Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 221a § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa (obowiązującym od 1 marca 2017 r.), w przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez naczelnika urzędu celno-skarbowego, odwołanie od niej rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym. Podobną treść zawiera art. 83 ust. 6 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).
Zasada ta wzbudza uzasadnione kontrowersje i jest formą kompromisu, na jaki zdecydował się ustawodawca. W pierwotnych projektach ustawy o KAS przewidziano bowiem bardziej radykalne rozwiązanie, przewidujące, że od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego nie przysługuje żadne odwołanie i możliwa jest jedynie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W uzasadnieniu do projektu ustawy można znaleźć argumentację, że wcześniejsze odwołanie od decyzji naczelnika urzędu skarbowego do organu wyższego stopnia (dyrektora izby skarbowej) było tylko formalnością i jedynie spowalniało całe postępowanie, gdyż takie odwołanie zwykle nie było uwzględniane. Z tego powodu rezygnacja z odwołania na rzecz możliwości bezpośredniego złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego miała w zamyśle skrócić postępowanie. W rzeczywistości jednak niejednokrotnie zdarzało się, że dyrektor izby skarbowej, po zapoznaniu się z argumentacją podatnika, przyznawał mu rację, dzięki czemu sprawa nie musiała w ogóle trafiać do sądu administracyjnego. W konsekwencji, postępowanie skracało się właśnie dzięki weryfikacji decyzji przez organ wyższego stopnia (dyrektora izby skarbowej).
Po przeanalizowaniu pierwotnych przepisów dotyczących braku możliwości odwołania od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego, ustawodawca wziął pod uwagę głosy wskazujące, że stoi to w sprzeczności z zasadą dwuinstancyjności postepowania. W ostatecznym kształcie ustawy o KAS istnieje zatem możliwość odwołania (zachowana została zasada dwuinstancyjności postępowania), lecz jest ono składane do tego samego organu, który wydał pierwotną decyzję, czyli naczelnika urzędu celno-skarbowego.
Taki kompromis wydaje się być wylaniem dziecka z kąpielą. Nie został bowiem zrealizowany w pełni postulat skrócenia postępowania poprzez możliwość bezpośredniego złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Z drugiej strony trudno sobie wyobrazić, żeby organ wydający decyzję sam przyznał się do błędu i ją uchylił – choćby nawet decyzja była najbardziej absurdalna. Obecnie zatem nie występuje żadna kontrola wydawania decyzji przez naczelnika urzędu celno-skarbowego, gdyż nie można mówić, że organ sam nad sobą sprawuje kontrolę. Faktycznie wyłącza to możliwość szybkie o zamknięcia sprawy na etapie postępowania jeszcze przed organami celno-skarbowymi, gdyż sprawa zawsze będzie trafiać do sądu. W rzeczywistości zatem w wielu sprawach dojdzie do wydłużenia postępowania, zamiast jego skrócenia.
podstawa prawna: art. 83 ust. 6 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1947 ze zm.)
