Zasadą unijnego systemu VAT jest zasada neutralności. Zgodnie z nią podatnik nie może być ekonomicznie obciążony VAT. Ekonomiczny ciężar tego podatku ma ponosić wyłącznie ostateczny konsument. Służy temu odliczanie podatku naliczonego w deklaracji VAT. W deklaracji VAT możliwe jest jednak odliczenie VAT zapłaconego przy zakupach w Polsce przez podmioty, które w Polsce prowadzą działalność gospodarczą, a ściślej – dokonują w Polsce czynności podlegających opodatkowaniu VAT (opodatkowanych lub zwolnionych).
Dyrektywy i ustawa
Jeżeli podmiot prowadzi działalność w Polsce, lecz zakupów dokonał w innym państwie członkowskim, to – wyjąwszy import usług oraz przypadki, gdy zakup następuje poprzez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – nie odliczy w polskiej deklaracji VAT zapłaconego w tym państwie. Aby zasada neutralności podatku była zachowana w przypadku, gdy podmiot z jednego państwa członkowskiego dokonuje zakupów w drugim państwie członkowskim, w którym nie prowadzi działalności gospodarczej, prawo UE przewiduje specjalną procedurę obecnie uregulowaną w dyrektywie Rady 2008/9/WE z 12 lutego 2008 r., określającą szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej, przewidzianego w dyrektywie 2006/112/WE, podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz mającym siedzibę w innym państwie członkowskim. Polski ustawodawca implementował te przepisy w art. 89 ustawy o VAT oraz w rozporządzeniach wykonawczych.
Siedziba bądź oddział
Zgodnie z dyrektywą 2008/ 9/WE, z wnioskiem o zwrot podatku może domagać się każdy podatnik niemający siedziby działalności gospodarczej w państwie członkowskim, które ma zwrócić podatek, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z których dokonywano transakcji gospodarczych, albo, w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, nie miał tam stałego miejsca zamieszkania ani zwykłego miejsca pobytu.
Uwaga! Trzeba pamiętać, że dokładny krąg podmiotów mających prawo do zwrotu VAT zapłaconego przy zakupach w danym państwie członkowskim określa prawo tego państwa.
Przykład
