjnych, zwłaszcza w stosunku do najmniejszych podmiotów, oraz zwiększenie przejrzystości informacji prezentowanych w dokumentacji podatkowej i podniesienie efektywności kontroli. Pozostawienie tak niskiego progu wartościowego obligującego do przygotowania dokumentacji dla transakcji z rajami podatkowymi (20 tys. euro) nie zmniejszy jednak dotychczasowego obciążenia administracyjnego podatników.

—Maja Seliga-Kret jest doradcą podatkowym, partnerem w Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA Sp. z o.o.

—Katarzyna Czyszek, jest starszą konsultantką w Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA Sp. z o.o.

podstawa prawna: ustawa z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r. poz. 1932)

podstawa prawna: art. 9a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)

podstawa prawna: art. 25a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)

Decyduje wartość transakcji lub innych zdarzeń

Od 1 stycznia br., zgodnie ze znowelizowanymi art. 9a ustawy o CIT oraz art. 25a ustawy o PIT, podatnik jest zobowiązany do sporządzenia dokumentacji podatkowej, jeżeli wartość istotnych transakcji lub zdarzeń jednego rodzaju przekroczy w roku podatkowym określoną wartość. Próg ten jest kalkulowany indywidualnie dla każdego podatnika, w zależności od uzyskanych przez niego przychodów w roku podatkowym, za który sporządzana jest dokumentacja.

Podatnicy, których przychody rachunkowe mieszczą się w przedziale od 2 do 3 mln euro, są zobowiązani przygotować dokumentację cen transferowych dla tych transakcji oraz zdarzeń, których wartość przekracza 50 tys. euro. Z kolei, podatnicy o przychodach rachunkowych powyżej 100 mln euro, sporządzają dokumentację podatkową dla transakcji oraz zdarzeń o wartości powyżej 500 tys. euro.

Kurs po jakim wielkości wyrażone w euro przelicza się na polskie złote, to średni kurs ogłaszany przez NBP obowiązujący w ostatnim dniu roboczym poprzedniego roku podatkowego.

Wykaz rajów podatkowych jest określony w rozporządzeniu

Za raje podatkowe uznawane są kraje i terytoria, których system podatkowy uważany jest za szkodliwy z uwagi na wywieranie negatywnego wpływu na systemy podatkowe obowiązujące w innych państwach (poprzez wpływ na wielkość bazy podatkowej). Raje podatkowe celowo wprowadzają w swoim prawodawstwie podatkowym mechanizmy ułatwiające podatnikom transfer dochodów z innych krajów na terytorium raju podatkowego, dzięki czemu podatnicy ci mogą unikać lub minimalizować wysokość obciążeń podatkowych.

Wykaz krajów i terytoriów uznawanych za stosujące szkodliwą konkurencję podatkową jest określany w drodze rozporządzenia wydawanego przez ministra rozwoju i finansów. Opracowując niniejszy wykaz resort finansów w zasadniczej mierze bazuje na raportach OECD wydawanych w tym zakresie. Obecnie lista rajów podatkowych obejmuje łącznie 31 krajów i terytoriów. Znalazły się na niej m.in. Hongkong, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Monako czy też Panama.

Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami